ΑΤΕΛΕΣΦΟΡΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΣΤΑ 1953-1954
Τον Οκτώβριο του 1927 εγκαινιάστηκε το οργανωμένο συγκρότημα της καινούργιας ιχθυαγοράς στην παραλία του Βόλου κι έτσι δόθηκε τέλος στην απωθητική παρουσία των υπαρχόντων πρόχειρων ιχθυοπωλείων που δεν πληρούσαν κανόνες υγιεινής και υποβάθμιζαν την εικόνα της πόλης στο παραλιακό μέτωπο.
Μια δεκαετία αργότερα (1937), με το αίτημα της διεύρυνσης των χώρων πρόσδεσης στο λιμάνι, προτάθηκε η μετεγκατάστασή της στην αγορά των Παλαιών, δίχως τελικά να υλοποιηθεί η συγκεκριμένη πρόταση. Αλλά και μετά τον πόλεμο υπήρξαν αιτήματα μεταφοράς, που στόχευαν στην τουριστική ανάπτυξη, με τη δημιουργία σύγχρονης ιχθυαγοράς που ν’ ανταποκρίνεται στις νέες απαιτήσεις.
Το ζήτημα πάντοτε κινούνταν σε δύο κατευθύνσεις: τη λειτουργία σύγχρονων ιχθυοπωλείων και την δημιουργία ιχθυόσκαλας, δηλαδή συγκροτημένου χώρου στο λιμάνι, όπου τα αλιευτικά σκάφη θα ξεφόρτωναν τα αλιεύματά τους. Μάλιστα η δεύτερη περίπτωση αποτέλεσε ανεπίλυτο πρόβλημα πολλών ετών, ως τις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Η κατασκευή ιχθυαγοράς -ιχθυόσκαλας επανέρχονταν στο προσκήνιο κατά την εκτέλεση λιμενικών έργων- αφού για τέτοια επρόκειτο και συχνά προτείνονταν η συναίνεση των αρμόδιων υπηρεσιών με την κατάθεση σχετικής μελέτης.
Αναγκαίο το έργο
Στα 1953 βρίσκονταν σε προχωρημένο στάδιο ευρείας έκτασης λιμενικά έργα, πολλά από τα οποία εντάσσονταν στο πλαίσιο αποκαταστάσεων των πολεμικών καταστροφών. Βέβαια πραγματοποιούνταν επιπλέον καινούργιες βελτιώσεις κι επεκτάσεις, ώστε να εξυπηρετούνται οι προβλεπόμενες απαιτήσεις και προοπτικές. Σε τούτη την ενότητα εντάσσεται και η πρόταση για τη δημιουργία νέας, σύγχρονης ιχθυαγοράς, αλλά και ιχθυόσκαλας, μιας και τα υπάρχοντα ξύλινα παραπήγματα του 1927 ήταν ήδη «πεπαλαιωμένα» και θεωρούνταν αναγκαία η αντικατάστασή τους, ενώ δεν υπήρχε και οριοθετημένος χώρος εκφόρτωσης και χονδρικής διάθεσης των αλιευμάτων. Τα αιτήματα των ιχθυοπαραγωγών – ιχθυεμπόρων προς την Λιμενική επιτροπή και τη Νομαρχία ήταν συνεχή, προκειμένου να δοθεί οριστική λύση στο χρονίζον πρόβλημα.
Σημειώνεται χαρακτηριστικά στην εφ. Ταχυδρόμος:
«Κατά την σημερινήν συνεδρίασιν της Λιμενικής, ο κ. Νομάρχης θα προτείνει όπως ληφθή μια οριστική απόφασις δια το ζήτημα της κατασκευής της ιχθυόσκαλας, αφ’ ενός μεν δια να ευπρεπισθή ο σημερινός χώρος της ιχθυαγοράς και αφ΄ετέρου δια να λείψουν τα παράπονα των μη στεγασμένων ιχθυοπωλών. Εις σχετικά έγγραφα της Νομαρχίας δια των οποίων διαβιβάζοντο αιτήσεις ιχθυοπωλών ζητούνταν να τους επιτραπεί η ανέγερσις παραπήγματος, η Λιμενική απάντησε ότι το θέμα της ιχθυόσκαλας αντιμετωπίζεται επί της βάσεως, ότι θα πρέπει να κατασκευασθή νέα τοιαύτη και ότι τα υπάρχοντα ιχθυοπωλεία ως παλαιά και σεσαθρωμένα πρέπει να κατεδαφισθούν, δια να ανεγερθούν νέα, πληρούντα όλους τους όρους υγιεινής και καθαριότητος. Εφ όσον η Λιμενική καταλήξει εις την απόφασιν της κατασκευής ιχθυόσκαλας, θα καθορισθεί ο χώρος ταύτης. Δια την κατασκευήν της ιχθυόσκαλας υπάρχει παρά τη Λιμενική μελέτη του τέως μηχανικού αυτής κ. Κοντοστάνου» (17/9/1953).
Από τα παραπάνω είναι προφανές ότι τα υπάρχοντα ιχθυοπωλεία δεν επαρκούσαν για όλους τους ιχθυεμπόρους (υπήρχαν και πάγκοι εκτός του συγκροτήματος των δέκα ξύλινων παραπηγμάτων ) και πολλοί ζητούσαν χώρο για την επαγγελματική τους δραστηριότητα. Επίσης να επισημάνουμε ότι η εκφόρτωση των αλιευμάτων πραγματοποιούνταν σε παρακείμενα σημεία της ιχθυαγοράς, ως μια άτυπη, ανεπαρκής και υποτυπώδη ιχθυόσκαλα. Στο ίδιο δημοσίευμα σημειώνεται το αίτημα των ιχθυοπαραγωγών για την δυνατότητα εφοδιασμού των σκαφών με καύσιμα στην προκυμαία, όπως επίσης και πληροφόρηση για την εξέλιξη στα υπόλοιπα εκτελούμενα λιμενικά έργα.
Η Λιμενική επιτροπή συνεδρίασε στις 22/9/1953 και αποφάσισε μόνο την κατασκευή νέας ιχθυαγοράς, όπως πληροφορούμαστε την επομένη στην εφ. Ταχυδρόμος:
« Η Λιμενική Επιτροπή συνήλθε χθες εις ειδικήν συνεδρίασιν υπό την προεδρίαν του νομάρχου κ. Παπαδάκου και συνεζήτησεν επί της αιτήσεως του συνεταιρισμού ιχθυοπαραγωγών ο Ποσειδών, περί της κατασκευής αγωγού υγρών καυσίμων ως και επί του θέματος της κατασκευής νέας ιχθυαγοράς…» (23/9/1953).
Το ζήτημα της πετρέλευσης των αλιευτικών σκαφών ήταν επίσης σοβαρό και συνδέονταν άμεσα με τα έργα της ιχθυόσκαλας και νέας ιχθυαγοράς.
Για την τελευταία, όπως φαίνεται πιο κάτω, στο ίδιο δημοσίευμα, πάρθηκε θετική απόφαση, δίχως όμως να συζητηθεί το σκέλος της ιχθυόσκαλας:
«…Εν συνεχεία η Λιμενική συνεζήτησεν επί του θέματος της κατασκευής νέας ιχθυαγοράς. Εγένετο δεκτή η πρότασις του κ. Νομάρχου, όπως η λιμενική αναλάβει την κατασκευήν της νέας ιχθυαγοράς εις την τριγωνικής πλατείαν επί της οδού Βόλου – Λαρίσης και κατεδαφισθούν τα ήδη υπάρχοντα ιχθυοπωλεία, ώστε να απελευθερωθεί ο χώρος του κρηπιδώματος. Ανετέθη εις τον μηχανικόν της Λιμενικής η σύνταξις μελέτης, η οποία δέον να περατωθεί εντός 15θημέρου. Εις την νέαν ιχθυαγοράν θα ανεγερθή ικανός αριθμός ιχθυοπωλείων τα οποία, ως ανεκοινώθη, θα είναι επαρκή και για τους ήδη διατηρούντας καταστήματα εις την ιχθυαγοράν και δια τους αστέγους. Η ενοικίασις των ιχθυοπώλείων θα γίνει δια δημοπρασίας, θα παραχωρηθούν δε ταύτα, μόνον εις τους κατ’ επάγγελμα ιχθυοπώλας. Ως προς την ιχθυόσκαλαν, ουδεμία ελήφθη απόφασις».
Νέες συζητήσεις
Το ζήτημα φαίνεται πως παρέμεινε στο στάδιο των συζητήσεων και των μελετών κατά τους επόμενους μήνες, δίχως να ξεκινήσουν τα έργα. Γι αυτό και παρατηρείται πυκνή σχετική ειδησεογραφία στην εφ. Θάρρος, στις αρχές του 1954.
Να ένα χαρακτηριστικό σχόλιο στις 11/1/1954:
« Τι θα γίνει με την ιχθυαγοράν. Μεταξύ των εξυπηρετικών δια την πόλιν έργων τα οποία έχει εις το πρόγραμμά της η Λιμενική Επιτροπή, περιλαμβάνεται ως γνωστόν και η ανέγερσις μιας νέας συγχρονισμένης ιχθυαγοράς εις καθαρόν κεντρικόν σημείον, κατεδαφιζομένων των σημερινών ιχθυοπωλείων τα οποία και όλους τους ιχθυοπώλας και ιχθυεμπόρους δεν εξυπηρετούν και χτυπητήν ασχήμιαν αποτελούν παραμένοντας εις το πολυσύχναστον εκείνο σημείο της παραλίας μας. Μάλιστα η ασχήμια των ιχθυοπωλείων καταντά με τις πρώτες ζέστες και μολυσματική εστία, λόγω της βαριάς οσμής που αναδίδεται εκείθεν και καθιστά αδύνατον την παραμονήν εις τα πλησίον καφενεία, εστιατόρια και ξενοδοχεία. Φρονούμεν ότι η λιμενική επιτροπή δεν μπορεί να επικαλεσθεί καμμίαν διακιολογίαν αναβάλλουσα ακόμη την μεταφοράν των ιχθυοπωλείων εις άλλο καταλληλότερον σημείον και καθυστερούσα την ανέγερσιν μιας δι’ όλους εξυπηρέτικής ιχθυαγοράς. Χρήματα ευτυχώς υπάρχουν, αρκεί δε να υπάρξη και ολίγη αποφασιστικότης και θέλησις και το ζήτημα που ενδιαφέρει σοβαρότατα τον εις τουριστικήν πόλιν εξαλισσόμενον Βόλον,θα καταστή δυνατόν να λυθή οριστικώς εις συντομώτατον χρόνον» (Θάρρος 11/1/1954).
Εύστοχα ο συντάκτης της εποχής παρουσιάζει τις πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος και χαρακτηρίζει εντελώς αδικαιολόγητη την όποια καθυστέρηση στην εκτέλεση του έργου. Φαίνεται ότι και πάλι παρουσιάζονταν οι γνωστές παλινωδίες των αρμόδιων φορέων και το όλο ζήτημα είχε βαλτώσει.
Αυτό τεκμαίρεται σε επόμενο σχόλιο, με τίτλο «Και πάλιν η ιχθυαγορά» στη ίδια εφημερίδα, λίγες μέρες αργότερα:
« Η έλλειψις μιας ευρυχώρου και συγχρονισμένης ιχθυαγοράς είναι καταφανής πλέον. Διότι, όπως και προχθές αναφέρομεν, οι υπάρχουσες παράγκες πρέπει να φύγουν απ’ εκεί που είναι σήμερον διότι δεν εξυπηρετούν ούτε τους αλιείς ούτε το κοινόν. Δια να εξυπηρετηθούν όλοι οι αλιείς χρειάζονται όχι δέκα αλλά τριάντα παραπήγματα. Δυστυχώς η Λιμενική Επιτροπή δεικνύει και επ αυτού μίαν ασυγχώρητον αδιαφορίαν η οποία όμως ελπίζομεν να μην παραταθή, διότι και ο πρόεδρος της κ. Τσαλαπάτας επείσθη ήδη ότι το ζήτημα της ανεγέρσεως νέας ιχθυαγοράς δεν επιδέχεται πλέον αναβολήν και ο κ. Νομάρχης αντελήφθη πόσον αποβαίνει μειωτική δια μίαν τουριστικήν πόλιν, όπως ο Βόλος, η διατήρησις της ασχήμιας των σημερινών ψαράδικων. Η Μηχανική Υπηρεσία της Λιμενικής επιτροπής θα πρέπει να επιληφθή από τούδε της μελέτης του θέματος, ώστε να τελειώνωμεν το ταχύτερον με το ζήτημα της ιχθυαγοράς, άπαξ και υπάρχουν ευτυχώς τα χρήματα δια την εκτέλεσιν του απαραίτητου τούτου δια τον Βόλον έργου» (Θάρρος 16/1/1954).
Η ανεπάρκεια της υπάρχουσας ψαραγοράς σε όλους τους τομείς (υγιεινή, εξυπηρέτηση, εμφάνιση) ήταν πασιφανής και τα έργα θα έπρεπε να εκτελεστούν άμεσα.
Πρωτεύον ζήτημα η ιχθυόσκαλα
Το έργο της κατασκευής μιας νέας, σύγχρονων προδιαγραφών, ιχθυαγοράς, θα έμενε λειψό αν δεν κατασκευάζονταν παράλληλα σε χώρο του λιμανιού και η ιχθυόσκαλα, όπου θα προσέγγιζαν τα αλιευτικά σκάφη για την εκφόρτωση της ψαριάς τους. Ως τότε, αλλά και για κάμποσες δεκαετίες αργότερα, η εργασία αυτή εξυπηρετούνταν όπως -όπως παραπλεύρως των παραπηγμάτων των ιχθυοπωλείων. Αργότερα, το 1974, όταν η αγορά μεταστεγάστηκε μπροστά από το Τελωνείο, κατασκευάστηκε υπόστεγο στην άκρη του λιμανιού (αριστερά της εισόδου του Τελωνείου) όπου υπήρχαν οι παράγκες των ιχθυοπαραγωγών -ιχθυεμπόρων και γίνονταν η χονδρική διακίνηση των αλιευμάτων. Ετσι λοιπόν και στα 1954 η κατασκευή ιχθυόσκαλας κρίνονταν απαραίτητη. Ο Νομάρχης Παπαδάκος που αντιμετώπιζε θετικά την λειτουργία νέας ιχθυαγοράς αποδέχονταν και τη δημιουργία ιχθυόσκαλας, αλλά υπήρχε διστακτικότητα καθώς το έργο ήταν ιδιαίτερα δαπανηρό. Ενα άλλο σημείο τριβής υπήρξε και η ακριβής θέση της ιχθυόσκαλας, καθώς άλλοι προέκριναν το χώρο δίπλα στο τελωνείο και άλλοι διαφορετικά σημεία (Παλιό Λιμεναρχείο, Αγ. Κωνσταντίνος),ακόμη κι έξω από το λιμάνι. Οι ιχθυοπαραγωγοί – ιχθυοπώλες όπως σημειώνεται στην εφ. Θάρρος (20/1/54) δέχονται να συμβάλλουν κι αυτοί οικονομικά στην ανέγερση της νέας ιχθυαγοράς, προκειμένου να διορθωθεί η απαράδεκτη κατάσταση. Ο νομάρχης κίνησε διαδικασίες έκδοσης δανείου προς την Λιμενική Επιτροπή, μέσω του Υπουργείου Βιομηχανίας για την ανέγερση της ιχθυόσκαλας, αλλά έπρεπε πρώτα να ορισθεί ο συγκεκριμένος χώρος που θα εκτελούνταν το έργο. Κι εδώ υπήρχαν προηγούμενες διαφωνίες μεταξύ Λιμενικής Επιτροπής και Τελωνείου ως προς την παραχώρηση χώρου δικαιοδοσίας του δευτέρου στη πρώτη.
Σημειώνεται χαρακτηριστικά στην εφ. Θάρρος: «Σχετικώς ο κ. Νομάρχης θα καλέση ταχέως τους ενδιαφερόμενους δια την εξέυρεσιν λύσεως του ζητήματος του χώρου, ώστε να κατορθωθεί η ανέγερσις της ιχθυόσκαλας εις την πόλιν μας» (16/1/1954).
Και αντίθετες γνώμες
Υπήρχαν όμως και αντιδράσεις, καθώς μερίδα ιχθυοπωλών δεν έκρινε απαραίτητη την κατασκευή ιχθυόσκαλας και ιχθυαγοράς. Το δαπανηρό έργο θα μπορούσε, γι’ αυτούς ν’ αποφευχθεί και αρκούσε για τη βελτίωση της κατάστασης μια απλή ανακαίνιση των υπαρχόντων παραπηγμάτων, ενώ και ο πλησίον χώρος εξυπηρετούσε, ως ιχθυόσκαλα την πρόσδεση των αλιευτικών και την διάθεση των αλιευμάτων. Σε σχετική επιστολή (Θάρρος 4/2/1954) παρουσιάζονται και τα επιχειρήματα της άλλης πλευράς. Προφανώς όλοι οι εμπλεκόμενοι δεν είχαν τις ίδιες απόψεις για τους δικούς τους λόγους.
Στη συνέχεια το θέμα υποχωρεί από τη δημοσιότητα στις τοπικές εφημερίδες, δίχως βέβαια να παρουσιάζεται και κάποια θετική εξέλιξη. Αρκετό καιρό αργότερα πληροφορούμαστε (Ταχυδρόμος 25/7/1954) ότι η ιχθυόσκαλα προβλέπεται να κατασκευαστεί «παρά τον Αγίον Κωνσταντίνον» με απόρριψη των θέσεων κοντά στο Τελωνείο ή στο Παλιό Λιμεναρχείο, λόγω αυξημένου κόστους, εφ’ όσον βέβαια εγκριθεί η χορήγηση του σχετικού δανείου από το Υπουργείο Βιομηχανίας προς τη Λιμενική Επιτροπή.
Τελικά τίποτε δεν ευοδώθηκε. Ούτε ιχθυόσκαλα κατασκευάστηκε ούτε νέα σύγχρονη ιχθυαγορά. Τα παλιά ψαράδικα παρέμειναν στο χώρο τους γι άλλα ακριβώς 30 χρόνια, ως τα 1974, με τα γνωστά προβλήματα που αυξάνονταν στο πέρασμα του χρόνου. Οι προσπάθειες του 1953-54 δεν υλοποιήθηκαν τελικά.
Τα παλιά ψαράδικα σε κάποιον εορτασμό
