Γρηγόρης Καρταπάνης: Ακτοπλοϊκά του 1954

γρηγόρης-καρταπάνης-ακτοπλοϊκά-του-1954-97516

ΔΡΟΜΟΛΟΓΙΑΚΕΣ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ

Τα προβλήματα που παρουσιάζονταν συχνά και διατάρασσαν την ομαλή διεξαγωγή των ακτοπλοϊκών δρομολογίων οφείλονταν σε δύο κυρίως λόγους:

α) Στην ανεπάρκεια των ίδιων των πλοίων που λόγω παλαιότητας, μικρής ταχύτητας, χωρητικότητας ή αυξημένων απαιτήσεων δεν μπορούσαν ν’ ανταποκριθούν και β) Στη διαχρονική τακτική των ναυτιλιακών εταιριών οι οποίες με γνώμονα συνήθως μόνο το οικονομικό όφελος, διαμόρφωναν – περιόριζαν τα δρομολόγια ανάλογα με τα συμφέροντά τους.

Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα εμφανίζεται μια τέτοια συνολική διεύρυνση στην ακτοπλοϊκή δραστηριότητα και προκαλεί τον ειδικό ερευνητή. Απαιτείται βέβαια συγκροτημένη και επίπονη έρευνα σε αρχειακό υλικό και άλλες πηγές. Εδώ, σήμερα ας δούμε μια πτυχή του ζητήματος στα 1954 – εξήντα χρόνια πρωτύτερα.

Αγονη γραμμή

Αφότου, μετά την απελευθέρωση οργανώθηκαν σε ικανοποιητικό βαθμό οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες – μεταφορές, πάλι δεν έλειψαν οι αρνητικές καταστάσεις δρομολογιακής ανεπάρκειας. Η ανάπτυξη των χερσαίων συγκοινωνιών με την αποκατάσταση και βελτίωση του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου, επέφεραν, προς τα μέσα της δεκαετίας του 50, μια αισθητή υποχώρηση στην ακτοπλοϊκή δραστηριότητα.

Επιπλέον η εμφάνιση και η συνακόλουθη αυξανόμενη προτίμηση των αεροπορικών γραμμών, με τη σημαντική μείωση του χρόνου μετάβασης, περιόριζε ακόμα περισσότερο το μερίδιο της ακτοπλοΐας, αφού υπήρχαν πλέον κι άλλες πιο ελκυστικές λύσεις. Οι χαρισάμενες εποχές, όπως στα χρόνια του μεσοπολέμου που οι θαλάσσιες συγκοινωνίες ήταν στην κορυφή των προτιμήσεων του κοινού ως καλύτερες σε σχέση με τις χερσαίες, είχαν παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Στο Βόλο, πέρα από τις τοπικού χαρακτήρα συνδέσεις, υπήρχαν δύο βασικές γραμμές εθνικού, ας πούμε, επιπέδου :

α) Βόλος – Χαλκίδα, όπου συνεχίζονταν με το τρένο η μετάβαση στη πρωτεύουσα και β) Η «κλασσική» κάθετη γραμμή Θεσσαλονίκη – Βόλος Χαλκίδα – Πειραιάς που συνήθως επεκτείνονταν και σε άλλες περιοχές, όπως παρατηρούμε στις ανακοινώσεις δρομολογίων την περίοδο του Μεσοπολέμου.

Μετά την απελευθέρωση και ως τις αρχές της δεκ. του ’50 η πρώτη γραμμή εξυπηρετούνταν από δύο ή τρία πλοία (το ένα ήταν από το Μάιο του 1947 το Κύκνος) με σχεδόν καθημερινή σύνδεση. Η δεύτερη ήταν συνήθως εβδομαδιαία όταν καλύπτονταν από ένα καράβι και δισεβδομαδιαία όταν υπήρχαν δύο. Με την εξάπλωση όμως των χερσαίων και αεροπορικών συγκοινωνιών το δρομολόγιο Θεσσαλονίκης – Πειραιά (και το αντίστροφο) παρουσίαζε περιορισμένη κίνηση και η γραμμή είχε κηρυχτεί άγονη, ενώ υπήρχε απροθυμία ανάληψής της από τις ακτοπλοϊκές εταιρείες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μακρόχρονες διακοπές. Κι αν προς της Αθήνα οι ανάγκες καλύπτονταν από τη γραμμή Βόλου – Χαλκίδας, δεν συνέβαινε το ίδιο για τη μετάβαση στη Θεσσαλονίκη, καθώς πολλοί προτιμούσαν το ευχάριστο θαλασσινό ταξίδι. Στις αρχές του 1954 δεν υπήρχε πλοίο για Θεσσαλονίκη και καταβάλλονταν από τους τοπικούς φορείς προσπάθειες επανασύνδεσης.

Τα μηνύματα έφθαναν ενθαρρυντικά ενόψει της θερινής περιόδου:

« Επαναρχίζει η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία Πειραιώς – Θεσσαλονίκης μέσω Βόλου. Θα εκτελείται άπαξ της εβδομάδος», είναι ο τίτλος του σχετικού δημοσιεύματος της εφ. Θάρρος στις 26/4/1954.

Ο συντάκτης αφού κάνει λόγο για την επικείμενη «δημοπρασία» στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας για την εκτέλεση των δρομολογίων της «αγόνου» γραμμής, αναφέρει τη βεβαιότητα για εβδομαδιαία σύνδεση Πειραιά – Θεσσαλονίκης με σταθμούς σε Χαλκίδα και Βόλο και στη συνέχεια επισημαίνει την αναγκαιότητα της ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας:

« …Ως γνωστόν τόσον η Θεσσαλονίκη όσον και ο Βόλος έχουν στερηθεί προ πολλού μιας τοιαύτης ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας η οποία είναι τόσον εξυπηρετική διά τους κατοίκους των δύο αυτών μεγαλοπόλεων και τους κατοίκους της υπαίθρου της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας. Διότι εκτός της μεταφοράς εμπορευμάτων θα επιτυγχάνεται όπως και παλαιότερα η μεταφορά επιβατών με πολύ χαμηλώτερον ναύλον από τα άλλα μεταφορικά μέσα».

Πιο κάτω γίνεται μια σύντομη αναδρομή για τη συγκεκριμένη ακτοπλοϊκή σύνδεση και την προοπτική επαναλειτουργίας της:

«…Ως γνωστόν το υπό καθιέρωσιν ακτοπλοϊκόν δρομολόγιον της Θεσσαλονίκης εκτελείτο τακτικώς προ του πολέμου επί πολλά έτη. Μετά τον πόλεμο καθιερώθη κατά διαστήματα κατά την περίοδο 1949-1950 και 1950-51. Εκτός όμως το ανωτέρω απ’ ευθείας δρομολογίον, η Θεσσαλονίκη και ο Βόλος εξυπηρετούντο και δια των περιφερειακών, όπως ονομάζονται, ακτοπλοϊκών δρομολογίων των νήσων του Αιγαίου, τα οποία εξετελούντο δις της εβδομάδος. Ήδη από ετών ο Βόλος έπαυσε να επικοινωνή ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά τόσον δια του ενός δρομολογίου όσον και δια του άλλου….». Ο συντάκτης εδώ επισημαίνει τα ακτοπλοϊκά προβλήματα που ήδη υπήρχαν στις αρχές της δεκ. του ’50.

Στη συνέχεια του άρθρου όμως σημειώνει και τον λόγο που η ακτοπλοϊκή σύνδεση της Θεσσαλονίκης κρίνεται άγονη και «η νέα δρομολόγησις..θα πραγματοποιηθεί επί ζημία του δημοσίου». Οι βορειοελλαδίτες και Θεσσαλονικείς επιβάτες, χάριν συντόμευσης προτιμούσαν τις αεροπορικές και σιδηροδρομικές συγκοινωνίες, ενώ ελάχιστοι παρέμεναν πιστοί στην παραδοσιακή ακτοπλοΐα.

