Γρηγόρης Καρταπάνης: Λουτρικά διάφορα του Μεσοπολέμου

γρηγόρης-καρταπάνης-λουτρικά-διάφορ-790214

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗ,

Μέλους της Εταιρίας Θεσσαλικών Ερυενών

Κάθε χρόνο στις καθιερωμένες πια «Καλοκαιρινές Αναδρομές» επιδιώκουμε να υπάρχουν στα εβδομαδιαία σημειώματά μας μνήμες της ίδιας περίπου θεματολογίας αλλά και της ίδιας εποχής – πάντα στο μέτρο του δυνατού. Πολλές φορές κάποιο από τα, υπό παρουσίαση, παλιά δημοσιεύματα περίσσεψαν – κυρίως λόγω χώρου και παρέμεναν εκτός, περιμένοντας την επόμενη σχετική αναφορά που για ορισμένα δεν έγινε ποτέ. Σήμερα λοιπόν, με την ολοκλήρωση των φετινών «Καλοκαιρινών Αναδρομών» ταυτόχρονα με το τέλος του καλοκαιριού, θα μνημονεύσουμε κάποια σκόρπια κείμενα σχετικά με τη θερινή δραστηριότητα από την περίοδο των τελευταίων προπολεμικών χρόνων που δεν είχαν ενταχθεί, όπως προαναφέραμε, σε προηγούμενες ομοιοθεματικές κυριακάτικες αναφορές μας.

Παράβαση καθήκοντος

Ανέκαθεν στις οργανωμένες πλαζ υπήρχε λιμενικό όργανο για την επίβλεψη και την αυστηρή τήρηση των κανονισμών, όταν ακόμη απαγορεύονταν τα μικτά μπάνια. Αργότερα η παρουσία των ίδιων αρμόδιων οργάνων εφαρμόστηκε, τόσο μέσα στις βενζίνες κατά τη διάρκεια των δρομολογίων, όσο και στις αποβάθρες Αλυκών και Πευκακίων για την επιβίβαση, μεταφορά και αποβίβαση των επιβατών – λουόμενων. Φρόντιζαν για την τήρηση της τάξης, τον αριθμό των επιβαινόντων και παρέμβαιναν αν παρουσιάζονταν ανάγκη μιας και μέσα στην πολυκοσμία εμφανίζονταν και αρνητικές συμπεριφορές.

Ενίοτε όμως συνέβαινε, όπως θα δούμε στο παρακάτω δημοσίευμα, κάποιοι λιμενικοί να κάνουν τα στραβά μάτια και εξυπηρετούν δικούς τους ανθρώπους με παράτυπες διευκολύνσεις. Στην οργανωμένη πλαζ των Αλυκών ένα τέτοιο φαινόμενο έγινε αντιληπτό από τους υπαλλήλους της επιχείρησης και κατατέθηκε μήνυση στον υπεύθυνο λιμενικότης αποβάθρας που άφηνε γνώριμούς του να εισέλθουν χωρίς την πληρωμή εισιτηρίου.

Οταν η υπόθεση έφτασε στο δικαστήριο προς τα τέλη του φθινοπώρου του 1936, ετέθη προς επίλυση κι ένα ακόμη σοβαρό ζήτημα: Οι εκμισθωτές του παράλιου χώρου για τη δημιουργία της οργανωμένης πλαζ νοίκιαζαν ευρύτερες εκτάσεις προκειμένου να περιορίσουν τις όμορες, ελεύθερες ακρογιαλιές,αναγκάζοντας τους λουόμενους να εισέρχονται στη δική τους ακτή (κάποιες φορές μάλιστα, όπως επίσης έχουμε μνημονεύσει παλιότερα, παρουσιάζονται και φαινόμενα παράνομης επέκτασης με τις συνακόλουθες προστριβές και δικαστικές διαμάχες).

Ομως οι υπηρεσίες και τα διάφορα μέσα λουτρικής αναψυχής (καμπίνες,ντους, ομπρέλες, ξαπλώστρες, βατήρες για βουτιές και άλλα θαλάσσια παιχνίδια) υπήρχαν μόνο στο κεντρικό τμήμα της πλαζ με τα ακραία τμήματα να μην διαφέρουν σε τίποτε από μια ελεύθερη, ανεκμετάλλευτη ακτή. Με αυτή τη κατάσταση λοιπόν οι λουόμενοι που δεν έκαναν χρήση των διαφόρων παροχών και διευκολύνσεων δεν έπρεπε να υποχρεώνονται στην καταβολή εισιτηρίου εισόδου. Στο δημοσίευμα, πέρα από την αθώωση του κατηγορουμένου λιμενικού, αναφέρονται και οι απόψεις του λιμενάρχη Βόλου, Κωνσταντινίδη, ο οποίος, όπως φάνηκε και στο προηγούμενο άρθρο μας, υπήρξε άνθρωπος διαλλακτικός που αφουγκράζονταν τα δίκαια λαϊκά αιτήματα. Συμφωνούσε – άλλωστε υπήρχαν και τα σχετικά έγγραφα – πως δεν έπρεπε οι λουόμενοι να πληρώνουν εισιτήριο στην πλαζ Αλυκών, όταν δεν χρησιμοποιούσαν τις παροχές και τα μέσα λουτρικής αναψυχής και παρέμεναν στα γυμνά άκρα της παραλίας. Γι’ αυτό το λόγο δε, ζήτησε και τη συνδρομή του αρμόδιου υπουργείου.

Ας δούμε το σχετικό δημοσίευμα:

«Οι θαλάσσιοι χώροι και τα λουτρά του κοινού – Οι αντιλήψεις του κ. Λιμενάρχου – Εξ αφορμής μιας δίκης.

Ενώπιον του πλημμελειοδικείου της πόλεώς μας εξεδικάσθη προχθές το εσπέρας μήνυσις του ενοικιαστού των λουτρών των Αλυκών κ. Δημ. Θεοδώρου κατά του αρχικελευστού του Λιμεναρχείου μας κ. Ανδρέα Κουνέλη. Η μήνυσις επεβλήθη επί παραβάσει καθήκοντος και ζημία των υλικών συμφερόντων του κ. Θεοδώρου, εξ αφορμής του γεγονότος ότι ο κ. Κουνέλης επέτρεψε το παρελθόν θέρος εις μερικά άτομα να λάβουν το μπάνιο τους εις απόστασιν τινά, από τας εγκαταστάσεις των λουτρών Αλυκών, εντός δηλαδή της ενοικιασμένης υπό του κ. Θεοδώρου ζώνης και χωρίς να καταβάλουν το αντίτιμον του σχετικού εισητηρίου. Το δικαστήριον, μετά την εξέτασιν των μαρτύρων, απήλλαξε τον κ. Κουνέλην.

Αι απόψεις του κ. Λιμενάρχου.

Κατά την ανωτέρω δίκην εξετάσθη ως μάρτυς και ο Λιμενάρχης Βόλου πλωτάρχης κ. Γρηγ. Κωνσταντινίδης. Ο κ. Λιμενάρχης ανέπτυξεν ενώπιον του δικαστηρίου, ότι συμφώνως προς τα συμβόλαια, τα οποία έχουν συναφθεί μετά την ενοικιαστών των θαλασσίων χώρων, ούτοι αποκτούν δικαιώματα μόνον επί των εκτάσεων εκείνων επί των οποίων έχουν ανεγείρει εγκαταστάσεις λουτήρων. Πέραν του χώρου των λουτήρων ουδέν έχουν οι ενοικιασταί δικαίωμα να εισπράττουν εισιτήρια από τους εκεί, εκτός των λουτρικών δηλαδή εγκαταστάσεων, λουομένους. Έχουν μόνον το δικαίωμα να μην επιτρέψουν την κατασκευήν λουτρικών εγκαταστάσεων παρ’ άλλου επιχειρηματίου, εντός της παρ’ αυτών ενοικιασμένης ζώνης.Ο κ. Λιμενάρχης διετύπωσε την γνώμην εις το δικαστήριον, ότι το καταβαλλόμενον εις τας επιχειρήσεις των θαλασσίων λουτρών, εισητήριον, δεν δίδεται δια το λουτρόν που λαμβάνουν εις την θάλασσαν οι λουόμενοι, αλλά μόνον δια την φύλαξιν των ενδυμάτων των λουομένων εντός των καμπινών κλπ. Καταλήγων ο κ. Λιμενάρχης εδικαιολόγησεν ενώπιον του δικαστηρίου τον κατηγορούμενον αρχικελευστήν Κουνέλην δια την πράξιν του, ήτις προκάλεσε την μήνυσιν του ενοικιαστού των Αλυκών. Ως και εν αρχή γράφομεν, ο αρχικελευστής ηθωώθη.

Η έκθεσις προς το Υπουργείον.

Ως μας ανεκοίνωσεν χθες ο κ. Λιμενάρχης έχει ήδη υποβάλλει εις το αρμόδιον υπουργείον έκθεσιν εκθέτων τας επί του ζητήματος της δια λουτρά χρησιμοποιήσεως των θαλασσίων χώρων απόψεις του, των οποίων την συνισταμένην, τρόπον τινά, αποτελούν αι εκτεθείσαι ενώπιον του πλημμελειοδικείου υπό του κ. λιμενάρχου, γνώμαι. Ο κ. Λιμενάρχης πιστεύει ότι το υπουργείον δεν είναι δυνατόν παρά να εύρη ορθάς τας παρατηρήσεις του, λαμβανομένης δε της συμφώνου με τας απόψεις του υπουργικής προς αυτόν απαντήσεως ο κ. Λιμενάρχης είναι αποφασισμένος από του προσεχούς θέρους να επιτρέψει την λήψιν λουτρών παρά των πολιτών άνευ τιμήματος και εντός των ενοικιασμένων παρά των επιχειρηματιών λουτρών, θαλασσίων ζωνών. Εις καταβολήν εισιτηρίων θα υποχρεούνται δηλαδή μόνον οι εισερχόμενοι εις τας λουτρικάς εγκαταστάσεις» (Ταχυδρόμος 15/11/1936).

Εναρξη λουτρικής περιόδου

Για τα ενδιαφέροντα δημοσιεύματα κατά την έναρξη της θερινής περιόδου και τις προετοιμασίες στις πλαζ και τα εκεί εξοχικά κέντρα, έχουμε κάνει λόγο, νομίζω, αρκετά διεξοδικά. Τέτοιο κείμενο είναι και το παρακάτω για το καλοκαίρι του 1938 που αναφέρεται κυρίως στην πλήρη αποδοχή κι εφαρμογή των ελεύθερων, μικτών μπάνιων, τόσο στις οργανωμένες πλαζ, όσο και στις ελεύθερες παραλίες. Ακόμη, σύμφωνα με τον συντάκτη του άρθρου,μπορούν να συγκροτηθούν οργανωμένες πλαζ, αποκλειστικά για μικτά μπάνια άμεσα και ήδη στον Αναυρο εκδηλώθηκε τέτοια προοπτική. Η καταφανής ανάπτυξη κι επέκταση της παραλίας των Αλυκών δρομολογεί πιθανότατα και την δημιουργία νέας οργανωμένης πλαζ και στην περιοχή Γλυφάδα, δηλαδή «πέραν των Αλυκών» και ως τις παρυφές του Σωρού κάπου στο μέρος της άλλοτε «Κυανής Ακτής».

Τα μικτά μπάνια επιτρέπονταν παντού, αρκεί οι λουόμενοι να φέρουν το κατάλληλο «λουτρικό ένδυμα»:

«Η θερινή περίοδος – Η λειτουργία των θαλασσίων λουτρών – Αναυρος, Αλυκές, Γλυφάδα.

