Ένας χρόνος συμπληρώνεται από τη σχολιασμένη έκδοση του βιβλίου του Χίτλερ «Ο Αγών μου». Το βιβλίο έγινε μπεστσέλερ, απέσπασε βραβεία και πολύ καλές κριτικές καταφέρνοντας να μην τροφοδοτεί ακροδεξιούς κύκλους.
Επί 70 χρόνια το βιβλίο ήταν απαγορευμένο, αλλά πριν ακριβώς έναν χρόνο, ήρθησαν οι περιορισμοί των πνευματικών δικαιωμάτων του συγγραφέα, όπως γίνεται με όλα τα γραπτά έργα. Και έτσι το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ιστορίας του Μονάχου παρουσίασε τη νέα κριτική έκδοση.
Στο τέλος Ιανουαρίου θα κυκλοφορήσει και η 6η έκδοση. «Δεν περιμέναμε κάτι τέτοιο» λέει ο Αντρέας Βίρσινγκ, διευθυντής του Ινστιτούτου για την Σύγχρονη Ιστορία στο Μόναχο. Η πρώτη έκδοση κυκλοφόρησε πέρυσι στις 8 Ιανουαρίου προκαλώντας διεθνές ενδιαφέρον.
Το Ινστιτούτο θέλησε να εκδώσει με σχολιαστικό υπόμνημα την ασχολίαστη αρχικά έκδοση, τα πνευματικά δικαιώματα της οποίας εξέπνευσαν στις 31.12.2015. Μέχρι τότε τα αποκλειστικά δικαιώματα διέθετε το κρατίδιο της Βαυαρίας, όπου είχε την έδρα του ο εκδοτικός οίκος, ο οποίος αρχικά είχε εκδώσει το βιβλίο.
Δεν ήταν λίγες πάντως οι επικριτικές φωνές όταν πέρυσι κυκλοφόρησε η πρώτη σχολιασμένη έκδοση. Το Κεντρικό Συμβούλιο των Εβραίων στη Γερμανία έκανε λόγο για τον «ασκό του Αιόλου» που θα άνοιγε το δρόμο σε μια αντισημιτική προπαγάνδα.
Ωστόσο η επιτυχία ήταν τεράστια. Τον Απρίλιο του 2016 οι δυο τόμοι ήταν στην πρώτη θέση των μπεστ -σέλερς της λίστας του περιοδικού Spiegel. Τεράστια ήταν η επιτυχία και στο εξωτερικό, ενώ η ομάδα των ιστορικών που επιμελήθηκε την έκδοση πήρε μέρος σε περισσότερες από 70 εκδηλώσεις στη Γερμανία και το εξωτερικό. Στη Μόσχα, τη Βιέννη, την Βαρσοβία, το Άμστερνταμ, το Τορόντο, το ενδιαφέρον ήταν τεράστιο.
Στιβαρή διαχείριση της ιστορίας
Η νέα έκδοση είχε πυροδοτήσει έντονο δημόσιο διάλογο στη Γερμανία, όπου είχαν προβληθεί φόβοι ότι θα μπορούσε να γίνει κακή εκμετάλλευση του περιεχομένου του.
Ανάμεσα στις ψύχραιμες φωνές ήταν του Τόμας Κρίγκερ, επικεφαλής του Ομοσπονδιακού Κέντρου Πολιτικής Επιμόρφωσης, που μιλώντας στο Γερμανικό Ραδιόφωνο (DLF) υποστήριξε ότι δεν συμμερίζεται τους φόβους ότι με το βιβλίο θα μπορούσε να δοθεί νέα ώθηση στην εθνικοσοσιαλιστική σκέψη του Χίτλερ.