Επιτέλους πλοίο

Η ίδια εφημερίδα, περίπου δύο εβδομάδες αργότερα επανέρχεται στο θέμα, καθώς η σχετική « δημοπρασία» – μειοδοσία, δεν τελεσφόρησε και η διαδικασία για τη λειτουργία της γραμμής έπρεπε να επαναληφθε :

«Η ακτοπλοϊκή γραμμή Πειραιώς -Βόλου – Θεσσαλονίκης έχει χαρακτηρισθεί ως άγονος. Προς εξυπηρέτησιν της εν λόγω γραμμής διενεργήθη δημοπρασία προ μηνός αλλά τ’ αποτελέσματα δεν ανεκοινώθησαν εισέτι και η δημοπρασία ίσως επαναληφθεί. Αλλά η γραμμή αυτή είναι ανάγκη να λειτουργήση το ταχύτερον. Και τα δρομολόγια να είναι δισεβδομαδιαία τουλάχιστον. Έτσι πιστεύεται ότι θα δοθεί σημαντική κίνηση εις τον λιμένα μας και οι επιθυμούντες να ταξιδεύσουν με πλοίον θα έχουν την ευχέρειαν να πραγματοποιούν ευχάριστα ταξίδια άπαξ και προβλέπεται η δρομολόγησις λίαν εξυπηρετικού σκάφους» (Θάρρος 10/5/1954).

Πράγματι λίγες μέρες αργότερα ανακοινώθηκε η δρομολόγηση του πλοίου Καδιώ που θα συνέδεε το Βόλο με Πειραιά, Θεσσαλονίκη αλλά και την Κρήτη, όπως συνέβαινε και παλιότερα. Το Καδιώ ανήκε στη μοναδική τότε εφοπλίστρια από τη Σαντορίνη την Καδιώ Γ. Σιγάλα κι επρόκειτο για ένα αξιόπλοο σκαρί, μετασκευασμένη πρώην καναδική κορβέτα. Η διακοπείσα γραμμή ξανάρχιζε με ευοίωνες προοπτικές και το γεγονός αντιμετωπίζεται θετικά.

Να τι γράφει η εφ. Θάρρος: «Επειτα από μίαν δεκατετραετίαν ο Βόλος αποκτά και πάλιν την δια θαλάσσης επικοινωνίαν του απ’ ευθείας με τη Θεσσαλονίκην, τον Πειραιά και την Κρήτην. Η υπό του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας δρομολόγησις του ατμόπλοιου Καδιώ το οποίον και προπολεμικώς προσήγγιζεν εις τον λιμένα μας (σ.σ. πρόκειται για λάθος )είμαστε βέβαιοι ότι θα εκτιμηθή από τον εμπορικόν μας κόσμον εις τας συναλλαγάς του με τους άλλους ελληνικούς λιμένας, αλλά και από το κοινόν το οποίον κινδυνεύει να λησμονήση τας ωραίας πράγματι θαλασσίας διαδρομές. Η αποκατάσταση της θαλάσσιας αυτής συγκοινωνίας ας ελπίσωμεν ότι αποτελεί το πρωταρχικόν βήμα δια την αποκατάστασιν της προπολεμικής κινήσεως του λιμένος μας, ο οποίος τα τελευταία έτη έχει πέσει εις αφάνταστον μαρασμόν και απονέκρωσιν».

Αισιόδοξα μηνύματα για μια επανασύσταση της πλούσιας ακτοπλοϊκής δραστηριότητας κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου, που θα επανέφερε ζωή και κινητικότητα στο λιμάνι του Βόλου.

Τα δρομολόγια του α/π Καδιώ άρχιζαν από την Τρίτη 8 Ιουνίου1954, δηλαδή με την έναρξη περίπου της θερινής περιόδου, ευελπιστώντας σε αυξημένη επιβατική κίνηση.

Την παραμονή της πρώτης αναχώρησης του πλοίου για τη Θεσσαλονίκη σχετικό δημοσίευμα μας πληροφορεί για τα δρομολόγια αλλά και τις τιμές των εισιτηρίων :

«Αύριον Τρίτην αρχίζει τα δρομολόγιά του το ατμόπλοιον Καδιώ το οποίον θα εκτελή εκάστην Τρίτην το δρομολόγιον Θεσσαλονίκης και εκάστην Πέμπτην το δρομολόγιον Αιδηψού, Χαλκίδος, Πειραιώς, λιμένων Κρήτης. Εκτός των εμπορευμάτων το α/π Καδιώ θα παραλαμβάνη και επιβάτας δι’ όλους τους λιμένας, προς τούτο δε καθωρίσθησαν συμφέρουσαι τιμαί εισητηρίων» (Θάρρος 7/6/5).

Ενδεικτικά σημειώνουμε πως η α’ θέση κόστιζε για Θεσσαλονίκη 122 δρχ, Πειραιά 154 και Χαλκίδα 104 δρχ. σύμφωνα με το αναλυτικό τιμολόγιο που δημοσιεύεται πιο κάτω.

Και καταλήγει η δρομολογιακή πληροφόρηση: «Το πλεονέκτημα διά τα προς Θεσσαλονίκην ταξείδια είναι ότι οι επιβάτες αναχωρούντες το απόγευμα της Τρίτης θα ευρίσκωνται την πρωίαν της Τετάρτης εις Θεσσαλονίκην όπου θα διημερεύουν, την δε πρωίαν της Πέμπτης θα ευρίσκωνται και πάλιν εις Βόλον».

Προσωρινή αναστολή δρομολογίων

Δύο εβδομάδες αργότερα, αφότου είχαν ξεκινήσει τα δρομολόγια, στο α/π Καδιώ συνέβη ατύχημα, όταν κόντεψε να προσαράξει στα αβαθή του ακρωτηρίου Λιχάδα, στην προσπάθειά του να περάσει από το δίαυλο ανάμεσα στη νήσο Μονολιά και την Εύβοια αντί να παρακάμψει, όπως όριζαν οι κανόνες ναυσιπλοΐας, τη συστάδα των Λιχαδονήσων.

Επρόκειτο βέβαια για μια συνήθη «παρανομία» των πλοιάρχων της ακτοπλοΐας, προκειμένου να περιορίσουν το χρόνο του ταξιδιού. Το πλοίο δεν υπέστη σοβαρή ζημιά κι έπλευσε με ίδια μέσα στο Βόλο, αλλά επιβάλλονταν ο δεξαμενισμός του για την αποκατάσταση των όποιων βλαβών, και την πραγματοποίηση ελέγχου αξιοπλοΐας.Το περιστατικό ετούτο έχουμε μνημονεύσει σε παλιότερο άρθρο μας στις 27/4/2014.

Το α/π Καδιώ επανέκαμψε στη γραμμή του από τις 13/7/1954, όπως μας ενημερώνει σχετική δημοσίευση: «Από της προσεχούς Τρίτης επαναλαμβάνονται κανονικώς τα δρομολόγια του ατμοπλοίου Καδιώ μετά την επισκευήν και επιθεώρησιν που του εγένετο. Το Καδιώ θα καταπλέη εκ Πειραιώς εις Βόλον κάθε Τρίτην και ώραν 8ην π.μ. και θα αποπλέη την 10ην π.μ. δια Θεσσαλονίκην όπου θα φθάνη το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Εκείθεν θα αναχωρή απευθείας δια Πειραιάν και λιμένας Κρήτης» (Θάρρος 9/7/1954).

Στο παραπάνω δημοσίευμα παρατηρείται διαφοροποίηση του δρομολογίου, καθώς το πλοίο δεν θα έπιανε, ερχόμενο από Θεσσαλονίκη, στο Βόλο, αλλά θα ταξίδευε κατ’ ευθείαν για Πειραιά. Τούτο προφανώς οφείλονταν στην περιορισμένη κίνηση προς αυτήν την κατεύθυνση, αφού οι Βολιώτες μάλλον προτιμούσαν για την μετάβασή τους στην Αθήνα, τη συντομότερη γραμμή Βόλου – Χαλκίδας και συνέχεια με το τρένο.

Πάντως, προκειμένου να μην επαναληφθεί το ίδιο φαινόμενο και για να συνεχιστεί η γραμμή όπως ήταν πρώτα, τοπικοί φορείς απέστειλαν έγγραφο στο Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, ώστε την περίοδο 1954-55 να ληφθούν μέτρα για την πλήρη εξυπηρέτηση του λιμανιού του Βόλου, τόσο προς τη Θεσσαλονίκη όσο και προς τον Πειραιά και την Κρήτη. Το Υπουργείο απάντησε θετικά, συμπεριλαμβάνοντας και το Βόλο στην συγκεκριμένη άγονη γραμμή, αφού είχε πάρει ήδη τις σχετικές αποφάσεις, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφ. Θάρρος στις 7/8/1954.

Η ακτοπλοϊκή δραστηριότητα πάντοτε παρουσίαζε τέτοιες αναταράξεις που οφείλονταν στο οικονομικό σκέλος. Αλλωστε ανάλογες συμπεριφορές δεν παρατηρούνται και σήμερα;

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου