Της Ράνιας Γάτου
Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η 25η Νοεμβρίου κάθε χρόνου είναι η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των γυναικών. Είναι σαφές ότι η βία κατά των γυναικών έχει ως αιτία την υποτίμηση του γυναικείου φύλου (σεξισμό) από άντρες που δεν έχουν κουλτούρα ισότητας των φύλων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από το φύλο τους. Είναι επίσης προφανές ότι η σεξουαλική παρενόχληση συνιστά μια μορφή βίας κατά των γυναικών από πλευράς κάποιων αντρών.
Β. Η ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΦΥΛΟΥ (ΣΕΞΙΣΜΟΣ)
Υποτίμηση φύλου (σεξισμός ή έμφυλη διάκριση) είναι η προκατάληψη ή διάκριση η σχετική με το βιολογικό φύλο ενός άλλου ατόμου και προέρχεται από την εσφαλμένη πεποίθηση ότι το φύλο του σεξιστή είναι δήθεν ανώτερο από το φύλο του υποτιμούμενου προσώπου. Αναφέρεται και στα δύο φύλα, αλλά συνηθέστατα εκδηλώνεται προς τις γυναίκες. Συνδέεται με τα στερεότυπα (δηλαδή με υπερ-γενικευμένες πεποιθήσεις για συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων) και τους εκάστοτε ρόλους των φύλων στην κοινωνία. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη συντηρητική αντίληψη, το αγόρι δήθεν πρέπει να γίνει ο αρχηγός μιας ευρύτερης οικογένειας και γι’ αυτό μόνο αυτό πρέπει να σπουδάσει και να αναδειχθεί, ενώ το κορίτσι δήθεν πρέπει να γίνει η σύζυγος ενός άντρα και νοικοκυρά του σπιτιού και η δουλική υπηρέτρια των γονέων της, ιδίως στα γηρατειά τους, και γι’ αυτό αυτή πρέπει να αποθαρρυνθεί από το να σπουδάσει.
Ο ακραίος σεξισμός μπορεί να υποθάλπει τη σεξουαλική παρενόχληση, το βιασμό ή άλλες μορφές σεξουαλικής βίας (βλ. sexism, https://en.wikipedia.org/wiki/Sexism).
Υπενθυμίζουμε μερικά σεξιστικά σχόλια από μεγάλους συγγραφείς ως ακολούθως:
Ο Νόρμαν Μέιλερ, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια το 1972, είπε τα εξής: «Μια μικρή δόση βιασμού κάνει καλό στην ψυχή του άνδρα».
Στη βιογραφία του Τζέιμς Άτλας αναφέρεται αυτό που είπε ο Σολ Μπέλοου: «Οι γυναίκες είναι οι ράγες πάνω στις οποίες τρέχουν οι άνδρες».
Ο Βιντιαντάρ Σουρατζπρασάντ Νάιπολ, σε ομιλία του στη Βασιλική Γεωγραφική Ακαδημία της Βρετανίας, είπε τα εξής: «Διαβάζοντας ένα γραπτό απόσπασμα, ξέρω από την πρώτη ή τη δεύτερη παράγραφο αν το έχει γράψει γυναίκα ή όχι. Νομίζω ότι δεν είμαστε ισάξιοι» (βλ. https://www.lifo.gr/guide/cultureblogs/bookblog/34198).
Αντιθέτως, η Αυστραλο-κύπρια ποιήτρια Κόραλυ Δημητριάδις, με την ποιητική της συλλογή «Ποιήματα για Αγάπη και Γα..σι», στηλιτεύει τον σεξισμό των φύλων με τον ερωτικό, στα όρια του παραληρήματος, λόγο της. Όχι σαν νευρωτική φεμινίστρια, αλλά σαν γυναίκα που ζει μέσα από τη συνύπαρξη και την κόντρα με το αντρικό φύλο, όπως θα το ήθελε και ο Σουηδός Άουγκουστ Στρίντμπεργκ ή Αμερικανίδα Λόρι Άντερσον, αν αυτή επένδυε με τη μουσική της τα πορνογραφικά και άκρως συναισθηματικά ποιήματα της Κόραλυ Δημητριάδις (βλ. http://www.e-daily.gr/agenda/64269/koraly-dimitriadis-poihmata-gia-agaph-kai-gia-gamhsi).
Γ. Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ
Ο Νόμος 3769/2009, στο άρθρο 2 – ο οποίος εφαρμόζει την Οδηγία 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου της 13-12-2004 της Ευρωπαϊκής Ένωσης – ορίζει την έννοια της σεξουαλικής παρενόχλησης. Ο Νόμος αυτός ισχύει για τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, στον οποίο περιλαμβάνεται και η Εκκλησία και για τον ιδιωτικό τομέα. Οι σεξουαλικά παρενοχλούμενοι μπορεί να είναι είτε γυναίκες είτε άνδρες, αλλά συνηθέστατα είναι γυναίκες.
Σύμφωνα με την παραπάνω νομική διάταξη, σεξουαλική παρενόχληση είναι η εκδήλωση οποιασδήποτε μορφής ανεπιθύμητης λεκτικής, μη λεκτικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα, με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας του προσώπου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος.
Παραθέτουμε κατωτέρω ενδεικτικά παραδείγματα αναμφισβήτητης σεξουαλικής παρενόχλησης με συνηθέστατο θύμα γυναίκα και δράστη άνδρα:
1 – το άγγιγμα ή το χάιδεμα ή το ελαφρύ χτύπημα ή το φίλημα από κάποιον άνδρα μιας γυναίκας σε σημεία του σώματός της που έχουν άμεση σχέση με τη σεξουαλική πράξη και την ερωτική οικειότητα, όπως είναι το στήθος, ο λαιμός, η κοιλιά, τα οπίσθια και οι μηροί,
2 – ο σχολιασμός από κάποιον κατ’ ιδίαν ή παρουσία άλλων, της ανατομίας του σώματος γυναίκας λέγοντας, για παράδειγμα, «έχεις πολύ ωραίο στήθος» ή «τα πόδια σου με αναστατώνουν»,
3 – το επίμονο κοίταγμα από κάποιον και η δημιουργία νοημάτων από αυτόν υπονοώντας ότι η ανατομία γυναίκας τον εξάπτει ερωτικά,
4 – η πιεστική πρόταση για δεύτερη φορά για ραντεβού, ενώ υπήρξε άρνηση με απόλυτη τρόπο την πρώτη φορά,
5 – η για λόγους εκδίκησης, απότομη ομιλία άντρα προς γυναίκα, η αδικία προς αυτήν, η λεκτική επίθεση εναντίον της, η παρεμπόδιση της εργασίας της ή η προσβολή της, επειδή εκείνη αρνήθηκε να συνάψει σχέση με αυτόν στην εργασία, στο σχολείο, τη γειτονιά ή αλλού.
Γενικά, για να μη μεταβληθεί το πείραγμα ή το φλερτ σε σεξουαλική παρενόχληση:
α. αν η γυναίκα δεν ανταποκρίνεται στο μεν ή το δε, τα σχόλια και οι κινήσεις του άντρα πρέπει να είναι πολύ ήπιες και προσεκτικές.
Β. αν όμως η γυναίκα απορρίψει το μεν ή το δε, τότε ο άντρας πρέπει να υποχωρήσει άμεσα.
Η σεξουαλική παρενόχληση μπορεί να λάβει χώρα από οποιονδήποτε και οπουδήποτε, ακόμη και από κληρικούς εναντίον γυναικών, περιλαμβανομένου και του μυστηρίου της εξομολογήσεως. Υπενθυμίζεται η περίπτωση του εγκλήματος πάθους της Κάτιας Γιαννακοπούλου με θύμα τον πνευματικό της αρχιμανδρίτη Άνθιμο Ελευθεριάδη, το οποίο συγκλόνισε το πανελλήνιο (http://www.mixanitouxronou.gr/to-egklima-pathous-pou-sigklonise-tin-ellada-i-dolofonia-tou-archimandriti-apo-tin-katia-giannakopoulou-i-psichologiki-tis-katarrefsi-meta-to-chorismo-tous-ke-i-apofasi-na-skotosi-ton-epigio-t/). Η περίπτωση αυτή σεξουαλικής παρενόχλησης δεν λαμβάνει υπόψη της ότι ο άνδρας και η γυναίκα δημιουργήθηκαν από τον Τριαδικό Θεό κατ’ εικόνα του Χριστού στη βάση της ισότητας και καλούνται ισότιμα στο καθ’ ομοίωση, δηλαδή στην ένωση μαζί Του.
Οι περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης πρέπει να καταγγέλλονται στους προϊσταμένους στους χώρους εργασίας του ευρύτερου δημόσιου τομέα, περιλαμβανομένης της Εκκλησίας, και του ιδιωτικού τομέα, στους μεγαλύτερους στο σπίτι, καθώς και στην Αστυνομία ή την Εισαγγελία (http://www.iatropedia.gr/sex/flert-i-sexoualiki-parenochlisi-as-doume-merikes-vasikes-arches/42735/). Βλέπετε την εισήγηση της κοσμήτορος της Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης καθηγήτριας Ελισάβετ Συμεωνίδου- Καστανίδου, με θέμα «Η Σεξουαλική Παρενόχληση στο Ελληνικό Ποινικό Δίκαιο», http://www.intellectum.org/articles/issues/intellectum3/ITL03P015025_Seksoualiki_parenoxlisi.pdf).
Το κατωτέρω ποίημα, σε αγγλική γλώσσα, μπερδεύει το πείραγμα ή το φλερτ με τη σεξουαλική παρενόχληση:
«Σεξουαλική παρενόχληση! Τί γίνεται γι’ αυτόν τον θόρυβο.
Έχω το σωστό συμπέρασμα. Εμπιστέψου με!
Ότι όλοι ήρθαμε σε αυτόν τον ηλίθιο κόσμο
Ως αποτέλεσμα της σεξουαλικής παρενόχλησης» (https://www.poetrysoup.com/poem/harassment_sexual_956141).
Δ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Ο ακραίος σεξισμός μπορεί να υποθάλπει τη σεξουαλική παρενόχληση. Επίσης προσβάλλει τον Δημιουργό που δημιούργησε τον άνθρωπο με δύο φύλα που είναι ίσα μεταξύ τους.
*Η Ράνια Γάτου είναι Ποιήτρια, Δοκιμιογράφος και Εικαστικός
