«Πολύτιμες οι πληροφορίες του βιβλίου σου για το «ξεχασμένο» έγκλημα στην Κατοχή»
Με την κυκλοφορία του βιβλίου «Σοφίκα Τοπάλη, θηλιά στη μνήμη», που έχει ήδη μεταφρασθεί και στα αγγλικά, οι συγγενείς της αδικοχαμένης οικογένειας Τοπάλη, με επιστολή, εκφράζουν στον Γιάννη Μαντίδη την ικανοποίηση και τις ευχαριστίες τους, που «διευκρινίσθηκε επί τέλους, τι πραγματικά συνέβη σ’ εκείνο το αποτρόπαιο έγκλημα, που είχε επί δεκαετίες αποσιωπηθεί». Η επιστολή που ακολουθεί, σταλμένη από την μακρινή Βραζιλία, όπου βρίσκονται οι συγγενείς, προξενεί ιδιαίτερη εντύπωση, καθώς απευθύνεται και στο ευρύτερο κοινό (γι’ αυτό και δημοσιεύεται), υπογράφεται δε από τον Εντουάρντο Ντε Καπιτάνι, γιατρό πνευμονολόγο, σύζυγο της Τζούλι, που με την αδελφή της Μαρία είναι στενοί συγγενείς της άτυχης οικογένειας και είχαν επισκεφθεί τα Κάτω Λεχώνια πριν από δυο χρόνια.
«Αγαπητέ Γιάννη
Πρώτα απ’ όλα συγχαρητήρια για το υπέροχο βιβλίο σου!
Διάβασα το βιβλίο σου «Σοφίκα Τοπάλη – Θηλιά στη μνήμη», με πλήθος συναισθημάτων. Το διάβασα απνευστί απ’ την αρχή μέχρι το τέλος, νιώθοντας τη διάθεσή μου να μεταβάλλεται και από συμπονετική απέναντι στην Σοφίκα, την Λουκία και την Καλαβρού, (καθώς και απέναντι σε όλους εσάς τους Ελληνες, που υποφέρατε τόσο πολύ κάτω από αυτήν την τρελή κατάσταση πραγμάτων), να γίνεται ευχάριστη στα σημεία εκείνα του βιβλίου, που δείχνουν το καλό που έχουν οι άνθρωποι μέσα τους, ακόμα και στις πιο άσχημες και καταστροφικές περιστάσεις.
Η υπέροχη έκφραση τρυφερότητας, που δείχνεις απέναντι στην Σοφίκα και την οικογένεια Τοπάλη, με αφορμή και ως προέκταση του φιλανθρωπικού και κοινωνικού τους έργου – που συνεχίσθηκε καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής τους – είναι πολύ συγκινητική και αποτελεί σημαντική κατάθεση ψυχής, που θα εκτιμηθεί από το σύνολο της οικογένειας χωρίς αμφιβολία.
Εντυπωσιάσθηκα από την ικανότητά σου να καλύπτεις όλες τι πλευρές της εξαιρετικά περίπλοκης και δύσκολης αυτής ιστορίας, παραθέτοντας ιστορικά γεγονότα, ενισχυμένα με πολύτιμες μαρτυρίες, αλλά και εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό. Όλα αυτά με περίβλημα τις τρυφερές σου αναμνήσεις, δεμένες με σπάνια ισορροπία, που μας επιτρέπει να μοιρασθούμε τα συναισθήματά σου.
Είμαι σίγουρος ότι με το βιβλίο σου πρόσθεσες πολύτιμες πληροφορίες στην αποκάλυψη της αλήθειας για το «ξεχασμένο» έγκλημα εκείνης της περιόδου, πράγμα που θα βοηθήσει στην αποσαφήνιση των πραγμάτων, καθώς και στο ν’ αρχίσουν οι άνθρωποι να μιλάνε ανοιχτά για όσα συνέβησαν κατά την διάρκεια του πολέμου. Η δημιουργία μιας καλύτερης πολιτικής ατμόσφαιρας για συζήτηση συντελεί στο να χτιστεί μια καλύτερη χώρα.
Μέσα από την ξεκάθαρη ηθική σου στάση απέναντι στα εγκλήματα πολέμου, πρόσεξα μια ιδιαίτερη ευαισθησία σου στις ιδιαιτερότητες της ανθρώπινης συμπεριφοράς εν γένει, αλλά και σε συγκεκριμένες ακραίες καταστάσεις. Πριν από πολλά χρόνια διάβασα το βιβλίο του Τζόναθαν Γκλόβερ («Ανθρωπότητα, μια ιστορία ηθικής του 20ου Αιώνα»), όπου μιλούσε για τους συμπατριώτες του και έγραφε: ‘Οι Άγγλοι της γενιάς μου (γεννήθηκε στη δεκαετία του ’50), καθώς και της επόμενης γενιάς, έχουν σταθεί τυχεροί, καθώς δεν έχουν ζήσει ούτε πόλεμο, ούτε άλλες θηριωδίες. Μόνον ένας τρελός θα μετάνιωνε γι’ αυτό…». Οταν διάβαζα το βιβλίο αυτό, θυμάμαι να σκέφτομαι πόσο τυχερός είμαι που γεννήθηκα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και δεν χρειάστηκε ποτέ να κάνω επιλογές, που κλήθηκαν να κάνουν εκείνοι οι άνθρωποι, στα ταραγμένα χρόνια του πολέμου. Χάρηκα πολύ που αναγνώρισα τα ίδια αισθήματα στο βιβλίο σου στην σελίδα 260, όπου γράφεις:
«Ακούγοντας τον Καλαμπαλίκη, τον Γιάννη Βελιτσό, αλλά και τον Θοδωρή Κασίδη να μου μιλάνε για τα «παλιά», κάποιες φορές μου πέρναγε απ’ το νου ότι θα μπορούσα να είμαι ένας απ’ αυτούς, αν, όταν και τα λοιπά». Ακόμα και άνθρωποι, που κρατούσαν ουδέτερη στάση, καλούνταν απ’ όλες τις πλευρές να εμπλακούν στη διαμάχη. Όπως γράφεις παρακάτω: «Δύσκολο να ‘σαι αμέτοχος σ’ ακραίες εποχές ακραίων καιρών. Έπρεπε να ‘σαι ένας απ’ τους ίδιους». Θα πρόσθετα ότι ακόμα κι αν θέλεις να ενωθείς με την καλή πλευρά, καμιά φορά οι συνθήκες και η όλη κατάσταση δεν σου επιτρέπουν να κάνεις την αναμενόμενη επιλογή. Και αυτή θεωρώ πως είναι η πραγματική ανθρώπινη τραγωδία εκείνων των δεινών καιρών, όταν βλέπεις ανθρώπους να διαλέγουν είτε αριστερά, είτε δεξιά, χωρίς αν ξέρουν τι πραγματικά σημαίνει αυτό και πού μπορεί να οδηγήσει το κάθε μονοπάτι. Φυσικά δεν τίθεται εξ ολοκλήρου θέμα συγχώρεσης, αλλά προσπάθεια κατανόησης. Θεωρώ πως η δεύτερη διαδικασία μπορεί να μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.
Η Τζούλι κι εγώ, όταν επισκεφθήκαμε τα Κάτω Λεχώνια το 2014, χαρήκαμε που σας γνωρίσαμε. Που γνωρίσαμε εσένα και την οικογένειά σου, που μιλήσαμε μ’ εσένα και τόσους άλλους ανθρώπους, με τους οποίους μας έφερες σ’ επαφή κατά την διάρκεια της σύντομης παραμονής μας. Τα πάντα είχαν μεγάλη σημασία για μας και μας δημιούργησαν το αίσθημα της συμμετοχής σε κάτι πολύ σημαντικό. Μας συνεπήρε η μαγεία των Κάτω Λεχωνίων και της γύρω περιοχής, μέσα από τις πολύ ζωντανές σου αναμνήσεις της οικογένειας Τοπάλη, καθώς και της τεράστιας προσπάθειας που κατέβαλες για να συγκεντρώσεις τόσες αναμνήσεις διαφορετικών ανθρώπων, για να διευκρινιστεί επί τέλους τι πραγματικά συνέβη, στη διάρκεια εκείνου του τόσο τραγικού επεισοδίου.
Είναι πραγματικά μεγάλο δώρο να είμαι φίλος σου!
Ανυπομονώ να ξαναδώ εσένα, την οικογένειά σου και τους φίλους σύντομα!
Με τις καλύτερες ευχές
Εντουάρντο Ντε Καπιτάνι».
