Ενα εξαιρετικά χρήσιμο βιβλίο – πανόραμα και ντοκουμέντο της σκιαθίτικης πορείας μέσα στον ιστορικό χρόνο – Κριτική για το βιβλίο της Κατερίνας Κουρκούμπα – Δελακουβία
Του Νίκου Παπακωνσταντίνου, Φιλολόγου
Η πανέμορφη Σκιάθος μας, η «βασίλισσα των Βορείων Σποράδων», η καταπράσινη αυτή αιγαιοπελαγίτικη πηγή ζωής και χαράς είναι γνωστή στους περισσότερους από μας ως ένας κορυφαίος τουριστικός προορισμός διεθνούς εμβέλειας. Είναι, επίσης, καταγεγραμμένη στην κοινή νεοελληνική μας συνείδηση ως το νησί του μοναδικού και ανεπανάληπτου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ο οποίος αποτελεί ένα από τα ριζιμιά αγκωνάρια της λογοτεχνίας μας.
Πόσοι όμως από τους εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες της Σκιάθου, πόσοι ακόμη και από τους ίδιους τους μόνιμους κατοίκους της γνωρίζουν την αέναη ιστορική πορεία αυτού του νησιού μέσα στο διάβα του χρόνου, μέσα στου καιρού τ’ ατέλειωτα κι αναπάντεχα γυρίσματα; Πόσοι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει μέχρι σήμερα ότι το νησιωτικό αυτό διαμάντι του ελληνικού αρχιπελάγους κατοικείται διαρκώς από την 3η χιλιετία π.Χ. και ότι μετέχει ανελλιπώς στη δημιουργία της όλης ελληνικής μας ιστορίας από τότε μέχρι σήμερα;
Ακριβώς, επειδή λίγοι γνωρίζουν τη συνολική ιστορική πορεία της Σκιάθου μας, μάς δίνεται τώρα η ευκαιρία να συμπληρώσουμε επιτέλους τα γνωστικά μας ελλείμματα μέσα από τη μελέτη ενός νέου επιστημονικού πονήματος, το οποίο είδε το φως της δημοσιότητας πριν λίγες μόνο εβδομάδες. Πρόκειται για το νέο βιβλίο της φιλολόγου και ιστορικής ερευνήτριας, κυρίας Κατερίνας Κουρκούμπα-Δελακουβία, με τίτλο: «Η ΣΚΙΑΘΟΣ: Από την προϊστορία στον 21ο αιώνα». Το βιβλίο αποτελεί ιδιωτική έκδοση της συγγραφέως, μιαν έκδοση πολύ προσεγμένη και καλαίσθητη που αποτελείται από 330 σελίδες.
Είναι μια μελέτη της συνολικής ιστορικής πορείας του νησιού της Σκιάθου, ένα πανόραμα όλων των ιστορικών εποχών και των εξελίξεων που σφράγισαν ανεξίτηλα την παρουσία της στην ελληνική -και στην παγκόσμια- ιστορία. Η εξιστόρηση είναι αναλυτική, εμπεριστατωμένη, τεκμηριωμένη μέχρι και την παραμικρή της λεπτομέρεια πάνω στα πλέον πρόσφατα τεκμήρια της ιστορικής, της αρχαιολογικής και της παλαιογραφικής έρευνας, βασισμένη σε πλήθος ιστορικών πηγών του παρελθόντος, τις οποίες η συγγραφέας μελέτησε προσεκτικά, κατέγραψε και σχολίασε, εκφράζοντας ταυτοχρόνως , σε πολλά σημεία, τα δικά της σύγχρονα ιστορικά συμπεράσματα και πορίσματα για τα γεγονότα και τις ιστορικές προσωπικότητες.
Το κείμενο είναι γραμμένο σε φροντισμένο, άψογο νεοελληνικό λόγο, σε λόγο ρέοντα, ζωντανό, πάντοτε επιστημονικό και εκλαϊκευμένο –με τη σωστή έννοια του όρου αυτού- ταυτόχρονα. Ο λόγος συμπληρώνεται από πλουσιότατη εικονογράφηση, από την παρουσίαση χαρτών, λιθογραφιών, φωτογραφιών και πινάκων που αφορούν σε όλες ανεξαιρέτως τις εποχές μιας τόσο μακρόχρονης και πολυτάραχης ιστορίας.
Ιδιαίτερη θέση τόσο στην εξιστόρηση όσο και στην εικονογράφηση του βιβλίου κατέχει ένα πλήθος ιστορικών εγγράφων, πολλά από τα οποία βλέπουν για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας, καταγράφονται επίσημα και γίνονται αντικείμενο μελέτης της ιστορικής επιστήμης. Τα έγγραφα αυτά αφορούν κυρίως τη νεότερη ιστορία της Σκιάθου, τις εξελίξεις που σημειώθηκαν στο νησί το 19ο αιώνα, τόσο κατά την προεπαναστατική εποχή, όσο και στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Προέρχονται στο μεγαλύτερο μέρος τους από το διασωθέν αρχείο της παλαιάς Κοινότητας των Σκιαθιτών, της κοινότητας δηλαδή του ξακουστού και περίφημου Κάστρου του νησιού, του Κάστρου που απαθανάτισε στους αιώνες των αιώνων η μαγική λογοτεχνική πέννα του του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, και το οποίο στάθηκε το καταφύγιο των βασανισμένων νησιωτών σε αιώνες σκλαβιάς, δυστυχίας, κατατρεγμών και γενικευμένης ανασφάλειας (14ος αιώνας-1830).
Δημοσιεύονται ακόμη έγγραφα που προέρχονται από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, από το μουσείο της ιστορικής Ι. Μονής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Σκιάθου, από ιδιωτικές συλλογές και αρχεία, ακόμα και από το Ρωσικό Κρατικό Αρχείο του Πολεμικού Ναυτικού.
Είναι ανεκτίμητα ντοκουμέντα μέσα από τα οποία «ομιλεί» απευθείας το ιστορικό παρελθόν και μας ανοίγει το δρόμο της βαθιάς του κατανόησης. Τα ιστορικά αυτά έγγραφα, στην ανάγνωση των οποίων συνέβαλε ο αρχαιολόγος κ. Τάκης Σταυρίτης, αποτελούν την «καρδιά» αυτής της μελέτης, την πλέον πολύτιμη συμβολή μιας επίμοχθης ερευνητικής δουλειάς που πραγματοποίησε η συγγραφέας επί σειρά ετών, εμβαθύνοντας πάνω στο ιστορικό υλικό των παλαιοτέρων συγγραφέων και επεκτείνοντας το υπόβαθρο της μελέτης τους.
Είναι πράγματι εξαιρετική η συμβολή της κυρίας Κουρκούμπα- Δελακουβία στη γνώση της τοπικής μας ιστορίας μας και στο χτίσιμο μιας ρωμαλέας ιστορικής συνείδησης .Την ευχαριστούμε θερμά για την τεράστια προσπάθειά της. Ας τιμήσουμε το νέο της βιβλίο με βαθιά δημιουργική μελέτη και κυρίως με την ανάλογη στάση ζωής. Θα είναι η μεγαλύτερη απόδειξη της κατανόησης και αφομοίωσης των μηνυμάτων του.
