H κατάχρηση ουσιών αποτελεί για πολλούς ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα όχι μόνο της εφηβείας αλλά και της κοινωνίας μας ολόκληρης, και πιθανόν να είναι, καθώς τα ναρκωτικά τις πιο πολλές φορές αποτελούν ένα ταξίδι χωρίς γυρισμό. Η τάση των εφήβων να εξαρτώνται από αυτά έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά της εύθραυστης εφηβικής προσωπικότητας, που αρκετά συχνά χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, δυσκολία στις κοινωνικές σχέσεις, και περιέργεια. Η ανάγκη συμμετοχής των εφήβων σε μια παρέα, η επιθυμία τους να δείξουν ότι μεγάλωσαν, η αμφισβήτηση των κοινωνικών κανόνων, όλα αυτά αποτελούν ευαίσθητους παράγοντες που δύνανται να οδηγήσουν τους εφήβους στη δοκιμή αρχικά και στον εθισμό μετέπειτα σε εξαρτησιογόνες ουσίες.
Ένας εξωγενής παράγοντας –εξαιρετικά σημαντικός – ο οποίος ενδέχεται να επηρεάσει τον έφηβο και να τον οδηγήσει στη χρήση παράνομων ουσιών, είναι οι παρέες στις οποίες ο έφηβος αφοσιώνεται για να καλύψει το κενό που ο ίδιος έχει δημιουργήσει μέσα από την αμφισβήτηση και την απομυθοποίηση των γονιών του. Οι παρέες που σχηματίζουν οι έφηβοι συνήθως χαρακτηρίζονται από πολύ έντονους συναισθηματικούς δεσμούς, και διέπονται από αυστηρά άτυπα ή και τυπικά καταστατικά συμπεριφοράς. Θέλουν όλοι μαζί να έχουν μια κοινή ταυτότητα για να νιώθουν πιο δυνατοί στο να αφήσουν πίσω την παιδική ηλικία, να συμβιβαστούν με την επώδυνη αποϊδανικοποίηση των γονιών τους και να δοκιμάσουν τα όριά τους. Στο πλαίσια τέτοιων ομάδων οι έφηβοι υιοθετούν ίδιο ντύσιμο, παρόμοιο λεξιλόγιο και συμπεριφορά και μπορεί να φτάσουν μέχρι και στη χρήση παράνομων ουσιών η/και τη διάπραξη αξιόποινων πράξεων ή πράξεων που σε άλλη φάση της ζωής τους θα θεωρούνταν ψυχοπαθολογικές. Είναι εξαιρετικά λυπηρό το γεγονός ότι η χρήση ναρκωτικών ουσιών έχει συνυφαστεί με τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης κατά την εφηβεία, με το μεγάλωμα του εφήβου, κι επομένως οποιαδήποτε αντιμετώπιση πρέπει να το λαβαίνει αυτό υπόψη. Μάλιστα, η χρήση παράνομων ουσιών από έφηβους και νέους αυξάνεται με δραματικό ρυθμό τα τελευταία χρόνια. Για ένα γονιό, η αντίληψη του γεγονότος ότι το παιδί του είναι χρήστης ναρκωτικών, αποτελεί μια έντονη, τραυματική, ψυχική εμπειρία. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί στο γονιό αισθήματα θυμού, ενοχής και αποτυχίας που τον βασανίζουν και τον αποσταθεροποιούν. Η ψυχολογική αναστάτωση που προκαλείται στους γονείς από κάτι τέτοιο, δεν τους επιτρέπουν να αντιμετωπίσουν την κρίση αυτή, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για το παιδί τους και την οικογένειά τους.
Τι πρέπει να κάνετε αν νομίζετε ότι το παιδί σας παίρνει ναρκωτικά; Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να έχουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές στο πως θα συμπεριφερθούν και θα ενεργήσουν, όταν βρεθούν αντιμέτωποι με ένα τέτοιο σοβαρό πρόβλημα που απειλεί το παιδί τους και την οικογένειά τους. Εάν υποπτεύονται ότι το παιδί τους είναι θύμα των ναρκωτικών, θα πρέπει να το συζητήσουν μαζί του. Οι γονείς θα πρέπει να μιλήσουν στο παιδί τους για τις υποψίες τους, με νηφαλιότητα και όταν όλοι αισθάνονται ήρεμοι. Πρέπει να αποφύγουν τις κατηγορίες και όσο δύσκολο κι αν είναι, θα πρέπει να αποφύγουν το θυμό. Στις περιπτώσεις αυτές, οι γονείς οφείλουν να παραμένουν ήρεμοι, χωρίς θυμό και χωρίς αισθήματα αυτοενοχής. Δεν είναι σωστό να αφήνουν τον εαυτό τους να αποδιοργανώνεται από αρνητικές σκέψεις αλλά πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα και με νηφαλιότητα. Πρέπει με κάθε τρόπο να αποτελέσουν ένα σταθεροποιητικό παράγοντα που θα βοηθήσει το παιδί τους και θα το οδηγήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση οι γονείς να αντιδράσουν με θυμό, επιθετικότητα και απογοήτευση εναντίον του παιδιού τους, αντίθετα μάλιστα θα πρέπει να δείξουν άμεσα ότι το αγαπούν, νοιάζονται και φροντίζουν για αυτό. Ο θυμός και οι κατηγορίες προς το παιδί, θα το απομακρύνουν ακόμη περισσότερο. Οι γονείς με ήπιο τρόπο, χωρίς να δημιουργήσουν αντιδράσεις, θα πρέπει να ενδιαφερθούν και να ρωτήσουν το παιδί τους, για το τι συμβαίνει στη ζωή του. Θα πρέπει να είναι ειλικρινείς και να μιλήσουν στο παιδί για αυτά που έχουν αντιληφθεί και τα οποία τους ανησυχούν. Η ειλικρινής προσέγγιση μέσα σε ένα πνεύμα συνεργασίας, θα επιτρέψει στο παιδί να εκφραστεί ελεύθερα και εάν υπάρχει πρόβλημα θα φανεί, διαφορετικά οι υποψίες θα εξαφανιστούν.
Η εφαρμογή των κανόνων αυτών και η τακτική αναθεώρησή τους μαζί με το παιδί μπορεί να προσφέρει ένα κλίμα οργάνωσης και ασφάλειας που θα το προστατεύσει από πολλούς κινδύνους όπως και τα ναρκωτικά. Είναι σημαντικό οι γονείς να φροντίσουν να κτιστεί μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί τους. Αυτό θα επιτρέψει την καλύτερη επικοινωνία, την καλύτερη επίλυση προβλημάτων, τη βελτίωση της σχολικής απόδοσης και θα προσφέρει προστασία από τα ναρκωτικά και τη χρήση άλλων παράνομων ουσιών.
