ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19Ο ΚΑΙ ΤΟΝ 20Ο ΑΙΩΝΑ
Συνεχίζουμε σήμερα τη συνοπτική παρουσίαση των σεισμών που συνέβησαν κατά τον 20ο αιώνα στο Βόλο, τη Μαγνησία αλλά και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Θεσσαλίας. Άλλωστε ένα, τέτοιας μορφής φαινόμενο, δεν εκδηλώνεται ως αμιγώς τοπικό
συμβάν, αλλά καλύπτει έναν εκτενέστερο χώρο, ανάλογα βέβαια με το μέγεθός του και τις επιδράσεις του. Εστιάζουμε όμως την προσοχή μας κυρίως στο Βόλο και τη γύρω περιοχή του.
1911 Β. Πήλιο (Κεραμίδι)
Από την ίδια εστία που προκάλεσε τους σεισμούς του 1905 προήλθαν και οι κατοπινοί στις 22/10 1911 ,που αν και ήταν μικρότερης έντασης επέφεραν πολλές ζημιές στην περιοχή του Βορείου Πηλίου, της Αγιάς αλλά και στην πόλη του Βόλου. Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίζεται στη θαλάσσια περιοχή του Αγιόκαμπου, βόρεια από το Κεραμίδι κι επηρεάστηκε ολόκληρη η ανατολική, κυρίως, Θεσσαλία. Σκλήθρο και Κεραμίδι υπέστησαν τις σημαντικότερες καταστροφές, ενώ η νυχτερινή ώρα και η υπόκωφη βοή που συμπορεύτηκε , πολλαπλασίασε τον πανικό.
Το μέγεθος του σεισμού υπολογίζεται στα 6,0 Rκαι η έντασή του στους VII και VIII τοπικά, βαθμούς, για αυτό και προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές στην Αγιά, το Βόλο αλλά και τη Λάρισα. Στα ενδιαφέροντα ρεπορτάζ των βολιώτικων εφημερίδων (Θεσσαλία) επισημαίνεται η «θετική» συμβολή του δυνατού προσεισμού, που έθεσε σε ετοιμότητα τους κατοίκους των πληττόμενων περιοχών κι έτσι υπήρξαν ελάχιστα θύματα, παρά τις σημαντικές υλικές ζημιές.
1916, Σκιάθος
Τον σεισμό, μεγέθους 5,8 R που συνέβη στη Σκιάθο στις 6/2/16, παραλείπει ο καθηγητής Π. Σπυρόπουλος στο βιβλίο του, θεωρώντας τον «όχι πολύ ισχυρό», καθώς προκάλεσε μικρής έκτασης ζημιές στη βόρεια Εύβοια και τη Σκιάθο. Επιγραμματικά τον σημειώνει και ο Γιάννης Παπαϊωάννου στη δική του μελέτη και ατυχώς δεν υπάρχουν, στο αρχείο της βιβλιοθήκης των «Τριών Ιεραρχών», φύλλα του 1916, ώστε να είναι δυνατή η άντληση σχετικών πληροφοριών.
1930, Β. Πήλιο – Κεραμίδι.
Δύο περίπου δεκαετίες αργότερα, στις 23/2/1930 ο εγκέλαδος επιστρέφει στην περιοχή του χωριού Κεραμίδι με μια ισχυρή δόνηση στα 6,0 Rκαι VIIIβαθμούς . Ο σεισμός , που έγινε αισθητός σε ολόκληρη τη Θεσσαλία προκάλεσε σοβαρές ζημιές εκτός από το Κεραμίδι και στα τριγύρω χωριά, με τους μετασεισμούς να διαρκούν για κάμποσες μέρες. Νέος δυνατός σεισμός εκδηλώθηκε στις 31 Μαρτίου του ίδιου χρόνου με το επίκεντρό του, μετατοπισμένο πιο νότια, κοντά στο Πουρί, που δέχτηκε και την ισχυρότερη καταπόνηση με πρόκληση σοβαρών ζημιών. Ζημιές επίσης σημειώθηκαν σε πολλά χωριά του Πηλίου, όπως και στο Βόλο, όπου αναφέρονται βλάβες στην εκκλησία της Ανάληψης, το Λιμεναρχείο, το Δημοτικό Θέατρο, αλλά και στα μουράγια του λιμανιού που σχηματίστηκαν ρωγμές. Το μέγεθος του σεισμού ήταν 6,1 R και η έντασή του VIII βαθμοί, ενώ ακολούθησαν κι εδώ αρκετοί μετασεισμοί, ορισμένοι αρκετά ισχυροί.
1954 Ο σεισμός των Σοφάδων πλήττει και το Βόλο.
Ο μεγάλος σεισμός των 7,0 R στις 30/4/54 με επίκεντρο στην περιοχή των Σοφάδων Καρδίτσας και ένταση ΙΧ+ βαθμούς, προκάλεσε καταστροφές σε ολόκληρη σχεδόν τη Θεσσαλία έως και τη Βόρεια Φθιώτιδα. Για τη Μαγνησία και το Βόλο θεωρήθηκε αργότερα ως προοίμιο της μεγάλης συμφοράς που ακολούθησε τις μέρες του Πάσχα, τον επόμενο χρόνο και σχεδόν ισοπέδωσε την πόλη. Πριν από τον κύριο σεισμό του 1954 προηγήθηκαν αρκετοί «προειδοποιητικοί» προσεισμοί ενώ ακολούθησαν ισχυροί μετασεισμοί για αρκετές μέρες, έως ότου εκτονωθεί το φαινόμενο. Ειδικότερα για το Βόλο σημειώνονται σοβαρότερες ή μικρότερες βλάβες σε πολλά κτίρια και δεκάδες τραυματίες.
1955 Οι μεγάλοι σεισμοί του Βόλου.
Έχουν γραφτεί αρκετά νομίζω για τους σεισμούς του Απριλίου του 1955 που χαρακτηρίζονται ως οι πλέον καταστροφικοί για την πόλη του Βόλου και που άλλαξαν ριζικά την οικιστική φυσιογνωμία της. Έπειτα από έναν «προειδοποιητικό» προσεισμό στις 21/2/1955, με μέγεθος 4,6 R, επήλθε, δύο μήνες αργότερα η ισχυρή κύρια δόνηση μεγέθους 6,2 Rμε επίκεντρο μέσα στον Παγασητικό, το βραδάκι της 19ης Απριλίου, τρίτης μέρας του Πάσχα, για να συγκλονίσει συθέμελα τον τόπο προκαλώντας σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή.
Δύο μέρες κατόπιν, το βράδυ της 21ης Απριλίου ο ισχυρότερος μετασεισμός των 5,8 Rσχεδόν αποτελείωσε ότι είχε απομείνει όρθιο. Να σημειωθεί ότι ακόμη δεν είχαν επουλωθεί πλήρως οι ζημιές από το από το σεισμό του προηγούμενου χρόνου. Καταστροφές, μεγαλύτερης ή μικρότερης έκτασης υπήρξαν σε ολόκληρη τη Μαγνησία (πιο πολύ επλήγησαν τα παραλιακά χωριά του Παγασητικού κοντά στο Βόλο) και οι σεισμοί έγιναν έντονα αισθητοί και στην υπόλοιπη Θεσσαλία.
Συνοπτικά αναφέρονται στο Βόλο, σε σύνολο 10047 οικημάτων : 459 καταρρεύσεις, 6.068 με σοβαρές ζημιές, 2.284 με ελαφρότερες, δηλαδή συνολικό ποσοστό 87,7% επί του συνόλου. Υπήρξαν ακόμη ένας νεκρός και 41 τραυματίες, ένας, ευτυχώς, επιεικής απολογισμός αν ληφθεί υπόψη το μέγεθος των καταστροφών.
Σε 61 χωριά του Πηλίου οι ζημιές καταγράφονται αντίστοιχα σε 449 καταρρεύσεις, 7.609 με σοβαρές ζημιές και 3548 με πιο μικρές που συμπληρώνουν την τραγική εικόνα. Μια απλή ανάγνωση των τοπικών εφημερίδων εκείνων των ημερών καταδείχνει την οδυνηρή πραγματικότητα με τα εκτενή ρεπορτάζ και τις χαρακτηριστικές φωτογραφίες.
1957 Βελεστίνο
Η τριετία 1954 – 57 χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα υψηλή σεισμική δραστηριότητα για τη Θεσσαλία, αφού οι προηγούμενες καταστροφικές επισκέψεις του εγκέλαδου συνοδεύτηκαν από νέες, αρκετά ισχυρές , αυτή τη φορά με επίκεντρο το Βελεστίνο, προτού καλά, καλά συμπληρωθούν δύο χρόνια από τους σεισμούς του Βόλου.
Στις 8/3/1957, το μεσημέρι εκδηλώθηκε σεισμική δόνηση 6,5 R και σε λίγα λεπτά ακολούθησε νέα, πιο δυνατή στα 6,8 Rμε την ένταση να υπολογίζεται, στην πατρίδα του Ρήγα, στους ΙΧ+ βαθμούς, για αυτό και η καταστροφή παρουσιάζεται περίπου ολοκληρωτική. Σοβαρότατες ζημιές υπέστησαν όλα τα γύρω χωριά, (Ριζόμυλο, Στεφανοβίκειο, κ.α.) μικρότερες δε, ο Βόλος και οι υπόλοιπες θεσσαλικές πόλεις (κυρίως στο «τρίγωνο Βόλου – Λαρίσης – Φαρσάλων»), ενώ οι σεισμοί έγιναν αισθητοί σε πολύ μεγαλύτερη απόσταση.
Η καταστροφή κορυφώθηκε όταν, μετά το σεισμό, ξέσπασε το βράδυ θυελλώδης άνεμος και ραγδαία βροχή, επιτείνοντας την οδύνη και την ταλαιπωρία των κατοίκων της πληγείσας περιοχής. Απολογισμός τραγικός : 2 νεκροί, 71 τραυματίες και μερικές δεκάδες χιλιάδες άστεγοι!
1965 Β. Σποράδες
Τη νησιωτική περιοχή της Μαγνησίας επέλεξε να πλήξει ο εγκέλαδος κατά την επόμενη εμφάνισή του στο Θεσσαλικό χώρο.
Στις 9/3/1965 εκδηλώθηκε ισχυρή δόνηση 6,1 R με ένταση που φθάνει ως τους ΙΧ βαθμούς και που επηρέασε περισσότερο την Αλόννησο και τη Σκόπελο, ιδιαίτερα στο βόρειο τμήμα της (Γλώσσα). Υπήρξαν ευρείας έκτασης καταστροφές, όπου χάθηκαν δύο ανθρώπινες ζωές. Στη Σκόπελο 1486 οικήματα κατέρρευσαν ή έπαθαν ανεπανόρθωτες βλάβες και 900 πιο ελαφρές, ενώ στην Αλόννησο (Χώρα, Πατητήρι, κυρίως) οι αντίστοιχοι αριθμοί φθάνουν τα 455 και 106, που επίσης ανταποκρίνονται σε υψηλότατο ποσοστό επί του συνόλου.
1980 Αγχιάλος – Αλμυρός
Φθάνουμε πλέον με τη σεισμική μας αναδρομή στους τελευταίους μεγάλους σεισμούς που έπληξαν τη Μαγνησία και ιδιαίτερα τη Νέα Αγχιάλο και τον Αλμυρό με την ευρύτερη περιοχή τους το 1980. Το επίκεντρο εντοπίζεται, όπως και παλιότερα ,μέσα στον Παγασητικό, αλλά πλησιέστερα στις δυτικές ακτές ,επηρεάζοντας έτσι περισσότερο την επαρχία Αλμυρού και την Αγχίαλο με τα τριγύρω χωριά, όπου και προκλήθηκαν ιδιαίτερα σοβαρές καταστροφές ,καθώς πολλά σπίτια παλαιάς κατασκευής κατέρρευσαν .
Οι σχετικά ισχυρές δονήσεις ξεκίνησαν από τις 4/7 προκαλώντας τις πρώτες ζημιές και συνεχίστηκε η σεισμική ακολουθία τις επόμενες μέρες με τους ισχυρότερους σεισμούς να καταγράφονται εξής : 4/7 – 4,8 R, 5/7 – 4,4 R , 6/7 – 5,1 R, 7/7 – 5,0 R.
Στις 8/7 σημειώθηκαν συνολικά 154 μετασεισμοί, πού όμως ήταν τελικά προειδοποιητικοί των σφοδρών δονήσεων που θα ακολουθούσαν την επόμενη το πρωί . Αρχικά στις 9/7, 5.10 το ξημέρωμα εκδηλώθηκε ο πρώτος σεισμός στα 5,4 Rγια να ξεσπάσει λίγα λεπτά αργότερα ο κύριος σεισμός που σύμφωνα με το αστεροσκοπείο Αθηνών μετρήθηκε στα 6,3 R, ενώ το σεισμολογικό κέντρο της Ουψάλα(Σουηδία) τον ανέβαζε στα 6,5 R . Περίπου μισή ώρα αργότερα έγινε και άλλη ισχυρή δόνηση 5,9 R , ενώ εκείνη τη μέρα μετρήθηκαν τουλάχιστον ακόμη 120 μετασεισμοί με μεγέθη από 3 έως 5,2 R.
Τα σεισμικά φαινόμενα συνεχίστηκαν τουλάχιστον για μια εβδομάδα, όπου σημειώθηκαν υπολογίσιμοι μετασεισμοί ως και 5,4 R , ολοκληρώνοντας το καταστροφικό έργο, ιδιαίτερα στην περιφέρεια Αγχιάλου – Αλμυρού , δίχως να απουσιάζουν οι ζημιές και σε ευρύτερη περιοχή.
Ευτυχώς υπήρξαν μόνο μικροτραυματισμοί (ένας τραυματίας υπέκυψε) με τα κατεδαφιστέα κτίρια να ανέρχονται σε 5.220, εκείνα με σημαντικές βλάβες 14.729 και με ελαφρότερες 10.688. Στο Βόλο παρουσιάστηκαν αρκετές βλάβες οικημάτων με χαρακτηριστικότερη εκείνη στο καμπαναριό του Αγίου Νικολάου
Από τότε και ίσαμε σήμερα οι επισκέψεις του εγκέλαδου στον τόπο μας – που βέβαια μας θυμάται κατά καιρούς- χαρακτηρίζονται ως ήπιες, ή περιορίζονται στην ενόχληση από σεισμικά φαινόμενα που εκδηλώνονται σε όμορες περιοχές.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Γιάννη Παπαϊωάννου : «Η σεισμική δράση στην Αν. Θεσσαλία και στις Β. Σποράδες κατά τον 19ο αιώνα», περ. Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τ.24ος, Λάρισα 1993, σελ.257 -266.
Παναγιώτου Ι. Σπυροπούλου : «Χρονικό των σεισμών της Ελλάδος – από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», εκδ.Δωδώνη, 1997.
Από τις καταστροφές του σεισμού, το 1980 στην Αγχίαλο
Σχετικα άρθρα: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ:Σεισμοί στην περιοχή του Βόλου (Μέρος α’)