Όπως έχει γραφή, τα θαλάσσια λουτρά του Αναύρου ήνοιξαν από δεκαπενθημέρου σχεδόν. Επί του παρόντος όμως οι λουόμενοι εις αυτά είναι ολίγοι, του αριθμού των μέλλοντος ασφαλώς λίαν συντόμως να πολλαπλασιασθή μόλις προχωρήσει το θέρος. Οσον αφορά την σκέψιν των επιχειρηματιών των λουτρών Αναύρου όπως δημιούργησαν μικτά λουτρά ( μπαιν – μιξτ ) εις την προ του καφενείου του κ. Χατζηνικολάου ευρείαν αμμουδιάν, ανεγείροντες εκεί σειράν εκ λουτήρων, επληροφορήθημεν χθες, ότι το ζήτημα τούτο εξακολουθεί εξεταζόμενον από τους ενδιαφερόμενους, καθ’ όλας δε τας πιθανότητας θα πραγματοποιηθή τελικώς η σκέψις της δημιουργίας μπαιν – μιξτ εις την ωραίαν εκείνην ακρογιαλιάν του Βόλου. Εν τοιαύτη περιπτώσει, η εγκατάστασις και η λειτουργία των μικτών τούτων λουτρών του Αναύρου θα καταβληθή φροντίς να συντελεσθή ταχύτερον.

Αλυκές και Γλυφάδα

Συντομώτατα εξάλλου πρόκειται να αρχίση και η λειτουργία των θαλασσίων λουτρών των Αλυκών, ο ενοικιαστής των οποίων θα τα εμφανίση εφέτος περισσότερον περιποιημένα. Επεκταθείσης δε της αποβάθρας των Αλυκών θα καταστή εφέτος δυνατόν να πλευρίζουν εις αυτήν, πλην των βενζινακάτων και βενζινοκίνητα ιστιοφόρα εξ’ εκείνων που εξετέλουν πέρυσι την συγκοινωνίαν με την πέραν των Αλυκών θαλασσίαν περιοχήν γνώστης υπό το όνομα Γλυφάδα(1). Δια της νέας ταύτης συγκοινωνίας πιστεύεται ότι θα υποβιβασθή το εισητήριον μεταβάσεως εις Αλυκάς και επανόδου, καθόσον θα συμφέρει εις τα ιστιοφόρα να εκτελούν την συγκοινωνίαν και με μικρότερον εισητήριον, αφού η σχετική διαφορά θα καλύπτεται εκ του μεγαλυτέρου αριθμού των επιβατών που θα περιλαμβάνουν.

Τέλος θα λειτουργήσουν προσεχώς και τα θαλάσσια λουτρά της Γλυφάδας, τοποθεσίας ως είπομεν, κειμένης πέραν των Αλυκών. Δεν αποκλείεται μάλιστα, ενοικιαζομένου του χώρου εκείνου, να κατασκευασθούν και ορισμένες καμπίνες χάριν των εκεί λουομένων. Εν τοιαύτη περιπτώσει θα επιβληθή εισητήριον λουτρού. Εάν δεν κατασκευασθούν καμπίνες, το μπάνιο θα γίνεται εκεί δωρεάν πάλιν, ως συμβαίνει και εις τα Πευκάκια, εις την προ των οποίων θάλασσαν πλείστοι όσοι κάμνουν τα μπάνια τους το καλοκαίρι. Φυσικά, όπως πάντοτε, ούτω και εφέτος, επιτρέπονται τα μπάνια και εις τους διαφόρους ελευθέρους, θαλασσίους χώρους, αρκεί οι εκεί λουόμενοι να φέρουν περισκελίδα, ίνα μη προσβάλλεται άλλως η δημόσια αιδώς. Δια τη ευπρεπή των λουομένων εμφάνισιν – των λουομένων τόσο εις τους ενοικιασμένους, όσον και εις τους ελευθέρους θαλασσίους χώρους – θα ενδιαφερθή ιδιαιτέρως το Λιμεναρχείον και η Τουριστική Αστυνομία» (Ταχυδρόμος 27/5/1938).

Και με τούτα τα λίγα λουτρικά της περιόδου 1936-1938 ας ολοκληρώσουμε τις φετινές «Καλοκαιρινές Αναδρομές».

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

(1).Σήμερα η ονομασία αυτή δεν ακούγεται. Πιθανότατα να προήλθε, είτε από τα υφάλμυρα νερά της περιοχής, είτε από τυχόν προσομοίωση με τη γνωστή Γλυφάδα της Αττικής.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου