Σημαντικά ευρήματα από τη Μαγνησία, που κοσμούν τις συλλογές του Αρχαιολογικού Μουσείου του Βόλου και ανάγονται στη μυκηναϊκή εποχή, θα παρουσιαστούν σε μεγάλη έκθεση που διοργανώνεται στο εξωτερικό, με θεματικό επίκεντρο τον «μυθικό κόσμο του Αγαμέμνονα».
Ρεπορτάζ: ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Η μεγάλη περιοδική έκθεση για την Μυκηναϊκή Ελλάδα θα «φιλοξενηθεί» στο Κρατικό Μουσείο της Βάδης στην Καρλσρούη και συγκεκριμένα στο περίφημο Ανάκτορο της Καρλσρούης, που αποτελεί κόσμημα της αρχιτεκτονικής, στο διάστημα από 1η Δεκεμβρίου 2018 έως 2 Ιουνίου 2019.
Για τον σκοπό αυτό εργάστηκαν και θα συμβάλλουν με τον προσωρινό δανεισμό αρχαιοτήτων οι Εφορείες Αρχαιοτήτων Αιτωλοακαρνανίας και Λευκάδας, Αργολίδας, Αχαΐας, Πόλης Αθηνών, Βοιωτίας, Δωδεκανήσου, Ηλείας, Καρδίτσας, Κεφαλληνίας και Ιθάκης, Κυκλάδων, Μαγνησίας, Μεσσηνίας, Πιερίας, Χανίων, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Για την έκθεση θα εκδοθεί επιστημονικός κατάλογος γραμμένος από αρχαιολόγους των παραπάνω Εφορειών Αρχαιοτήτων καθώς και άλλους έγκριτους επιστήμονες. Η περιοδική έκθεση υλοποιείται σε συνεργασία του Κρατικού Μουσείου της Βάδης στην Καρλσρούη, του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Κέντρου Αρχαιογνωστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης.
Στην Καρλσρούη θα παρουσιαστούν περισσότερα από 400 εκλεκτά εκθέματα, δάνεια από τα σημαντικότερα ελληνικά μουσεία, μεταξύ των οποίων τα θρυλικά ευρήματα του Σλήμαν από τις Μυκήνες, τα ευρήματα του περίφημου πρόσφατου τάφου του Πολεμιστή από την Πύλο, κ.ά.
Η Θεσσαλία εκπροσωπείται από αρχαιότητες που θα δανείσουν τα Αρχαιολογικά Μουσεία Βόλου και Καρδίτσας. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου συμμετέχει με είκοσι δύο αρχαιότητες που εντάσσονται σε όλες τις επιμέρους ενότητες της έκθεσης.
Ο μυθικός κόσμος του Αγαμέμνονα
Η παραπάνω έκθεση αναμένεται να δώσει πολύ σημαντικές πληροφορίες στο ευρύ κοινό για την εποχή του Αγαμέμνονα και την προσωπικότητά του, με οδηγό σπουδαία ευρήματα από όλη την Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Μαγνησίας.
Όταν το Νοέμβριο του 1876 ο Ερρίκος Σλίμαν έφερνε στο φως τους θησαυρούς του Ταφικού Κύκλου Α των Μυκηνών μεταξύ των οποίων και η περίφημη χρυσή «προσωπίδα του Αγαμέμνονα» ένας μέχρι τότε άγνωστος πολιτισμός απέκτησε εικόνα και ταυτότητα. Ονομάστηκε «μυκηναϊκός» από τον τόπο ανεύρεσης των αρχαιολογικών ευρημάτων τα οποία συνδέθηκαν από τότε με την εποχή των μυθικών βασιλέων των ομηρικών επών.
«Ο μυκηναϊκός πολιτισμός μπορεί να θεωρηθεί ο πρώτος ανεπτυγμένος πολιτισμός στην ηπειρωτική Ευρώπη η ακτινοβολία του οποίου διαχύθηκε σε όλη την κεντρική και ανατολική Μεσόγειο. Άνθησε στην Πελοπόννησο και την κεντρική Ελλάδα περίπου από το 1600 μέχρι το 1100 π.Χ. ωστόσο τα όριά του έφθαναν από τη Μακεδονία ώς την Κρήτη, από τα νησιά του Αιγαίου και την Κύπρο ως τα νησιά του Ιονίου» όπως αναφέρει στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, Ανθή Μπάτζιου.
Κατά την περίοδο της ακμής του τον 14ο και 13ο αιώνα π.Χ. ο πολιτισμός αυτός είχε μια σύνθετη κοινωνική δομή, οργανωμένη κρατική εξουσία «για την οποία αντλούμε πληροφορίες από τις πινακίδες της γραμμικής Β γραφής, της πρώτης γραφής της ελληνικής γλώσσας» επισημαίνει η ίδια. Οι επιβλητικοί θολωτοί τάφοι, οι οχυρωμένες ακροπόλεις, τα μεγαλοπρεπή ανάκτορα, τα χάλκινα όπλα και εργαλεία, τα πολυτελή πήλινα και λίθινα αγγεία, τα περίτεχνα κοσμήματα αποδεικνύουν την υψηλή ποιότητα κατασκευής και αισθητικής, την ικανότητα των τεχνιτών αλλά και την εμπορική εξάπλωση στις αγορές της ανατολικής Μεσογείου για την προμήθεια πολύτιμων πρώτων υλών.
Πολύτιμη παρακαταθήκη
Στο εισαγωγικό κείμενο της κ. Ανθής Μπάτζιου, προϊσταμένης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας και μέλους της Επιστημονικής Επιτροπής της έκθεσης, το οποίο θα υπάρχει τον κατάλογο της έκθεσης, περιγράφεται εύγλωττα η απαρχή, πορεία και εξέλιξη του μυκηναϊκού πολιτισμού στην Θεσσαλία και την Μαγνησία.
Όπως επισημαίνει η κ. Μπάτζιου: «Στη Θεσσαλία στα μέσα της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. μια σειρά εμφανών καινοτομιών στην οικιστική και ταφική αρχιτεκτονική στον ελλαδικό χώρο σηματοδότησαν τη μετάβαση από τη Μέση στην Υστερη Εποχή του Χαλκού.
Στη Θεσσαλία την περίοδο αυτή παρατηρείται μια αργή, ομαλή μετάβαση προς ένα νέο τρόπο οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής οργάνωσης, με την ίδρυση νέων οικισμών. Στα μέσα του 15ου αι. π.Χ. εμφανίζεται το μυκηναϊκό στοιχείο στη δυτική ακτή του Παγασητικού κόλπου και επιβάλλεται στην περιοχή του Βόλου με τη δύναμη των όπλων».
Η παρουσία τάφων πολεμιστών με πανομοιότυπα ευρήματα και όπλα υποδηλώνουν την κοινή πολιτισμική προέλευση και έθιμα ταφής, αλλά και την κατοχή και χρήση συγκεκριμένων τύπων σκευών και όπλων για την τάξη των πολεμιστών που ανέλαβαν την επεκτατική αποστολή και την επιβολή της μυκηναϊκής κυριαρχίας. Μετά τη φάση κατάκτησης η πρώιμη μυκηναϊκή παρουσία τεκμηριώνεται από τις εισαγωγές προϊόντων από τα μυκηναϊκά κέντρα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας.
Στις αρχές του 14ου αι. τίθενται οι βάσεις για την οργάνωση των τριών οικισμών που απαρτίζουν την Ιωλκό, το μεγαλύτερο μυκηναϊκό κέντρο της Θεσσαλίας, στις θέσεις Διμήνι, Πευκάκια και Κάστρο του Βόλου (Παλιά). Ο οικισμός στο Διμήνι αποκτά οικιστική και διοικητική οργάνωση, με μέγαρα, εργαστήρια, αποθήκες και ιερά. Το λιμάνι στα Πευκάκια επικοινωνεί με όλο τον αιγαιακό χώρο, τις ακτές της Ηπειρωτικής Ελλάδας και της Συροπαλαιστίνης με εισαγωγές Χαναανίτικων αμφορέων, αιγινήτικων σκευών, κ.ά.
«Η παρουσία περιδεραίων από κεχριμπάρι στον Αγ. Δημήτριο στις Σπάθες Ολύμπου και στον θολωτό τάφο του Καπακλί στον Βόλο-επί πλέον των πλούσιων χρυσών ευρημάτων ανάμεσα στα οποία και το πλακίδιο με παράσταση τριμερούς ιερού – αποδεικνύουν ότι η Θεσσαλία αποτελεί το δρόμο εισόδου και εμπορικής επικοινωνίας των Μυκηναίων με διάφορες περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης από τον 14ο αι. Οι ισχυροί ηγέτες της Ιωλκού κατασκευάζουν τέσσερις μεγάλους θολωτούς τάφους, έναν στο Καπακλί, δύο στο Διμήνι και έναν στη θέση «Καζανάκι». Η παρουσία πλούσια κτερισμένων θολωτών τάφων σε διάφορα σημεία της Θεσσαλίας (Πτελεός, περιοχή της λίμνης Βοιβηίδας, Οσσα, Δράνιστα-Κτημένη, Γεωργικό), αλλά και θαλαμωτών και η χρήση τους κατά τη διάρκεια δύο αιώνων (14ος-13ος αι.) οφείλεται στην ύπαρξη ηγετικών ομάδων μυκηναίων τοπαρχών», όπως επισημαίνει η προϊσταμένη της ΕΦΑ Μαγνησίας.
Στη μετανακτορική εποχή, κατά τον 12ο αι., στη Θεσσαλία οι περισσότερες μυκηναϊκές θέσεις εγκαταλείπονται.
«Aπό τους τρεις οικισμούς της Ιωλκού, μόνο ο ένας που βρίσκεται στο Κάστρο του Βόλου (Παλιά) συνεχίζει να κατοικείται. Το ίδιο συμβαίνει στο Βελεστίνο και στον Πτελεό. Στην έκθεση περιλαμβάνονται και αντιπροσωπευτικά ευρήματα από τη δυτική Θεσσαλία που παρουσιάζουν ομοιότητες με τις περιοχές της πολιτιστικής «κοινής» της δυτικής Ελλάδας και των Ιονίων νήσων και αποτελούν ένδειξη επικοινωνίας των πληθυσμών αυτών των περιοχών κατά το τέλος της Ύστερης εποχής Χαλκού. Η ύπαρξη χάλκινων όπλων στα ταφικά σύνολα της ΒΔ Θεσσαλίας είναι ενδεικτική του αβέβαιου κλίματος που επικρατούσε στη συνοριακή γραμμή του μυκηναϊκού κόσμου μετά την κατάρρευση των Ανακτόρων» σημειώνει στο κείμενό της η κ. Μπάτζιου.