«Θεωρώ αβάσιμους τους φόβους ότι από την ανάγνωση του βιβλίου θα αναστηθεί το κακό πνεύμα του Χίτλερ και του Εθνικοσοσιαλισμού» υποστηρίζει. «Αλλά από την άλλη βρισκόμαστε σε περίοδο κοινωνικών ανακατατάξεων, όπου η λαϊκιστική και ακροδεξιά ιδεολογία έχει και πάλι πέραση. Αυτό δεν πρέπει να το αντιμετωπίζουμε αβρόχοις ποσί, αλλά να αναζητούμε τη δημόσια αντιπαράθεση για να μη διαιωνίσουμε τα ταμπού, τους μύθους και το κρυφτούλι με το βιβλίο. Μετά 70 χρόνια από το θάνατο του Χίτλερ βρισκόμαστε νομίζω σε θέση να διαχειριστούμε με στιβαρότητα την ιστορία μας, χωρίς να μας ξεφεύγει από το οπτικό τοπίο η αναγκαιότητα ερμηνείας της».
Θα διδαχθεί και στο μάθημα ιστορίας στα σχολεία
Στην ομάδα των ιστορικών υπό τον Κρίστιαν Χάρτμαν απονεμήθηκε τον Νοέμβριο του 2016 το βραβείο «Η κοινωνία χρειάζεται την επιστήμη», το οποίο συνοδευόταν από χρηματικό έπαθλο 50.000 ευρώ.
Η επιτροπή απονομής αιτιολόγησε την απόφασή της αναφέροντας ότι με την εν λόγω έκδοση καλύφθηκε ένα κενό στην ιστορική μελέτη γύρω από τον εθνικοσοσιαλισμό.
Τα σχόλια που περιέχονται στη νέα έκδοση, αναλύουν με ακρίβεια τα ψεύδη του Χίτλερ, καταδεικνύουν τις ιδεολογικές στρεβλώσεις και οι σημειώσεις γράφτηκαν με τρόπο απλό και κατανοητό για τον αναγνώστη.
Ο ίδιος και η ομάδα του έχουν πάντως κάθε λόγο να αισθάνονται ικανοποιημένοι. Έκαναν γνωστό σε όλο τον κόσμο το ινστιτούτο του Μονάχου και κατάφεραν να πάρουν πολύ καλές κριτικές. Οι Times του Λονδίνου έγραψαν μάλιστα πως «με τον τρόπο που έχουν συνταχθεί τα σχόλια, το βιβλίο δεν θα είναι υποχρεωτικό ανάγνωσμα στους ακροδεξιούς κύκλους».
Και η αλήθεια είναι, όπως λένε οι άνθρωποι του Ινστιτούτου για την Σύγχρονη Ιστορία στο Μόναχο, δεν υπήρξαν προσπάθειες προσεταιρισμού του βιβλίου από ακροδεξιούς κύκλους. Το βιβλίο σχεδιάζεται στο μέλλον να διδαχθεί και στα γερμανικά σχολεία.
Ο γερμανός εμπειρογνώμων Κρίγκερ, υποστηρίζει πάντως, ότι η νέα σχολιασμένη έκδοση δεν ενδείκνυται τόσο για τη σχολική τάξη, όσο περισσότερο για την προσέγγιση της προσωπικότητας του Χίτλερ και της ιδεολογίας του.
“Νομίζω ότι ο εθνικοσοσιαλισμός και η πολιτική του Χίτλερ αποδίδονται στα σχολικά βιβλία ιστορίας με κριτικό τρόπο, κυρίως ρίχνοντας φως σε ένα ολόκληρο σύστημα στα ιστορικά του συμφραζόμενα. Με αυτόν τον τρόπο δεν συμβάλλουν άκριτα στην προσωποκεντρική αντιμετώπιση του ναζιστικού παρελθόντος. Αυτό είναι ένα κεντρικό σημείο. Διότι ο Χίτλερ δεν ήταν μόνος, ήταν ένα ολόκληρο σύστημα που επικεντρώθηκε στη ρατσιστική πολιτική, στο ολοκαύτωμα και στην περιθωριοποίηση εκείνων που δεν ανήκαν στην κοινότητα. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό ως σχολική ύλη.”
Deutsche Welle
