Γρηγόρης Καρταπάνης: ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΘΗΤΕΙΑΣ

γρηγόρης-καρταπάνης-αναμνησεισ-τησ-θ-576058

ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΣΤΗ ΒΑΣΗ ΥΠΟΒΡΥΧΙΩΝ

Α΄

Οι επιστροφές της μνήμης στα χρόνια της στρατιωτικής θητείας παρουσιάζονται ενίοτε συχνές και διαρκείς, είτε από κάποια σχετική αφορμή, είτε απλά από διάθεση αναπόλησης. Πρόκειται άλλωστε για βιώματα μιας περιόδου εντελώς διακριτής από τον υπόλοιπο βίο,με χαρακτηριστικές ιδιομορφίες και εμφανείς διαφοροποιήσεις. Στο προσκήνιο επανέρχονται βέβαια ξεχωριστά περιστατικά και καταστάσεις που χαράχτηκαν αξεθώριαστα στις «εγγραφές» της θύμησης και κυρίως είχαν θετική εξέλιξη, αφού είναι δεδομένη η προδιάθεση εξοβελισμού κάθε ανεπιθύμητης μνημονικής αναβίωσης. Εμείς οι μεγαλύτεροι σε ηλικία που υπηρετούσαμε τότε δύο χρόνια ή και περισσότερο, διαθέτουμε το προνόμιο της συσσώρευσης πλουσιότερου υλικού στις αποθήκες της μνήμης,σε σχέση με τη σημερινή, περιορισμένη διάρκεια της θητείας όπου οι σχετικές εμπειρίες καταγράφονται σαφώς λιγότερες. Εικοσιέξι μήνες στο Πολεμικό Ναυτικό (Οκτώβριος ΄82- Δεκέμβριος ΄84) εμπεριέχουν αρκετές βιωματικές καταστάσεις που δε λησμονιούνται εύκολα.

Όσο πλησιάζει η πολυπόθητη μέρα της απόλυσης, ο χρόνος όλο και αργοκυλάει περισσότερο. Μοιάζει κάπου να κολλά η ροή του,καθώς φουντώνει η επιθυμία της επανένταξης στην πολιτική ζωή, άσχετα με τον αριθμό των καλών στιγμών, των αρνητικών καταστάσεων ή ακόμη των τραυματικών εμπειριών.Το φρενάρισμα του χρόνου επιπλέον γίνεται πιο επώδυνο, όταν συμβαίνουν εκείνες τις τελευταίες μέρες και κάποια γεγονότα που μπορεί να οδηγήσουν σε δυσμενείς εξελίξεις. Κι είναι ίσως κι αυτός ένας παραπάνω λόγος που ετούτα τα περιστατικά παραμένουν ολοζώντανα στη θύμηση, αν συνυπολογιστεί και η θετική κατάληξη.

Πάνε από τότε κάπου τριάντα χρόνια -εικοσιεννιά για την ακρίβεια-πρώτες μέρες του Νοέμβρη του 1984, ένα μήνα προτού απολυθώ περίπου και λίγες μέρες αφότου είχα γυρίσει από άδεια.

Β’

Υπηρετούσα στη Διεύθυνση Όπλων (ΔΝΟ), στο τμήμα Υφάλων Όπλων της Αμφιάλης, αναμεταξύ Περάματος και Σκαραμαγκά, σε θέση υπεύθυνη και με συνεχή απασχόληση. Έχοντας ειδικότητα ναύτη αρμενιστή,ήμουν «κυβερνήτης» στα πλωτά μέσα μεταφοράς τορπιλών (και ναρκών) από τα συνεργεία της Αμφιάλης προς τα πλοία του Ναυστάθμου στη Σαλαμίνα και τανάπαλιν.

Τα σκάφη που εκτελούσαν αυτή την εργασία ήταν κάτι μαούνες, δίχως καρίνα,γύρω στα 16-17 μέτρα μήκος, όχι ιδιαίτερα αξιόπλοα και εύκολα στο κουμαντάρισμα. Τα ονομάζαμε απλά βάρκες ή λέμβους τορπιλών και το πλήρωμα αποτελούνταν από έναν αρμενιστή ως καπετάνιο και ένα μηχανικό – στρατεύσιμοι και οι δυο – ενώ το φορτίο συνόδευε πάντοτε και υπεύθυνος τεχνικός υπαξιωματικός.

Εκτελούσαμε συνεχή δρομολόγια μέσα στην αυξημένη πάντοτε κίνηση του διαύλου της Σαλαμίνας και του Ναύσταθμου,που απαιτούσαν διαρκή προσοχή και γνώσεις ναυσιπλοϊας, όπως άλλωστε και οι προσεγγίσεις στα πλοία. Ιδιαίτερα επίπονη με υψηλό βαθμό δυσκολίας ήταν η παραβολή στη Βάση Υποβρυχίων, ανάμεσα στα παραβεβλημένα υποβρύχια που δεν άφηναν ιδιαίτερα περιθώρια για μανούβρες.

Η πιο συνήθης κίνηση αφορούσε την παραλαβή από το υποβρύχιο τορπίλης μάχης και ταυτόχρονη παράδοση άλλης ίδιας γυμνασίων,όταν επρόκειτο να γίνει βολή σε προγραμματισμένες ασκήσεις. Μετά την επιστροφή του υποβρυχίου παραδίνονταν η κανονική τορπίλη, ενώ εκείνη των γυμνασίων παραλαμβάνονταν από το πλοίο –στόχο, το οποίο και την αλίευε.

Έχοντας αποκτήσει καλή εμπειρία στην παραπάνω διαδικασία δεν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες κατά τον είσπλου και τον έκπλου στα ενδιάμεσα κενά των υποβρυχίων και αποτελούσε πλέον απασχόληση ρουτίνας, δίχως βέβαια έκπτωση στην προσοχή κατά την εκτέλεση των χειρισμών μιας και δεν υπήρχαν περιθώρια λάθους. Όμως ενίοτε συνέβαιναν και απρόοπτα.

Τα σκάφη μας δεν βρίσκονταν και στην καλύτερη λειτουργική κατάσταση λόγω παλαιότητας και συνεχούς χρήσης, δίχως να εκτελούνται όπως θα έπρεπε οι απαιτούμενες επιθεωρήσεις και συντηρήσεις, λόγω της γραφειοκρατικής δυσκαμψίας των αρμοδίων υπηρεσιών. Λιγοστές παρεμβάσεις και προσωρινές λύσεις γίνονταν εκ των ενόντων και με δική μας πρωτοβουλία,ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα.

Ευτυχής συγκυρία για τον γράφοντα η συνύπαρξη με τον μηχανικό Παν. Χελιώτη, τρίτο του Εμπορικού Ναυτικού, άτομο έμπειρο και υπεύθυνο, που φρόντιζε για την ομαλή λειτουργία των μηχανών και όλων των παρελκόμενων συστημάτων. Αφότου απολύθηκε όμως – δύο κληρουχίες νωρίτερα- συνέπλεα με μηχανικό τον Γιώργο Μαλικούρτη που είχε μετατεθεί από πλοίο.

Αυτός λοιπόν ήταν η απόλυτη προσωποποίηση της «κουλ» συμπεριφοράς : Ηπίων τόνων, χαλαρών ρυθμών, κι όλες οι κινήσεις σε …..αργό γύρισμα. Δεν τον έλεγες όμως τεμπέλη ή λουφαδόρο. Γνώριζε αρκετά κι έκανε πάντοτε ότι ακριβώς του ζητούνταν δίχως πρωτοβουλίες η επιπλέον ενέργειες και δίχως δυσφορία ή άρνηση. Δεν αντιμιλούσε και χαρακτηρίζονταν ως συμπαθής και καλομίλητος. Είχαμε καλή συνεργασία ως πλήρωμα της λέμβου τορπιλών, σε αντίθεση με κάτι περιστασιακούς άσχετους ή κοπανατζήδες. Και πορευόμουν προς την απόλυση διαθέτοντας έναν ιδιόρρυθμο αλλά αξιόπιστο συνεργάτη.

Γ’

Δρομολόγιο ρουτίνας και κείνη τη μέρα προς το υποβρύχιο όπου θα παραδίναμε την τορπίλη μάχης που είχε αφαιρεθεί λίγες μέρες νωρίτερα, για να τοποθετηθεί αντίστοιχη γυμνασίων. Έγινε η παράδοση, υπογράφτηκαν τα σχετικά έγγραφα από τον συνοδό υπαξιωματικό και τον αρμόδιο αξιωματικό του υποβρυχίου και ετοιμαστήκαμε να σαλπάρουμε. Αλλά με το που πάτησε τη μίζα ο Γιώργος για να εκκινήσει η μηχανή,είδαμε να ξεπηδούν φωτιές και καπνοί από το πλωριό τμήμα του μηχανοστάσιου. Σβήσαμε αμέσως και προσπαθήσαμε να δούμε τι συμβαίνει. Τότε είδα το μηχανικό σε μια πρωτοφανή εγρήγορση που δεν είχα ξαναδεί. Άρπαξε άμεσα τον ένα πυροσβεστήρα της γέφυρας και τον απασφάλισε, έτοιμος να χωθεί στο μηχανοστάσιο.

Οι καπνοί προς στιγμή υποχώρησαν και φάνηκε μια μικρή εστία στα πανιόλα, μπροστά από τη μηχανή που όλο και φούντωνε. Καταλάβαμε αμέσως τι είχε συμβεί : Υπήρχε φθορά στην κεντρική πλεξούδα της καλωδίωσης, από τον πίνακα προς τη μηχανή και βραχυκύκλωσε. Είχαν γίνει και νωρίτερα κάποια μικρά τσαφ και το αναφέραμε στον προϊστάμενο, δίχως όμως να ληφθεί κάποια μέριμνα.

Επειδή βρισκόμασταν στην κάθοδο του μηχανοστασίου πήρα τον πυροσβεστήρα από τον Γιώργο και σκόπευσα στη φωτιά που άμεσα έσβησε. Όταν όμως αποτολμήσαμε επανεκκίνηση, η φλόγα στα καλώδια λαμπάδιασε πάλι και ο ήδη χρησιμοποιημένος πυροσβεστήρας δεν επαρκούσε. Χώθηκα μες στους καπνούς με τον δεύτερο πυροσβεστήρα και αναγκάστηκα να τον αδειάσω για να καταλαγιάσει λίγο η φωτιά που δεν έλεγε να σβήσει εντελώς. Υποχωρώντας οι καπνοί βοήθησαν ώστε να προσεγγίσω τον κεντρικό πίνακα και να κατεβάσω τα «μαχαίρια», οπότε και η φωτιά έπαψε να δείχνει τάσεις φούντωσης.

Με τον τρίτο πυροσβεστήρα του μηχανοστασίου εξαφανίστηκε κάθε εστία, αλλά μόλις που κατάφερα μισοπνιγμένος από τον καπνό να ανέβω στη γέφυρα, όπου είδα τον παλιό καλό Γιώργο, απαθή, έπειτα από την πρωτόγνωρη ολιγόλεπτη ενεργητικότητα που έδειξε,προφανώς ξεπερνώντας τον πρώτο πανικό. Τον ταρακούνησα λίγο ώστε να είναι έτοιμος για κάθε ενδεχόμενο, δίνοντας του τον τελευταίο πυροσβεστήρα και κατέβηκα στο μηχανοστάσιο. Δοκίμασα να σηκώσω τον διακόπτη αλλά αμέσως ξεπήδησαν σπινθήρες και τον έκλεισα. Η καλωδίωση είχε φθαρεί, πιθανότατα επειδή διέρχονταν προς τη μηχανή από μια τρύπα της λαμαρίνας του πανιόλου κι όλα τα καλώδια πλέον είχαν γίνει… ένα.

Προληπτικά έριξα ακόμη λίγο CO2 στην εστία με την απογοήτευση ότι δεν μπορούσαμε να αποπλεύσουμε αυτόνομα.

Ήδη όμως από το υποβρύχιο που δώσαμε την τορπίλη, αλλά και τα διπλανά είχαν αντιληφθεί τους καπνούς που έβγαιναν από το μηχανοστάσιο και ρωτούσαν επίμονα να μάθουν τι είχε συμβεί. Ορισμένοι μάλιστα άρχισαν να διογκώνουν το γεγονός ζητώντας να έρθει πυροσβεστικό όχημα, παρά της διαβεβαιώσεις μας ότι η φωτιά είχε σβήσει με τα δικά μας μέσα και δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος. Ευθυνόφοβοι στρατιωτικοί που δεν πείθονταν αν δεν έβλεπαν με τα μάτια τους το χώρο της μηχανής της λέμβου τορπιλών.

Αφού βεβαιώθηκαν προθυμοποιήθηκε κάποιος να μας εξυπηρετήσει με το τηλέφωνο του υποβρυχίου, όταν ζητήσαμε επικοινωνία με την υπηρεσία μας στην Αμφιάλη για να αναφερθεί το γεγονός.

Μαζί με το συνοδό υπαξιωματικό αναφέραμε το συμβάν και μας ενημέρωσαν ότι θα έστελναν ρυμουλκό για να μας μεταφέρει στη βάση μας, όπως κι έγινε. Έπρεπε όμως μόνοι μας να βγούμε ανάμεσα από τα υποβρύχια δίχως μηχανή, αλλά και χωρίς να ακουμπήσουμε απάνω τους. Οπότε μας ώθησαν με κοντάρια από το υποβρύχιο στο οποίο βρισκόμασταν, έως ότου περάσουμε τις πρύμες τους και τα πηδάλιά τους για να μας δέσει το ρυμουλκό. Και κάναμε έναν ξεκούραστο διάπλου.

Δ’

Στην είσοδο του λιμένα της Αμφιάλης μας παρέλαβε κι άλλη δική μας βάρκα για να μας μεταφέρει στο χώρο παραβολής μας, όπου μας περίμεναν αρκετά θορυβημένοι οι αξιωματικοί υπεύθυνοι της διακίνησης τορπιλών και ρωτούσαν να μάθουν τι ακριβώς συνέβη. Κι εδώ παρουσιάστηκε ένα μικρό πρόβλημα, καθώς διακρίναμε μια διάθεση απόδοσης ευθυνών στα πληρώματα των λέμβων, για πλημμελή συντήρηση.

Όμως τους υπενθυμίσαμε (μαζί με το άλλο πλήρωμα) ότι προ καιρού είχαμε αναφέρει το πρόβλημα, επικαλούμενοι τη μαρτυρία του σημαιοφόρου στον οποίο μιλήσαμε. Τότε υποχώρησαν οι απειλές και είπαν πως θα διευθετηθεί το ζήτημα, γιατί ήδη είχε κοινοποιηθεί σχετικό έγγραφο στην Τεχνική Υπηρεσία του Ναυστάθμου για αποκατάσταση των φθαρμένων καλωδίων. Μας πληροφόρησε όμως, εμπιστευτικά, συνάδελφος ναύτης που απασχολούνταν στη γραμματεία, ότι ναι μεν είχε γίνει έγγραφο, αλλά δεν είχε ακόμη αποσταλεί και παρότι πέρασαν κάποιες εβδομάδες,αυτό παρέμενε στο φάκελο «προς ενέργειαν».

Για αυτό και δεν επέμεναν στην ενοχή μας, μιας και η ολιγωρία βάραινε τους ίδιους. Ώσπου όμως να ξεκαθαρίσει το ζήτημα, με κυρίευσε μια έντονη ανησυχία μήπως παρουσιαστούν μπερδέματα κατά τις τελευταίες μέρες της θητείας. Ένοιωσα σαν εντελώς νέος, παρότι απολυόμενος,κάτω από την απειλή κάποιας τιμωρίας τώρα στα τελειώματα και μάλιστα για ευθύνες άλλων. Λίγες μέρες αργότερα η βάρκα μας διέθετε νέα καλωδίωση με κάλυμμα ασφαλείας και διεύρυνση της οπής που περνούσε !

Κι αφού τελείωσε ετούτη η μικρή περιπέτεια, χωρίς καμία επίπτωση, πέρα από τον μικροπανικό κατά το συμβάν, αλλά και τους φόβους για κυρώσεις από την υπηρεσία μας, σκέφτηκα πως έπρεπε να εξαντλήσω άμεσα και το ελάχιστο υπόλοιπο της κανονικής άδειας, για ηρεμία και ……. προετοιμασία απολύσεως.

Υποβρύχιο σε αποβάθρα της Βάσης υποβρυχίων. Εισπλέαμε και παραβάλαμε με αναστροφή στην πλώρη του υποβρυχίου για την παράδοση ή παραλαβή τορπιλών.

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου