ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Τα «Λιγουτσάρια» αναβίωσαν και φέτος

τα-λιγουτσάρια-αναβίωσαν-και-φέτος-606181

Τα μπουλούκια έδιωξαν τα κακά πνεύματα του δωδεκαημέρου, όπως επιτάσσουν τα αρχέγονα έθιμα – Αναβίωση του εθίμου των Φώτων στο Βελεστίνο

Επιμέλεια – σύνταξη Δημήτριος Κ. Παπαδάμ.

πρώην Μέλος Δ.Σ. του Πολιτιστικού Καλλιτεχνικού Οργανισμού Δήμου Φερών

Το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων είναι πλούσιο σε έθιμα και εκδηλώσεις στο Βελεστίνο. Κορυφαία εκδήλωση είναι το έθιμο των Φώτων «τα Λιγουτσάρια ή Ρουγκατσάρια» ένα έθιμο που έχει βαθιά τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία.

Την παραμονή των Φώτων μεγάλες ομάδες ( μπουλούκια ) μεταμφιεσμένων νωρίς τα χαράματα ξεσηκώνουν όλο το Βελεστίνο με τον ήχο των μεγάλων κουδουνιών. Η κάθε ομάδα αποτελείται από τον Γενίτσαρο που είναι μισός Έλληνας και μισός Τούρκος, από το τελευταίο ζευγάρι νεόνυμφων που στην περίπτωσή μας είναι άνδρας, τον γιατρό, τον αρκουδιάρη με την αρκούδα του, τον παπά, τον αράπη με μια μαύρη μάλλινη κάπα και τεράστιες κουδούνες, τους σαλούς με δέρματα ζώων να καλύπτουν τα πρόσωπά τους και μεγάλα κυπριά κρεμασμένα στη μέση και τον διακονιάρη με το γαϊδουράκι του για να μαζεύει τα κεράσματα.

Δύο είναι οι εκδοχές του εθίμου αυτού. Σύμφωνα με την πρώτη το δωδεκαήμερο κυκλοφορούν τα κακά πνεύματα οι καλικάτζαροι τους οποίους διώχνει ο ήχος των μεγάλων κουδουνιών.

Η άλλη και κύρια εκδοχή είναι ότι το έθιμο έχει συμβολικό και εθνικό χαρακτήρα, μη μπορώντας οι σκλαβωμένοι Έλληνες να έλθουν σε επαφή μεταξύ τους δημιουργούσαν τα μεγάλα αυτά μπουλούκια, έκαναν τα πρόσωπά τους αστεία για να μη δίνουν στόχο στους Τούρκους και κατ’ αυτό τον τρόπο ερχόντουσαν σε επαφή μεταξύ τους για να συζητούν για την επανάσταση και τον ξεσηκωμό.

Πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι από αφέντη σε αφέντη για να φθάσουν στον μεγάλο αφέντη που είναι ο πασάς που εδρεύει σε κάθε τόπο. Το κύριο τραγούδι είναι : «Σ’ αφεντικό ξεβγήκαμε», σ’ αφεντικό να πάμε να πάμε να τιμήσουμε το βάρβαρο αφέντη να τον τιμήσει ο βασιλιάς και να τον στεφανώσει να βάλει στέφανα χρυσά, χρυσά μαλαματένια.

Στο σπίτι που υπάρχει ανύπαντρη κόρη λένε και το ανάλογο τραγούδι: «Εδώ ’χουν κόρη για παντρειά κόρη ν’ αρραβωνιάσει την τάζουν γιο το βασιλιά την τάζουν γιο του Ρήγα δεν θέλω γιο του βασιλιά δεν θέλω γιο του Ρήγα, θέλω τ’ αρχοντόπουλο που περπατεί καβάλα κ.λπ.».

Για τον ανύπαντρο νέο υπάρχει το τραγούδι: «Ξεκίνησε κι ο νιούτσικος να πάει ν’ αρραβωνιάσει στο δρόμο που επήγαινε στο δρόμο που πηγαίνει ρωτούν εδώ ρωτούν εκεί που να ‘βρουν τέτοια κόρη ψηλή λιανή σαν το βεργί χοντρή σαν το καλάμι κ.λπ..»

Για το μικρό αγόρι: «Ένας μικρός μικρούτσικος μικρός και χαϊδεμένος μικρό τον έχει η μάνα του μικρό και ο μπαμπάς του τον έλουζαν τον χτένιζαν και στο σχολειό τον στέλνουν παιδίμ να μάθεις γράμματα παιδίμ να μάθεις γνώση τα γράμματα είναι στο χαρτί κι ο νου σου παραπέρα κ.λπ.».

Για τη μικρή κοπέλα : «Φραγκίτσα δω Φραγκίτσα κει Φραγκίτσα πάει στη βρύση με το γκιουρντάνει στο λαιμό με τη λιανή τη μέση».

Στο σπίτι του αγρότη : «Τα μαύρα βόδια στο ζυγό τα τρίγωνα στ’ αλέτρι ο ζευγολάτης στάθηκε και σιλογάει τα βόδια σαν το μελίσσι μπαίνουνε σαν το μελίσσι βγαίνουν κ.λπ.».

Για τον κτηνοτρόφο : «Τίνος είναι τούτο το μαντρί το μαρμαροστρωμένο εδώ βελάζουν πρόβατα εδώ βελάζουν γίδια εδώ βελάζουν και αρνιά μαζί με τα κατσίκια».

Τα κεράσματα σε κάθε περίπτωση ήταν τα ανάλογα : Σιτάρι , αλεύρι , αμύγδαλα , καρύδια , γάλα , κρασί , διάφορα φρούτα , αρνιά κ.λπ.».

Υπήρχαν και νοικοκυραίοι που δεν ανοίγουν την πόρτα τους έτσι λοιπόν εκεί τραγουδούσαν το ακόλουθο τραγούδι : «Σ’ αυτό το σπίτι το ψηλό γεμάτο καλιακούδια άλλα κλωσάν άλλα γεννάν κι άλλα βγάζουν τα μάτια και τ’ άλλα τα μικρότερα σου χέζουν τα μουστάκια».

Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι την ημέρα των Φώτων οι νοικοκυρές του Βελεστίνου με μεγάλη ευλάβεια κατέβαζαν τις εικόνες από τα εικονίσματα για να τις καθαρίσουν στα αγιασμένα νερά της «Υπέρειας Κρήνης» (κεφαλόβρυσο).

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου