Ανοιχτή εκδήλωση-συζήτηση με θέμα «Δημοτικές πρωτοβουλίες στο Βόλο και κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις: η περίπτωση των «Αθεϊκών» θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 13 Μαΐου στις 8 μ.μ στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου Βόλου, με πρωτοβουλία του Δήμου Βόλου. Στην συζήτηση συμμετέχουν ο κ. Αλέξης Δημαράς, ιστορικός της Εκπαίδευσης, η κ. Έφη Γαζή, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και ο κ. Χαράλαμπος Χαρίτος, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Την εκδήλωση θα προσφωνήσει ο δήμαρχος Βόλου, κ. Πάνος Σκοτινιώτης, ενώ το κλείσιμο θα κάνει ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Απόστολος Παντσάς.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, σε μια περίοδο ιδιαίτερα κρίσιμη για την Ελλάδα, στο πλαίσιο της προσπάθειας όλων των πολιτειακών και μη παραγόντων να επιλύσουν το θεμελιώδες εκπαιδευτικό θέμα της χώρας μας, προέκυψαν ειδικότερα εκπαιδευτικά ζητήματα, που εκείνη την εποχή αποτελούσαν το επίκεντρο της προσοχής των πνευματικών ανθρώπων. Ένα από τα σπουδαιότερα μεταρρυθμιστικά εκπαιδευτικά συστήματα, που δοκιμάστηκαν στην πράξη με επιτυχία, ήταν η ίδρυση και η λειτουργία του «Ανώτερου Δημοτικού Παρθεναγωγείου» Βόλου. Το σχολείο αυτό, ιδρύθηκε το 1908 στο Βόλο, από τον τότε Δήμο Παγασών με εισήγηση του γιατρού και εξέχοντος πνευματικού ανθρώπου, Δ. Σαράτση και με την υποστήριξη κορυφαίων πνευματικών ανθρώπων. Στόχος του ήταν η παροχή ανώτερης μόρφωσης στα κορίτσια των μεσαίων στρωμάτων που είχαν τελειώσει το δημοτικό.
Διευθυντής και ψυχή του Παρθεναγωγείου ήταν ένας νέος παιδαγωγός, ο Αλέξανδρος Δελμούζος με καινοτόμες ιδέες και δημοκρατικά οράματα για την παιδεία. Στο πνεύμα του εκπαιδευτικού δημοτικισμού ο Δελμούζος προχώρησε στην ανα-διάρθρωση του προγράμματος με τον περιορισμό της διδασκαλίας των αρχαίων και την εισαγωγή της διδασκαλίας στην καθομιλουμένη, με την κατάργηση του στείρου διδακτισμού και την έμφαση στην αυτενέργεια των μαθητριών. Βασικός κορμός της γλωσσικής διδασκαλίας του σχολείου ήταν η δημοτική. Από την αρχή, η λειτουργία του πυροδότησε σωρεία αντιδράσεων από την συντηρητική τάση της πόλης, η οποία εκφραζόταν μέσω της εφημερίδας «Κήρυξ». Η καθημερινή δημοσίευση των «σκανδάλων» του Παρθεναγωγείου άρχισε να θορυβεί τους γονείς και σταδιακά ολόκληρη σχεδόν την κοινωνία. Ωστόσο, κατόρθωσε να λειτουργήσει τρία περίπου χρόνια καθώς συνάντησε την αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, που δεν έβλεπε θετικά την εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας και των φιλελεύθερων αρχών στην εκπαίδευση -και μάλιστα των κοριτσιών. Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίας κορυφώθηκε με την οργάνωση μεγάλου συλλαλητηρίου με αίτημα την κατάργηση του Παρθεναγωγείου. Η λειτουργία του διακόπηκε το 1911 και οι πρωτεργάτες του παραπέμφθηκαν μέσα σε πολύ δυσάρεστο και εχθρικό κλίμα σε δίκη.
Τα «Αθεϊκά» εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο του διχασμού που ξεσπά γύρω από το γλωσσικό ζήτημα μεταξύ δημοτικιστών και οπαδών της καθαρεύουσας, με την ισχυρή συμμετοχή της Εκκλησίας υπέρ των δεύτερων. Στο πλαίσιο αυτό ανακαλύπτονται και στο Βόλο οι «εχθροί» της πολιτείας, της θρησκείας και της οικογένειας στους κύκλους των μορφωμένων και των εργατών, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν δυναμικά εκείνη την εποχή. Έτσι, εκτός από το Παρθεναγωγείο, έκλεισε το Εργατικό Κέντρο Βόλου, ενώ διώκονται ποινικά για «αθεϊσμό» 21 άτομα. Η ετυμηγορία της δίκης του Ναυπλίου, το 1914, όπως είναι γνωστό, ήταν αθωωτική για όλους τους κατηγορούμενους, ανακόπηκε ωστόσο η προοδευτική κοινωνική δράση τόσο του Παρθεναγωγείου του Βόλου όσο και του Εργατικού Κέντρου.
