ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών – Διαθεσσαλικές εκδηλώσεις για το έτος 1917

εταιρεία-θεσσαλικών-ερευνών-διαθεσ-291785

Του Γιώργου Κοντομήτρου

Συμπληρώνεται εφέτος ένας αιώνας από το έτος 1917 και υπενθυμίζουμε πως πέντε θεσσαλικά πολιτιστικά σωματεία από τις τέσσερις θεσσαλικές πρωτεύουσες ανέλαβαν την πρωτοβουλία να οργανώσουν από κοινού σειρά εκδηλώσεων στα Τρίκαλα, τη Λάρισα, τον Βόλο και την Καρδίτσα με τίτλο «Θεσσαλία: ένας αιώνας από το πολυσήμαντο έτος 1917». Πρόκειται για τη Φιλολογική Ιστορική Αρχαιολογική Λαογραφική Εταιρεία Θεσσαλίας (Φ.Ι.Α.Λ.Ε.Θ.), την Εταιρεία Θεσσαλικών Ερευνών (ΕΘΕ) – Βόλος, τον Σύνδεσμο Φιλολόγων ν. Λάρισας – Λάρισα, τον Φιλολογικό Ιστορικό Λογοτεχνικό Σύνδεσμο (Φ.Ι.Λο.Σ.) – Τρίκαλα και τους Φίλους Μουσείου Πόλης – Καρδίτσα. Συντονιστής των εκδηλώσεων είναι ο Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Χαράλαμπος Χαρίτος, ο οποίος είχε την ιδέα. Ήδη πραγματοποιήθηκε με επιτυχία επιστημονική ημερίδα στα Τρίκαλα στις 27 Απριλίου. Σύμφωνα με το πρόγραμμα θα ακολουθήσει η ημερίδα της Λάρισας στις 6 Οκτωβρίου, του Βόλου στις 13 Οκτωβρίου και της Καρδίτσας στις 14 Οκτωβρίου.

Η ημερίδα του Βόλου θα πραγματοποιηθεί στο αμφιθέατρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Μαγνησίας στις 13 Οκτωβρίου ημέρα Παρασκευή με έναρξη στις 6.00 το απόγευμα.

Είναι η πρώτη φορά που πνευματικοί φορείς και των τεσσάρων θεσσαλικών πρωτευουσών συνεργάζονται, ώστε να συνδιοργανώσουν εκδηλώσεις. Στο παρελθόν υπήρξαν κάποιες πρωτοβουλίες, ιδιαίτερα στη δεκαετία του 1930 και για πανθεσσαλική πάντως συνεργασία, κυρίως από τους «Φίλους των Γραμμάτων» του Βόλου, οι οποίες όμως δεν τελεσφόρησαν.

Η γαλλική κατοχή του Βόλου και η μουσική των Ζουάβων

Στις 31 Μαΐου 1917 ήρθαν με τραίνα στον Βόλο αναμενόμενες ήδη γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις και κατέλαβαν την πόλη, παραμένοντες ως τις 17 Ιουλίου. Μαζί τους και στελέχη της βενιζελικής παράταξης που μετά τα «Νοεμβριανά» αυτοεξορίστηκαν για ευνόητους λόγους και κατέφυγαν στη Θεσσαλονίκη, την έδρα της de facto κυβέρνησης της «Τριανδρίας» Βενιζέλου, Κουντουριώτη και Δαγκλή. Στις γαλλικές δυνάμεις κατοχής συμπεριλαμβανόταν και ένα τάγμα Ζουάβων, επίλεκτων πολεμιστών προερχόμενων από τη Ζουάγα, μια ορεινή περιοχή μεταξύ Αλγερίας και της Τύνιδας, που ουδέποτε υποτάχθηκε στους Τούρκους. Οι Γάλλοι, όταν κατέλαβαν την περιοχή τους, τούς θαύμασαν και τους χρησιμοποίησαν για τους δικούς τους στρατιωτικούς σκοπούς.

Οι Βολιώτες, όσο παρέμειναν στην πόλη οι Γάλλοι, δεν είχαν να κάνουν μόνο με το θέαμα των στρατιωτών αλλά και με τη μουσική των Ζουάβων που καταπιάστηκε με το έργο της από την πρώτη στιγμή. Με την κατάληψη του Δημαρχείου έπαιξε τη Μασσαλιώτιδα, ενώ ο «λαός» ξεσπούσε σε ζητωκραυγές υπέρ της Γαλλίας και του Βενιζέλου. Το θέαμα και το άκουσμα λαμπρόν έλειπε όμως ο άρτος… Το απόγευμα της επομένης η μουσική των Ζουάβων, αποκαλουμένων και Αλπινιστών, έλαβε θέση προ του «Πανελληνίου», παρόντων Γάλλων στρατιωτών και αδελφωμένων Άγγλων ναυτών, και έπαιξε μουσικά «κομμάτια» κλείνοντας με τη Μασσαλιώτιδα που προξένησε ζητωκραυγές υπέρ της Αντάντ και του Βενιζέλου. Και πάλι το άκουσμα, το λάλημα και το θέαμα λαμπρόν, μόνο που οι Γάλλοι έτρωγαν με το στόμα και οι δικοί μας με τα μάτια. Από τις 3 Ιουνίου καθιερώθηκε να παιανίζει η εν λόγω μουσική έμπροσθεν του παραλιακού «Πανελληνίου» από τις 7 ως τις 8 μ.μ. εκλεκτά τεμάχια, αφού ο Γάλλος διοικητής της πόλης παραμέρισε τους τύπους, ώστε οι Βολιώτες να απολαμβάνουν, κατά την ειδησεογραφία της εποχής, μία πρώτης τάξεως μουσική απόλαυση σε ώρες που ως τότε θεωρούνταν ακατάλληλες. Μάλιστα δημοσιευόταν στον τοπικό τύπο και το πρόγραμμα, ορισμένες φορές ελληνιστί και γαλλιστί. Το πρόγραμμα της 3ης Ιουνίου ελληνιστί είχε ως εξής: 1. Η Γαλέττα 2. Όταν αγαπώνται 3. Επίχαρες μειδίαμα 4. Μαρς των Ζουάβων 5. Οκνηρόν βαλς 6. Ενθύμιον του στρατοπέδου της Λυττόν. Άλλες φορές η μουσική των Ζουάβων περιερχόταν μετά φανών τους κεντρικότερους δρόμους του Βόλου, όπως στις 6 Ιουνίου, οπότε στάθηκε προ της Επισκοπής και της οικίας του δημάρχου Σπ. Σπυρίδη και έπαιξε τιμής ένεκεν καταχειροκροτούμενη ενθουσιωδώς από το πλήθος. Από μια στιγμή και μετά έπαιζε πολύ τακτικά, δυο φορές την ημέρα (7- 9 το πρωί και 3 – 5 το απόγευμα), και στο εξοχικό καφενείο του Αχιλλέα Τσαρδακά στου Τσιμπούκη.

Βεβαίως η μουσική των Ζουάβων ήταν πάντα παρούσα στις εκδηλώσεις που λάμβαναν χώρα στην πόλη. Έτσι ήταν φυσικά παρούσα στο Δημαρχείο, έδρα της γαλλικής διοίκησης, το απόγευμα της 4ης Ιουνίου, οπότε εξ ονόματος του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας παρασημοφορήθηκε με τον Σταυρό του Πολέμου από τον Γάλλο διοικητή του Βόλου ο εν Βόλω Γάλλος πρόξενος Ζουλιέν. Στις 13 Ιουνίου, όταν κατέπλευσε στο λιμάνι αγγλικό πολεμικό, η μουσική των Ζουάβων παιάνιζε κατά τη διάρκεια γεύματος που δόθηκε στους Άγγλους και Γάλλους αξιωματικούς. Στις 24 Ιουνίου διοργανώθηκε από τους Ζουάβουςκαι τη σύμπραξη γνωστών Βολιωτών μεγάλη συναυλία στο «Πολυθέαμα» για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Συνέπραξαν διάφοροι Γάλλοι καλλιτέχνες του στρατού κατοχής. Σε ανταπόδοση το Ωδείο του Βόλου έδωσε συναυλία στου Αργυλλά στις 8 Ιουλίου υπέρ του γαλλικού Ερυθρού Σταυρού. Η μουσική των Ζουάβων δεν έλειψε βέβαια και από την εκδήλωση υπέρ των πεσόντων στρατιωτών της Εθνικής Αμύνης στη Μακεδονία, η οποία έγινε στην πλατεία Ρήγα Φεραίου, στο χώρο του «αναθέματος» κατά του Βενιζέλου, όπου μεταξύ άλλων παιάνισαν τον ελληνικό εθνικό ύμνο. Τη Μασσαλιώτιδα παιάνισε η μουσική του Ορφανοτροφείου. Φυσικά η μουσική των Ζουάβων είχε κεντρικό ρόλο στις εκδηλώσεις για την επέτειο της εθνικής εορτής των Γάλλων την 1/14 Ιουλίου 1917. Το απόγευμα της παραμονής της εορτής ήδη με αφετηρία την πλατεία Ελευθερίας διήλθε παιανίζουσα τους κεντρικότερους δρόμους της πόλης. Το πρωί της εορτής βέβαια παιάνισε κατά τη στρατιωτική παρέλαση των Γάλλων στην παραλία και το βράδυ προπορεύτηκε λαμπαδηφορίας με αφετηρία την πλατεία Ελευθερίας και αφού διήλθε δια των οδών Ιωλκού, Αλεξάνδρας, Δευκαλίωνος, Ερμού, Δημητριάδος, Αγίου Νικολάου, Ιάσονος, Βενιζέλου (τώρα Κ. Καρτάλη) κατέληξε στη Λέσχη, όπου στάθηκε και έπαιξε διάφορα μουσικά τεμάχια.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου