ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ
Τα ναυάγια στην περιοχή των Β. Σποράδων, όπως επισημαίνουμε και στο πρώτο μέρος του σημειώματος μας, παρουσιάζονται συχνά στην περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι σφοδρές αιγαιοπελαγίτικες φουρτούνες σε συνδυασμό με τα επισφαλή αγκυροβόλια έθεταν συνεχώς τα πλεούμενα σε σοβαρούς κινδύνους και κάποια από αυτά δεν κατάφερναν ν’ ανταπεξέλθουν στη μανία του καιρού. Συνεχίζουμε σήμερα με άλλα παρόμοια περιστατικά από το 1932 ως το 1938.
ΑΠΩΛΕΙΑ ΠΛΩΤΟΥ ΓΕΡΑΝΟΥ.
Η ρυμούλκηση σε περίπτωση τρικυμίας είναι αρκετά δύσκολη και απαιτείται υψηλού επιπέδου γνώση και εμπειρία. Η αδυναμία ταχείας πλεύσης και διενέργειας ελιγμών, καθιστά ευνόητη τη δεινή θέση που μπορεί να βρεθούν ρυμουλκά και ρυμουλκημένα σκάφη. Όπως στο παρακάτω συμβάν, που το κακό περιορίστηκε σε υλικές απώλειες, με τη βύθιση πλωτού γερανού, στο μπουγάζι Σκιάθου – Σκοπέλου, κάτω από δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Τα πλωτά μέσα μετέβαιναν από την Ιταλία στο Τσάγεζι για την εκτέλεση λιμενικών έργων και προφανώς αναζητήθηκε ασφαλέστερη πορεία ανάμεσα από τα δύο νησιά, παρά να διέλθουν από το δίαυλο Μαγνησίας – Σκιάθου, όπου πιθανότατα επικρατούσε κι εκεί σφοδρή θαλασσοταραχή.
Ας δούμε το σχετικό δημοσίευμα της εφ. Λαϊκή Φωνή:
«Ναυάγιον εις Σκιάθον. Το υπό Ιταλικήν σημαίον πλοιάριον Πλούτων, ρυμουλκούν προχθές ένα βαρούλκον μετά διαφόρων μηχανημάτων (μπίγα) ευρέθη εις το μεταξύ Σκιάθου και Σκοπέλου στενόν προ σφοδράς θαλασσοταραχής. Συνέπεια της θαλασσοταραχής και του πνέοντος ανέμου, εβυθίσθη η μπίγα χωρίς ευτυχώς να πάθη τι το πλοιάριον. Το Πλούτων είχεν αποπλεύση εκ Γενούης δια Τσάγεζι, όπου εκτελούνται διάφορα λιμενικά έργα» (10/2/32).
ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΑ
Κάμποσες φορές τα ναυάγια έμφορτων εμπορικών ιστιοφόρων εξελίσσονταν σε οδυνηρές τραγωδίες με ανθρώπινες απώλειες, όπως η αύτανδρη βύθιση στις ανατολικές ακτές της νήσου Περιστέρας, το Δεκέμβριο του 1933. Η έλλειψη μέσων επικοινωνίας και ενημέρωσης οδήγησε σε καθυστερημένη αποκάλυψη του ναυαγίου έπειτα από 15 μέρες. Τέτοιες καθυστερήσεις παρουσιάζονται συχνά στην τοπική ειδησεογραφία ,σε περίπτωση που το γεγονός συνέβαινε σε απομακρυσμένες περιοχές και συνήθως μαθαίνονταν από τον εντοπισμό ευρημάτων από το απολεσθέν σκάφος. Η αγωνία κορυφώνονταν για το αγνοούμενο πλεούμενο όσο περνούσαν οι μέρες, ώσπου να επιβεβαιωθεί η ανομολόγητη πιθανή τραγική κατάληξη. Αυτά τα συμβάντα συγκλόνιζαν την κοινή γνώμη και αποτελούσαν μαύρες σελίδες για την τοπική ναυσιπλοΐα.
Το δημοσίευμα της εφ. Ταχυδρόμος είναι αρκετά λεπτομερές:
«Τραγικόν ναυάγιον ιστιοφόρου συμβάν προ δεκαπέντε ημερών, απεκαλύφθη μόλις χθες.
Κατά τηλεγράφημα της υποδιοικήσεως χωροφυλακής Σκοπέλου προς την ενταύθα διοίκησιν, ο αστυνομικός σταθμάρχης Αλοννήσου της ανέφερεν, ότι την 2αν τρέχοντος μηνός κατεβυθίσθη αύτανδρον, συνέπεια θαλασσοταραχής, πλησίον των βορειοανατολικών ακτών της ερημονήσου των Τρικκέρων (σ.σ. είναι λάθος καθώς πρόκειται για το νησί Περιστέρα ή Ξηρό) και ακριβώς παρά την θέσιν Κανούτα Βάλα, ιστιοφόρον τύπου πέραμα – μπρατσέρα, αγνώστου ιδιοκτησίας και προελεύσεως και χωρητικότητας εκατό χιλιάδων οκάδων. Το γεγονός κατέστησαν γνωστόνεις τον αστυνομικόν σταθμάρχην Αλοννήσου, ναυτικοί διελθόντες εις του τόπου του ναυαγίου και μεταβαίνοντες εις Αλοννήσον, οι οποίοι και αντελήφθησαν επιπλέοντα παρά την ερημόνησον των Τρικκέρων (σ.σ. Περιστέρας), συντρίμματα του θραυσθέντος επί των βράχων και καταποτισθέντος ακολούθως, ιστιοφόρου. Το ιστιοφόρον ήτο φορτωμένον με μεγάλην ποσότητα ευρωπαϊκών κεράμων, ως διεπίσωσεν συνεργείον μεταβάν εις τον τόπον του δυστυχήματος, κατόπιν εντολής του διεξάγοντος τας σχετικάς ανακρίσεις, ειρηνοδίκου Σκοπέλου. Το ίδιον συνεργείον ως προτίθεται εις το προς την Διοίκησιν Χωροφυλακής Μαγνησίας, τηλεγράφημα, ανεύρεν επί των ακτών της ερημονήσου, εν πτώμα ανδρός ηλικίας 65 ετών, εκβρασθέν υπό των κυμάτων. Το πτώμα πιστεύεται ότι ανήκει εις μέλος του πληρώματος του ιστιοφόρου, εξ’ αυτού δε συμπεραίνεται ότι άπαντες οι άνδρες του πληρώματος απωλέσθησαν πνιγέντες. Άλλωστε τούτο προκύπτει από το γεγονός ότι το ναυάγιον ηγνοείτο μέχρι της προχθές, ενώ αν εσώζετο κανείς εκ των επί του καταποτισθέντος ιστιοφόρου επιβαινόντων, θα έσπευδεν ασφαλώς αναφέρη το δυστύχημα εις την πλησιεστέραν αρχήν, ή τουλάχιστον να ειδοποιήση δια σημάτων τα εκ του σημείου του ναυαγίου διερχόμενα καθημερινώς ιστιοφόρα, ατμόπλοια και αλιευτικά πλοιάρια. Το βυθισθέν ιστιοφόρον ευρίσκεται πλησίον της ακτής και εις βάθος 6 έως 7 μέτρων…». (17/12/1933).
Το συγκεκριμένο ναυάγιο μνημονεύει και ο Κώστας Μαυρίκης στο βιβλίο του «Άνω Μαγνήτων Νήσοι» στη σελ. 278, όπου παραθέτει και προφορική μαρτυρία αλοννησιώτη για το τραγικό συμβάν. Σύμφωνα με αυτή, πιθανότατα ο καπετάνιος του ιστιοφόρου μέσα στην κακοκαιρία και με την περιορισμένη ορατότητα που υπήρχε μπερδεύτηκε και εξέλαβε τον όρμο Κλήμα, στις ανατολικές ακτές της Περιστέρας ως την είσοδο του διαύλου με την Αλόννησο προκειμένου ν’ απαγκιάσει από τον καιρό. Όταν κατάλαβε το σφάλμα του ήταν πια αργά, καθώς το φορτωμένο και δυσκίνητο ιστιοφόρο – που δεν διέθετε μηχανή – παρασυρμένο από τα κύματα επέπεσε στη βραχώδη ακτή, στη θέση Κανούτας Βάλα στη νότια πλευρά του όρμου Κλήμα. Τα τρία μέλη του πληρώματος πνίγηκαν χτυπημένα στα βράχια, ενώ ο τέταρτος κατάφερε να βγει τραυματισμένος στην ακτή, όπου αβοήθητος εξέπνευσε κι εντοπίστηκε έπειτα από μέρες. Τα κεραμίδια του φορτίου ανασύρθηκαν κατόπιν από τους ντόπιους για τις στεγαστικές τους ανάγκες. Η «ταυτότητα» του ιστιοφόρου παραμένει άγνωστη. Το γεγονός καταγράφεται ως μια από τις σημαντικές τραγωδίες στα νερά των Β. Σποράδων.
ΝΑΥΑΓΙΑ ΣΤΗ ΣΚΙΑΘΟ
Γύρω από τη Σκιάθο, όπως είναι γνωστό υπάρχουν διάφορες νησίδες, βραχονησίδες, ύφαλοι, σκόπελοι και άλλα επικίνδυνα αβάθη (ξέρες) που απαιτούν γνώση του θαλάσσιου χώρου και προσεκτική πλεύση. Γι’ αυτό και έχουν σημειωθεί αρκετά ναυάγια στην περιοχή, είτε λόγω κακών καιρικών συνθηκών, είτε από πλοϊκή απροσεξία και στην περίοδο του Μεσοπολέμου που αναφερόμαστε. Χαρακτηριστικές οι τρείς περιπτώσεις που παρουσιάζουμε στη συνέχεια με απώλεια των πλεούμενων, αλλά ευτυχώς δίχως να συνοδευτούν με θύματα.
Το πρώτο ναυάγιο συνέβη στη συστάδα σκοπέλων Μαρίνες (ή Μαρίνος) στην περιοχή Τρούλος της Σκιάθου, γνωστό επικίνδυνο σημείο, που πάντοτε προσέχουν οι ναυτικοί. Στο σύντομο, προερχόμενο από τηλεγράφημα, δημοσίευμα αναφέρεται, προφανώς από λάθος, ότι το σκάφος βυθίστηκε αύτανδρο αλλά το πλήρωμα … σώθηκε!
Ή αν ο συντάκτης της εποχής εννοούσε την ολοσχερή καταστροφή του ιστιοφόρου. Διαβάζουμε σχετικά:
«Ναυάγιον πετρελαιοκινήτου. Κατά τηλεγράφημα του τελωνοσταθμάρχου Σκιάθου προς το ενταύθα Λιμεναρχείον, το πετρελαιοκίνητον Κωνσταντίνος του πλοιάρχου Βατικιώτη προσκρούσαν επι της υφάλου Μαρίνα κατεβυθίσθη αύτανδρον. Το πλήρωμα διεσώθη, διετάχθη δε να αφίχθη εις Βόλον προς ενέργειαν ανακρίσεων» (Ταχυδρόμος 21/11/1936).
Κι άλλο ατύχημα με εμπορικό πετρελαιοκίνητο ιστιοφόρο συνέβη κοντά στη Σκιάθο που προσέκρουσε στη νησίδα Τσουγκριάς κατά τον πλούτου από την Σκόπελο στη Λίμνη της Ευβοίας. Όπως και στο προηγούμενο συμβάν δεν αναφέρεται κακοκαιρία οπότε και τα δύο ναυάγια προφανώς οφείλονταν σε ανθρώπινο λάθος, και το ευτύχημα ήταν ότι πάλι δεν υπήρξαν θύματα.
Να η σχετική καταχώριση στον τύπο πάλι από τηλεγραφική επικοινωνία:
«Ναυάγιον πετρελαιοκινήτου. Κατά τηλεγράφημα του λιμενάρχου Χαλκίδος το πετρελαιοκίνητον ιστιοφόρον Αγ. Σπυρίδων με πλοίαρχον τον Γ.Πλέσσαν και φορτίον πεύκης, κατευθυνόμενον από Σκοπέλου εις Λίμνην της Ευβοίας, προσέκρουσεν επί του βράχου Τσουγκριά και εβυθίσθη. Το πλήρωμα διεσώθη αποβιβασθέν εις την ξηράν. Αι ζημίαι ανέρχονται εις 300 χιλιάδες δραχμών. (Ταχυδρόμος 11/3/1937).
Άλλο ένα ιστιοφόρο, στις αρχές του 1938 βούλιαξε στη νησίδα Τσουγκριάς, αυτή τη φορά, λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών. Παρά την κακοκαιρία το πλήρωμα διασώθηκε, αφού κατάφερε να αποσύρει και μέρος του φορτίου: «Κατ’ αναφοράν του τελωνοσταθμάρχου Σκιάθου, εξώκειλε προχθές και κατεποντίσθη παρά τη νησίδα Τσουγκριά, λόγω σφοδράς θαλασσοταραχής το ιστιοφόρον Υπαπαντή του Π. Δουρή. Το πλήρωμα διεσώθη ολόκληρον καθώς και μέρος του φορτίου, συνισταμένου εκ νάφθης, βενζίνης και ορυκτελαίου». (Ταχυδρόμος 23/1/1938).
ΝΑΥΑΓΙΟ ΑΠΟ ΒΛΑΒΗ
Στις συνηθέστερες αιτίες ναυαγίων, εκτός από την κακοκαιρία και το ανθρώπινο λάθος, συγκαταλέγεται και βλάβη που μπορεί να οδηγήσει σε βύθιση ή προσάραξη. Σβήσιμο μηχανής, εισροή υδάτων για διάφορους λόγους, ακυβερνησία, φωτιά κ.α. εντάσσονται σ’ αυτή την κατηγορία που μπορεί να επιφέρει εξίσου τραγικά αποτελέσματα κυρίως σε συνδυασμό με τις κακές καιρικές συνθήκες. Όπως στο παρακάτω συμβάν όπου υπήρξε εισροή υδάτων από βλάβη στο αξονικό σύστημα του σκάφους.
Ας δούμε το σχετικό δημοσίευμα, πάλι από τηλεγράφημα:
«Ναυάγιον πετρελαιοκινήτου. Κατά τηλεγράφημα προς το ενταύθα λιμεναρχείον, το πετρελαιοκίνητον Μάνθος Β, 135 τόννων με πλοίαρχον και ιδιοκτήτην τον Ν. Σπυρόπουλον εκ Βόλου, αποπλεύσαν του λιμένος μας, κατεβυθίσθη προχθές τη νύκτα 18 μίλια μακράν της Γλώσσης. Η καταβύθισις εγένετο συνέπεια ρήγματος προκληθέντος από βλάβη του άξονος του. Το πετρελαιοκίνητον μετέφερεν είδη αποικιακών, αι εν γένει δε ζημίαι ανέρχονται εις 1 ½ εκατομμυρίων δραχμών. Εκ του πληρώματος, διεκπεραιωθέντος δια λέμβου εις την ξηράν ουδείςέπαθε τι» (Ταχυδρόμος 7/4/1937).
Προφανώς η εισροή προκλήθηκε από λασκάρισμα των κολάρων, η φθορά της χοάνης όπου διέρχεται ο άξονας.
Η αναφορά μας στα ναυάγια στις Β. Σποράδες κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου τελειώνει εδώ. Αυτό δεν σημαίνει ότι ολοκληρώνεται και η καταγραφή των ναυαγίων, αφού με την έρευνα στις τοπικές εφημερίδες αποκαλύπτονται συνεχώς κι άλλα.
