ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ: Σεισμοί στην περιοχή του Βόλου ΣΤΑ 1930

γρηγορησ-καρταπανησ-σεισμοί-στην-περ-261452

Εντονα σεισμογενής αποκαλύπτεται η περιοχή των ακτών του βορείου Πηλίου, καθώς εκδηλώνονται ισχυροί σεισμοί στις αρχές του 20ου αιώνα (1905 και 1911), όπως μνημονεύσαμε στα δύο προηγούμενα άρθρα μας.

Τα φαινόμενα αυτά επηρεάζουν την ευρύτερη περιφέρεια της ανατολικής Θεσσαλίας και προκαλούν ζημιές ακόμη και στην πόλη του Βόλου, πέρα από τις οδυνηρές επιπτώσεις στις πλησιέστερα στο επίκεντρο τοποθεσίες.

Το ίδιο περίπου συμβαίνει και με τους σεισμούς στα 1930 -23/2 και 31/3- όπου τα επίκεντρά τους επίσης εντοπίζονται στην ίδια πάνω-κάτω περιοχή, επιφέροντας νέες καταστροφές, ενώ γίνονται αισθητοί σε μια πολύ μεγαλύτερη έκταση, δίχως βέβαια να προκαλέσουν ζημιές.

Ο σεισμός στις 23/2/1930

Προφανώς η ίδια σεισμική εστία των ρηγμάτων που διατρέχουν την ανατολική Θεσσαλία και τη θαλάσσια περιοχή της, προκάλεσε και τους δύο σεισμούς στις αρχές του 1930, όπως κι εκείνους των προηγουμένων δεκαετιών. Ο πρώτος εκδηλώθηκε το βράδυ (8.20) της 23ης Φεβρουαρίου, με μέγεθος 6,0 R και ένταση που έφτανε τους VIII βαθμούς.

Ο καθηγητής Π. Σπυρόπουλος σημειώνει ότι επλήγη περισσότερο το Κεραμίδι που βρίσκονταν «πολύ κοντά στο επίκεντρο», ενώ η δόνηση συνοδεύτηκε με υποχθόνιο βουητό. Και ο Γιάννης Παπαϊωάννου τον αναφέρει ως σεισμό του Κεραμιδίου.

Οι ζημιές που προκάλεσε υπήρξαν σοβαρές στην περιοχή της Κάρλας, της Αγιάς και αλλού, ενώ και στο Βόλο σημειώθηκαν μάλλον λιγοστά προβλήματα, κυρίως με κάποια κατακόρυφα ρήγματα, γιατί όπως σημειώνει πάλι ο Σπυρόπουλος: « η δόνηση ήταν περίπου κατακόρυφη».

Ας δούμε πως καταγράφεται το γεγονός μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας «Θεσσαλικός Τύπος».

Την επομένη του σεισμού (24/2), συνοπτικό σχετικά άρθρο, μας ενημερώνει σε μια πρώτη πληροφόρηση για τα σοβαρά συμβάντα :

«Δύο σεισμικαί δονήσεις εσημειώθησαν χθες εις την πόλιν μας και εσωτερικόν με επίκεντρον τα Τρίκερι. Η πρώτη εγένετο αισθητή ως λίαν ισχυράς εντάσεως και μακράς διάρκειας. Οι κάτοικοι πανικόβλητοι εξήρχοντο την νύκταν εις τας οδούς της πόλεως».

Το δημοσίευμα περιγράφει αρχικά τι συνέβη στην πόλη του Βόλου:

«Την 8ην και 20ην νυκτερινήν της χθες εσημειώθη εις την πόλιν μας ισχυρότατη σεισμική δόνησις, διάρκειας περίπου δέκα δευτερολέπτων. Ο σεισμός κατά αρχάς εγένετο αισθητός ως ασθενής. Συνεχιζόμενος όμως μετετράπη εις ισχυρώτατον. Η έντασις του ήτο τόσον ισχυρά ώστε οι κώδωνες των διαφόρων εκκλησιών ήρχισαν μόνοι των να σημαίνουν.

Το γεγονός προκάλεσεν πανικόν μεταξύ των κατοίκων οι οποίοι εξήλθον εις τας οδούς. Ολίγον δε έλειψε να σημειωθούν και δυστυχήματα εις τας διάφορα κέντρα τα οποία ήταν υπερπλήρη, κατ΄ εκείνην την ώραν, κόσμου και ο οποίος έσπευδεν όπως εξέλθη αυτών φοβούμενος καταρρεύσεις των οικημάτων. Ούτω τα διάφορα παραλιακά κέντρα εξεκενώθησαν εν ακαρεί. Ευτυχώς δεν εσημειώθησαν καταρρεύσεις οικιών κ.λ.π.

Εις τον κινηματογράφον Αργυλλά εθραύσθησαν υαλοπίνακες τινές υπό του συνοστιζόμενου δια να εξέλθη, πλήθους. Εις το Αχίλλειον ευτυχώς, χάρις εις την έγκαιρον επέμβασιν του κ. διευθυντού του, βεβαιώσαντος τους θεατάς ότι το οίκημα είναι εκτισμένον αντισεισμικώς, δεν εσημειώθη πανικός. Ζημίαι εις οικήματα κλπ. δεν υπάρχουν».

Όπως φαίνεται, πέρα από το φυσιολογικό πανικό που προκλήθηκε, οι ζημιές ήταν ελάχιστες. Παρακάτω το ίδιο δημοσίευμα αναφέρεται για την αίσθηση του σεισμού σε άλλες θεσσαλικές πόλεις, όπως και για τη δεύτερη, αδύναμη σχετικά, δόνηση που ακολούθησε στις 11: 45, αλλά και τους υπόλοιπους νυχτερινούς μετασεισμούς.

Η εκτίμηση του Αστεροσκοπείου Αθηνών- προφανώς βιαστική και εσφαλμένη-ότι οι σεισμοί «έχουν το επίκεντρον των εις τη νησίδα Τρίκκερι»,καταρρίπτεται από τις επόμενες έρευνες που εντοπίζουν το ακριβές σημείο. Η απουσία ζημιών στο Βόλο ερμηνεύει και την αντίστοιχη έλλειψη άλλων δημοσιευμάτων, κατά τις επόμενες μέρες.

Διαβάζουμε στην ίδια εφημερίδα, μόνο για την κατάσταση στο Κεραμίδι και το Σκλήθρο όπου πράγματι ήταν οδυνηρή, ενώ δημοσιεύονται και σχόλια με οδηγίες προφύλαξης από τους σεισμούς, αλλά και την δύσκολη θέση που βρίσκονται οι κάτοικοι του βόρειου, κυρίως Πηλίου.

Οι αναφορές προς τη Νομαρχία για συντονισμένη αποστολή βοήθειας πληθαίνουν, με τη βαρυχειμωνιά και τις συχνές χιονοπτώσεις να διογκώνουν τα ήδη δυσεπίλυτα προβλήματα. Μια νέα μικρή δόνηση σημειώθηκε στις 26/2 και από τότε δεν συναντούμε άλλο δημοσίευμα, αφού το φαινόμενο εκτονώνεται.

Ο Σεισμός στις 31/3/1930

Μόλις πέντε εβδομάδες αργότερα-τελευταία μέρα του Μάρτη-κι απάνω που ο κόσμος είχε ησυχάσει, θεωρώντας ότι πέρασε το κακό, εκδηλώθηκε νέος σεισμός, ισχυρότερος από εκείνον του Φεβρουαρίου.

Το μέγεθος του ήταν 6,1 Rκαι η ένταση του έφθασε τους VIII βαθμούς, με «μετατοπισμένο» το επίκεντρο του, σε σχέση με τον προηγούμενο, όπως σημειώνει ο καθηγητής Π. Σπυρόπουλος στο βιβλίο του «Χρονικόν των σεισμών της Ελλάδος» (σελ 243). Πλήττεται πάλι το βόρειο Πήλιο και περισσότερο το Πουρί, η Ζαγορά και το Χορευτό, όπου σημειώνονται οι πιο σοβαρές καταστροφές ενώ μικρότερες παρατηρούνται στην ευρύτερη περιοχή. Αυτή τη φορά οι ζημιές είναι αρκετές και στην πόλη του Βόλου, στα ήδη ταλαιπωρημένα κτήρια από την προηγούμενη καταπόνηση του εγκέλαδου.

Το θετικό σημείο, μόνο, αφορά την ώρα του σεισμού, που αυτή τη φορά δεν συνέβη τη νύχτα, προκαλώντας επιπρόσθετο πανικό, αλλά εκδηλώθηκε στις 2:30΄περίπου το μεσημέρι.

Η εφημερίδα «Θεσσαλικός Τύπος»,στο φύλλο της Πρωταπριλιάς του 1930, αναφέρει-και δυστυχώς είναι αλήθεια – για το νέο σοβαρό γεγονός :

«Ισχυρότατος σεισμός συνεκλόνισε χθες τον Βόλον, εσημειώθησαν καταρρεύσεις οικιών και ρήγματα. Κατέρρευσε τμήμα του Δημοτικού Θεάτρου. Οι καταστροφές εν Πήλιω».

Και περιγράφει ο συντάκτης τα συμβάντα στην πόλη : «Χθες την 2αν και 31 λεπτά μεταμεσημβρίαν, ισχυρότατη σεισμική δόνησις εσημειώθη εις την πόλιν μας. Η δόνησις ήτο διαρκείας περίπου 30 δευτερολέπτων, εγένετο δε αισθητή ως ισχυροτάτη υπερβάσα εις έντασιν όλας τας μέχρι τούδε σημειωθείσας εις την πόλιν μας τοιαύτας. Οι κάτοικοι ως εκ τούτου αλλόφρονες έσπευδον να εξέλθουν των οικιών των, ή όπου αλλού ευρίσκοντο, τον πανικόν δε, ιδίως εις τα διάφορα κέντρα επέτεινε και ο θόρυβος εκ της πτώσεως τμημάτων ασβεστών εκ των στεγών αυτών κλπ.

Ούτως οι ευρισκόμενοι εις τα παραλιακά καφενεία πανικόβλητοι έσπευδον να εξέλθουν εξ αυτών συμπαρασύροντας καθέκλας, τραπέζια και παν το προστυχόν. Συνεπεία τούτου επροξένηθησαν και μικροζημίαι τινές εις τα εν λόγω καφενεία, μερικοί δε εκ των εις αυτά ευρισκομένων εμωλώπισθησαν ελαφρώς κατά τον προκληθέντα συνωστισμόν προς εξόδον των…»

Παρακάτω σημειώνονται μία προς μία οι σοβαρότερες ζημιές, όπως στο Δημοτικό Θέατρο (κατάρρευση στέγης) το Ταχυδρομείο, την Τράπεζα Αθηνών, το κτήριο της Χωροφυλακής, σε σχολεία (Πρακτικό Λύκειο, Α’ δημοτικό) και στην εκκλησία της Ανάληψης.

Επίσης πολλά σπίτια, καταστήματα, αποθήκες επλήγησαν κι επειδή υπήρχε κίνδυνος καταρρεύσεων σε πολλούς δρόμους διακόπηκε, για προληπτικούς λόγους, η κυκλοφορία. Ευτυχώς, παρά το μέγεθος των ζημιών, δεν υπήρξαν θύματα, εκτός από μερικούς μικροτραυματισμούς.

Ο σεισμός, που έγινε αισθητός σε ολόκληρη τη Θεσσαλία, φέρεται να έχει το επίκεντρό του, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, πάλι κοντά στο Κεραμίδι, αλλά νοτιότερα τώρα, προς το Πουρί, όπου και οι σπουδαιότερες ζημιές. (Ο Γ. Παπαϊωάννου τον αναφέρει ως «σεισμό του Πουρίου»). Οι, έστω ασθενείς, μετασεισμοί αρκούσαν για να κρατούν τον κόσμο σε εγρήγορση.

Στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας δημοσιεύεται και δεύτερο ρεπορτάζ που καλύπτει κυρίως τα τεκταινόμενα στη Μαγνησιακή – Θεσσαλική Περιφέρεια, με έμφαση βέβαια στο Πήλιο (Πουρί, Ζαγορά κλπ) :

«Ο χθεσινός σεισμός υπήρξε αισθητός ως ισχυρότατος εις ολόκληρον το Πήλιον. Οι κάτοικοι χωρίων τινών διαμένουν εν υπαίθρω. Αγνοείται η έκτασις των καταστροφών εν Πηλίω». Πράγματι τα χωριά του βορείου Πηλίου είχαν υποστεί εκτεταμένες καταστροφές που ακόμη δεν είχαν καταγραφεί σε όλο τους το εύρος.

Για το Πουρί σημειώνεται ότι παραπάνω από τα μισά σπίτια είχαν καταστεί ακατοίκητα, άνω και σε Ζαγορά- Χορευτό ο αριθμός των «ετοιμόρροπων οικιών» ήταν επίσης μεγάλος και μάλιστα αναφέρονται ότι «υπέστησαν ζημίας» και τα αρχοντικά γνωστών οικογενειών του τόπου (Κασσαβέτη κα).

Το ανακοινωθέν του Αστεροσκοπείου -που επίσης καταχωρείται αυτούσιο- επισημαίνει, ανάμεσα στα άλλα και το επίκεντρο του σεισμού: «180 χιλιόμετρα βορείως των Αθηνών και εις την παρά το Πήλιον θάλασσαν ». Για το Βόλο τέλος σημειώνεται ότι στην προβλήτα και τις προκυμαίες του λιμανιού εμφανίστηκαν εκτεταμένα ρήγματα.

Βοήθεια μετ’ εμποδίων

Τα δημοσιεύματα του Θεσσαλικού Τύπου, κατά τις επόμενες μέρες εστιάζουν περισσότερο την προσοχή τους στις εκτιμήσεις των ειδικών για τα αίτια αλλά και τη συνέχεια των σεισμών, όπως και για τα σοβαρότερα προβλήματα των σεισμοπαθών που επιβάλλουν άμεση παροχή βοήθειας.

Οι νεότερες ειδήσεις από την περιοχή που χτυπήθηκε περισσότερο καταφθάνουν συνεχώς και αποτυπώνουν την οδυνηρή κατάσταση που επικρατεί. Στη Ζαγορά, απ’ όπου έρχονται και οι περισσότερες ανταποκρίσεις,21 σπίτια έχουν καταρρεύσει και 150 θεωρούνται ετοιμόρροπα με αποτέλεσμα πάνω από 100 οικογένειες να διαμένουν στο ύπαιθρο, μιας και παραδόθηκαν μόνο 35 σκηνές.

Οι κάτοικοι της περιοχής φέρονται ως ιδιαίτερα αγανακτισμένοι από την «αδιαφορία» των αρχών-τοπικών και κυβερνητικών- με τους προέδρους των κοινοτήτων (υπήρχε ενιαίος φορέας, ο Σύνδεσμος Κοινοτήτων Πηλίου) να αποστέλλουν αναφορές και υπομνήματα προκειμένου να επισπευτεί κάθε δυνατή αρωγή.

Ο Νομάρχης με συνεργεία μηχανικών επισκέπτεται τα πληγέντα χωριά, ώστε να εκτιμηθούν και να καταγραφούν πλήρως οι ζημιές. Ακόμη συγκροτείται στην Αθήνα επιτροπή από επώνυμους, πηλιορείτες κυρίως, με σκοπό τη διεξαγωγή εράνου «υπέρ των σεισμοπαθών». Η προσπάθεια φαίνεται πως βρήκε και ανταπόκριση, αφού δέκα μέρες αργότερα έχει συγκεντρωθεί το ποσό των 300.700 δραχμών.

Οι απόψεις των ειδικών

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι απόψεις -εκτιμήσεις και συμπεράσματα των ειδικών επιστημόνων σχετικά με τον νέο σεισμό. Δημοσιεύονται οι θέσεις του διευθυντή του Γεωδυναμικού Τμήματος, Ν. Κρητικού, όπως και εκείνες του γεωλόγου Λιάτσικα που ήδη εκτελεί επιτόπιες έρευνες.

Ο τελευταίος αποφαίνεται ότι το έδαφος του Βόλου είναι «προσχωσιγενές» για αυτό και παρατηρούνται εκτεταμένες ζημιές. Ανάλογη παρατηρείται και στο Πήλιο η σεισμική επίδραση: όπου υπάρχουν στερεά εδάφη οι ζημιές παρουσιάζονται λιγότερες σε αντίθεση με τα σαθρά χώματα που διαθέτουν μικρότερες αντοχές. Στο Χορευτό για αυτό το λόγο υπήρξαν πολλές βλάβες, όπως και σημεία της Ζαγοράς, που λόγω της σύνθεσης του εδάφους συνέβησαν και κατολισθήσεις.

Επίσης προτείνονται μέτρα αντιμετώπισης και προφύλαξης, ενώ στο ζήτημα της πρόβλεψης για τη συνέχεια δεν μπορεί τίποτε να κατατεθεί με βεβαιότητα. Η τοπική κοινωνία όμως φαίνεται πως δεν συμμερίζεται και πολύ αυτές τις εκθέσεις και σε σχόλια που δημοσιεύονται στην στήλη «Ζητήματα κι απόψεις» του Θεσσαλικού Τύπου, λοιδορείται ο εν λόγω ειδικός, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως «γεωλόγος των αθηναϊκών πεζοδρομίων» μαζί με άλλα απαξιωτικά για τις εκτιμήσεις του (13/4/1930). Επί της ουσίας η βοήθεια για την ανακούφιση των σεισμόπληκτων εξακολουθούσε -όπως συνήθως- με αργούς ρυθμούς.

Το κακό, βέβαια, πέρασε, αλλά οι καταστροφές που άφηνε πίσω του ήταν πολλές και απαιτούνταν αρκετός καιρός για να αποκατασταθεί η ομαλότητα στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της περιοχής.

Το χωριό Πουρί που επλήγη από τον σεισμό στις 31/3/1930 (φώτο Στουρνάρα).

ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΑΡΤΑΠΑΝΗΣ

#Tags

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου