Ήταν μια εξαιρετικά επίπονη και βασανιστική πρακτική για τις γυναίκες και τα κορίτσια της Κίνας, η οποία συνεχιζόταν επί δεκαετίες. Ο λόγος για τα «πόδια του λωτού». Μια αρχαία παράδοση που ήθελε στις Κινέζες να τυλίγουν από μικρή ηλικία, πολύ σφιχτά τα πόδια τους με υφάσματα, ώστε να μην μεγαλώνουν.
Παρότι η πρακτική αυτή έχει συνδεθεί με την ομορφιά και την ελκυστικότητα μιας γυναίκας -να έχει δηλαδή όμορφα και μικρά πόδια- έρευνα δείχνει ότι πίσω από αυτή τη βαναυσότητα κρυβόταν κάτι άλλο: η εργασία. Πρακτικά, δηλαδή, εφόσον με τα παραμορφωμένα πόδια δεν είχαν ευχέρεια κινήσεων, να παραμένουν καθηλωμένες στο σπίτι και να ασχολούνται με περίτεχνα χειροτεχνήματα τα οποία στη συνέχεια θα πωλούνταν εξασφαλίζοντας τα προς το ζην στις οικογένειές τους.
Μια πρακτική για τις αριστοκρατικές τάξεις
Τα μικροσκοπικά πόδια θεωρούνταν διαβατήριο για έναν καλό γάμο και έναν καλύτερο τρόπο ζωής. Λέγεται πως η ονομασία της πρακτικής «πόδια του λωτού» έχει τις ρίζες της στα χρόνια του αυτοκράτορα Χιάο Μπαοτζουάν (Xiao Baojuan). Ειδικότερα, όταν η αγαπημένη του εταίρα χόρευε σε πάτωμα που είχε διακοσμηθεί με λωτούς, ο αυτοκράτορας είχε γοητευτεί τόσο πολύ που είπε πως «φαίνεται σαν οι λωτοί να ανθίζουν μέσα από τα βήματά της».
Στη συνέχεια, λέγεται πως, ζήτησε από μια άλλη εταίρα του, αφού δέσει τα πόδια της σε λευκό μετάξι, να χορέψει στις μύτες. Ο χορός της προκάλεσε μεγάλο θαυμασμό και οδήγησε πολλές γυναίκες της ανώτερης τάξης να αντιγράψουν την πρακτική της.
Υπερβολή στην υπερβολή, οι γυναίκες άρχισαν να δένουν όσο πιο σφιχτά μπορούσαν τα δάχτυλα των ποδιών τους ώστε να χορέσουν σε όσο το δυνατόν πιο μικροσκοπικά παπούτσια. Μπορεί αυτή η τεχνική να έφερνε πόνο, παραμόρφωση και προβλήματα υγείας, όμως η εικόνα του πολύ μικρού ποδιού θεωρούνταν σύμβολο ομορφιάς και πλούτου και στη συνέχεια κατέληξε να αποτελεί απαραίτητο προσόν για την εύρεση γαμπρού.
Εκείνη την εποχή πίστευαν ότι ουδείς πλούσιος θα παντρευόταν γυναίκα αν τα πόδια της δεν ήταν δεμένα. Με άλλα λόγια, μια κοπέλα από κατώτερη κοινωνική τάξη δεν θα μπορούσε να βρει έναν πλούσιο άνδρα, αν δεν ακολουθούσε αυτή την πρακτική.
Με τον καιρό, τα πόδια του λωτού πέρασαν και στα φτωχά κοινωνικά στρώματα, με αποτέλεσμα μέχρι τον 19ο αιώνα ένα πολύ μεγάλο ποσοστό (περίπου 40- 50%) να υποβάλλεται σε αυτό το πρότυπο της ταλαιπωρίας. Στις αριστοκρατικές τάξεις η πρακτική άγγιζε το 100%.
«Όπως πίστευαν εκείνη την εποχή, έτσι ευχαριστούσαν τους άνδρες οι οποίοι -θεωρούσαν πως- ελκύονταν από τα μικροσκοπικά πόδια», αναφέρει στο CNNi η Λόρεν Μπόσεν, μια εκ των συγγραφέων του βιβλίου «Bound feet, Young hands» το οποίο ασχολείται με την παράδοση αυτή. Ωστόσο, η έρευνα που συμπεριλαμβάνεται στις σελίδες του δείχνει ότι με το πέρασμα των χρόνων η πρακτική κατέληξε να εξυπηρετεί άλλους σκοπούς.
Τα κορίτσια που έδεναν τα πόδια τους δεν το έκαναν πλέον για λόγους ομορφιάς. Ο πόνος στον οποίο υποβάλλονταν από πολύ νεαρή ηλικία είχε καθαρά οικονομικό υπόβαθρο. Παρατηρήθηκε κυρίως στην ύπαιθρο όπου κορίτσια από τα 7 τους κιόλας δούλευαν σκληρά και κυρίως με τα χέρια τους. Το δέσιμο, λοιπόν, ήταν ένας τρόπος οι μικρές Κινέζες να ακινητοποιούνται έτσι ώστε να μπορούν να δουλεύουν ασταμάτητα.
Αναφερόμαστε σε μια περίοδο που τα κορίτσια δημιουργούσαν διάφορα αγαθά με τα χέρια τους και οι τεχνικές που ακολουθούσαν χρειάζονταν πολλές ώρες ακινησίας: έραβαν, έπλεκαν υλικά όπως νήματα και ψάθες, έφτιαχναν παπούτσια και δίχτυα ψαρέματος. Πράγματα τα οποία οι οικογένειές τους πωλούσαν. Ήταν το μόνο τους εισόδημα.
Η συγγραφέας αναφέρει ότι οι γυναίκες αυτές δεν ντρέπονταν να μιλήσουν ή να δείξουν τα πόδια τους, γεγονός που ενισχύει την εκδοχή περί μη ερωτικού φετίχ.
Παραποίηση της ιστορίας
«Πρέπει να συνδέσετε τα χέρια και τα πόδια. Οι υποψήφιες νύφες δούλευαν σκληρά με τα χέρια τους, από το σπίτι, πάνω σε χειροτεχνίες. Είναι λάθος η εικόνα που υπάρχει ότι οι γυναίκες αυτές αντιμετωπίζονταν ως σεξουαλικά τρόπαια. Αυτό είναι παραποίηση της ιστορίας», δηλώνει η Μπόσεν. Η βάναυση αυτή πρακτική άρχισε να εγκαταλείπεται, όταν ξεκίνησαν οι εισαγωγές υλικών και υφασμάτων από ξένες χώρες. Συνεπεία αυτού οι νεαρές δεν χρειαζόταν πια να εργάζονται τόσο πολύ καθώς έπεσε η αξία της χειροτεχνίας.
Η Μπόσεν, καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, και ο συνάδελφός της Χιλ Γκέιτς, έκαναν την έρευνά τους σε αγροτικές περιοχές της Κίνας επί δείγματος 1.800 ηλικιωμένων γυναικών.
Διαπίστωσαν ότι το δέσιμο των ποδιών εφαρμοζόταν ακόμη από γυναίκες σ’ εκείνες τις πόλεις και τα χωριά όπου οι χειροτεχνίες είχαν ακόμη ζήτηση και έφερναν έσοδα στις οικογένειες. Αντίθετα, σε περιοχές όπου αναπτύχθηκε το εμπόριο και η βιομηχανία, τα πόδια των γυναικών ήταν ελεύθερα.
.
Όπως αφηγήθηκε μια από τις γυναίκες με πόδια του λωτού στους ερευνητές:
Η μητέρα μου μού επέβαλε να αρχίζω να δένω τα πόδια μου από την ηλικία των 10 ετών. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησα να μαθαίνω πώς να επεξεργάζομαι το βαμβάκι. Κάθε φορά που δούλευα, μου έδενε πολύ σφιχτά τα πόδια. Πονούσε τόσο πολύ που έκλαιγα.
Αναστασία Κιτσικώστα , CNN Greece
