Ενα από τα πιο δημοφιλή και πολυσυζητημένα θέματα στην τέχνη είναι το γυμνό. Η θέα του προκαλεί τους περισσότερους συνειρμούς και τα πιο ανάμεικτα συναισθήματα από οποιοδήποτε άλλη εικόνα.
Καλλιτέχνες ανά τους αιώνες κατηγορήθηκαν, αφορίστηκαν, περιθωριοποιήθηκαν εξαιτίας της χρήσης του στα θέματα τους αλλά παράλληλα κέρδισαν το θαυμασμό, την αποδοχή και τη λατρεία του κόσμου για τα έργα τους.
Στην αρχαιότητα το ανθρώπινο σώμα θεωρούνταν θεού έργο και η έννοια του γυμνού όπως την ξέρουμε σήμερα δεν υπήρχε. Γι’ αυτό, η προσπάθεια να το αναπαραστήσει κανείς σε όλο του το μεγαλείο και την τελειότητα, ήταν αυτοσκοπός και ευχής έργον.
Με την εξάπλωση του χριστιανισμού έρχεται και ο συντηρητισμός. Ήταν αμαρτία να απεικονίζεται το ανθρώπινο σώμα όχι μόνο γυμνό αλλά και η παραμικρή υποψία λεπτομέρειας αυτού ισοδυναμούσε με αφορισμό ή θάνατο από την Ιερά Εξέταση. Απόδειξη αυτού είναι οι αγιογραφίες, όπου το σώμα των αγίων είναι καθαρά περιγραφικό αλλά και τα χαρακτηριστικά τους όμοια μεταξύ τους. Και στη Δύση έχουμε ελάχιστα δείγματα παραστατικής τέχνης αφού βυθίστηκε κι αυτή στον Μεσαίωνα.
Ο κόσμος όμως δεν ξέχασε την ελευθερία πνεύματος και την ομορφιά της αρχαιοελληνικής τέχνης που με την πρώτη ευκαιρία την επανέφερε σε όλο της το μεγαλείο γεννώντας έτσι, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά ρεύματα της τέχνης, την Αναγέννηση. Ήταν τέτοια η δίψα του κόσμου για την αναζήτηση της τελειότητας και της υψηλής αισθητικής, που γρήγορα απενοχοποίησε τη θέα του γυμνού, καθώς ήταν το απόλυτο μέσο απεικόνισης αυτών των αξιών.
Οι καλλιτέχνες για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σ’ αυτές τις προσδοκίες προχώρησαν σε δύο πρωτοπορίες. Πρώτον, χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά γυμνά μοντέλα στα εργαστήρια τους, και δεύτερον κατά ομάδες και κεκλεισμένων των θυρών έκαναν ανατομία σε νεκρά σώματα για να μπορέσουν να καταλάβουν την ανθρώπινη ανατομία.
Το μεγάλο στοίχημα όμως ήταν, το πώς θα απεικονίσουν το γυμνό σώμα στα έργα τους ώστε να μπορεί να το θαυμάσει κανείς χωρίς χυδαίους συνειρμούς. Αρχικά στράφηκαν στην παλιά δοκιμασμένη συνταγή των αρχαίων, να τοποθετούν τα σώματα σε κομψές, φυσικές, στάσεις γεμάτες χάρη. Στη συνέχεια έκαναν τις φιγούρες πιο περίπλοκες, πιο δύσκολες, τις έδωσαν κίνηση και συστροφή ώστε να μπορεί να μελετήσει κανείς όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης κίνησης. Τέλος, δεν υπάρχει πουθενά υποψία τριχοφυΐας και αυτό παραπέμπει στην αγνότητα και καθαρότητα.
Και με αυτό το στοιχείο ακριβώς, φτάνουμε στην τελευταία μεγάλη επανάσταση για το γυμνό, στον εικοστό αιώνα, που οι καλλιτέχνες κουρασμένοι πια από τον ψεύτικο συντηρητισμό της κοινωνίας τους, αποφασίζουν να σκανδαλίσουν το κοινό με έργα που απεικονίζουν τα μοντέλα τους γυμνά, με τριχοφυΐα και σε πόζες που κοιτάνε κατευθείαν στα μάτια τον θεατή. Πρόθεσή τους ήταν να θυμίσουν στον κόσμο, ότι η ειλικρίνεια, η ευθύτητα και αυθεντικότητα του χαρακτήρα ήταν αρετές που είχαν εκλείψει από την κοινωνία και ήταν επιτακτική η ανάγκη της αυτοκριτικής.
Από τότε, το γυμνό επανέρχεται πάντα όχι μόνο ως αγαπημένο θέμα αλλά και σαν προσωπικό στοίχημα με τους καλλιτέχνες του παρελθόντος. Οι λόγοι όμως που τους οδηγούν σ’ αυτό το στοίχημα παραμένουν ίδιοι γι αυτό την επόμενη φορά που θα σαστίσουμε στη θέα ενός γυμνού, ας το ξανασκεφτούμε.
