ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ 1953
Τις τελευταίες δεκαετίες θαρρώ πως παρατηρούνται αραιότερες εμφανίσεις καρχαριών στον Παγασητικό, σε σχέση με παλιότερες εποχές, για να μην πούμε ότι ελλείπουν σχεδόν ολότελα. Κάμποσα χρόνια πρωτύτερα επισημαίνονταν πιο συχνά τέτοιες ανεπιθύμητες παρουσίες , προκαλώντας τρόμο αλλά και ατυχήματα .
Η διαφοροποίηση αυτή προφανώς οφείλεται στη μείωση των πληθυσμών των ειδών καρχαρία που εντοπίζονται στις ελληνικές θάλασσες , από διάφορες αιτίες όπως η υπεραλίευση , η ρύπανση ή ακόμη οι αποτρεπτικές για αυτά οχληρές κι ατέρμονες διελεύσεις μεγάλου αριθμού ταχυπλόων σκαφών σε ολόκληρο τον κόλπο. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις μικρότερων «καρχαριοειδών» (σκυλόψαρα-γαλέοι), ορισμένα από τα οποία θεωρούνται επικίνδυνα για τον άνθρωπο.
Αν θυμάμαι καλά, προς τα τέλη της δεκ. του ΄70 συνέβη στη Μηλίνα σοβαρός τραυματισμός, με βαθύ δήγμα από σκυλόψαρο ,σε αλλοδαπό τουρίστα που κολυμπούσε.
Σοβαρότερο περιστατικό ήταν εκείνο τον Ιούνιο του 1963 στα Μικρά Τρίκερι με το θάνατο της συγγραφέα Χέλκα Πόλ που αποδόθηκε επίσης σε σκυλόψαρο (αν και είχαν εκφραστεί υπόνοιες για ατύχημα από ταχύπλοο ή και δολοφονία ακόμη), μιας κι εκείνο τον καιρό είχε εμφανιστεί πλήθος τέτοιων ψαριών στον Παγασητικό με τους ψαράδες του Τρίκερι και άλλων περιοχών να επιδίδονται- και με αφορμή το παραπάνω τραγικό συμβάν- σε ένα ανηλεές κυνηγητό αλιεύοντάς τα.
ΚΑΡΧΑΡΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΓΡΙ-ΓΡΙ
Στον τοπικό τύπο, πολλές φορές συναντούμε ειδήσεις που αναφέρονται σε τέτοιες επικίνδυνες παρουσίες μεγάλων ψαριών, οι οποίες προκαλούσαν αναμφίβολα πανικό , όταν γίνονταν αντιληπτές. Όπως ετούτες εμφανίσεις καρχαριών το Μάιο και το καλοκαίρι του 1953 που θα ξαναθυμίσουμε στη συνέχεια.
Περί τα τέλη Απριλίου ή αρχές Μαίου εκείνης της χρονιάς είχε εμφανιστεί «θαλάσσιον τέρας» στην περιοχή της Νέας Αγχιάλου , το οποίο είχε καταδιωχτεί ανεπιτυχώς από το περιπολικό σκάφος του λιμεναρχείου Βόλου. Για μερικές εβδομάδες δεν ξαναφανερώθηκε , δίνοντας την εντύπωση ότι αποσύρθηκε σε άλλα νερά , έως ότου έκανε πάλι αισθητή την παρουσία του , αυτή την φορά στις ανατολικές ακτές του Παγασητικού…. συναλιεύοντας με τα γρι-γρι που ψάρευαν εκεί.
Νά ο τίτλος του σχετικού δημοσιεύματος στην εφ. Η Θεσσαλία : «Εντός του Παγασητικού κόλπου. Σκυλόψαρο τεραστίων διαστάσεων επετέθη εναντίον λέμβου αλιευτικού συγκροτήματος. Αγωνιώδεις στιγμάς διήλθεν ο επιβαίνων της λέμβου αλιεύς . Εζητήθη να εξοπλισθή περιπολικόν του Λιμεναρχείου προς εξόντωσιν του κήτους». (23/5/1953).
Η απρόσμενη συνάντηση έγινε κάπου ανάμεσα στα Πλατανίδια και το Μαλάκι , την ώρα που το γρι-γρί άπλωνε τις φωταγωγημένες βάρκες του . Ο καρχαρίας ελκύστηκε κι αυτός τόσο από το κοπάδι των ψαριών που προσπαθούσε να αλιεύσει το ψαροκάικο , όσο και από τα φώτα ,γι’ αυτό και ήρθε σε… στενή επαφή με τις λαμπόβαρκες του συγκροτήματος. Η περιγραφή του συμβάντος πιθανότατα εμπεριέχει στοιχεία υπερβολής , απότοκα του πανικού του αλιέα-λαμπαδόρου που είδε δίπλα του το τεράστιο ψάρι και , όπως είπε , «εκινδύνευσε να κατασπαραχθή» !
Και συνεχίζει το δημοσίευμα σύμφωνα με την κατάθεση του αυτόπτη μάρτυρα:
« ……Προχθές την νύχτα είχεν εξέλθει προς αλιείαν το γρι-γρι των αδελφών Κατίκου . Αι λέμβοι του συγκροτήματος είχαν αγκυροβολήσει ανοικτά εις τα Πλατανίδια , επι μιάς δε εξ αυτών επέβαινεν ο αλιεύς Γεώργιος Ασίμης. Περί ώραν 3:30 πρωινήν της χθες ο ανωτέρω αλιεύς ανήλθεν επι του καταστρώματος της λέμβου δια να τροφοδοτήση την λάμπαν του με αέρα . Καθ’ ήν στιγμήν ησχολείτο με την εργασίαν αυτή παρετήρησεν εις μικράν απόστασιν τρία μεγάλα πτερύγια εις την επιφάνειαν της θαλάσσης, τα οποία κατηυθύνοντο με μεγάλην ταχύτητα προς την λέμβο. Ο αλιεύς αντελήφθη αμέσως ότι επρόκειτο περί θαλασσίου τέρατος μεγάλων διαστασεων, αλλά προτού λάβη τα μέτρα του το κήτος ευρίσκετο εις απόστασιν μόλις δύο μέτρων και χωρίς να ανακόψη την ταχύτηταν του επετέθη κατά της λέμβου. Η πέριξ θαλασσία περιοχή ανεταράχθη , ενώ η μεγάλη ουρά του κήτους είχεν υψωθεί δια να πέση αμέσως επί της λέμβου την οποίαν παρ΄ ολίγον να ανέτρεπε…..».
Ο άτυχος λαμπαδόρος , σύμφωνα με την συνέχεια του ρεπορτάζ είχε μείνει άναυδος και μόλις συνήλθε άρχισε να καλεί απεγνωσμένα σε βοήθεια. Από το καΐκι νόμισαν ότι είχε επισημανθεί κοπάδι ψαριών και πήγαν προς το μέρος του, όπου τους αφηγήθηκε τα καθέκαστα κατατρομαγμένος καθώς «η κατάστασίς του εμαρτύρει ότι ούτος διήλθεν αγωνιώδεις στιγμάς».
Και καταλήγει το δημοσίευμα «……Μετά τα συμβάντα το γρι-γρι ηναγκάσθη να διακόψη την αλιείαν και κατέπλευσεν εις την ιχθυαγοράν . Οι ιδιοκτήται του συγροτήματος παρουσιάσθησαν εις τον κ. Λιμενάρχην και τον παρακάλεσαν να εξοπλίση περιπολικόν σκάφος και να επιδιώξη την εξόντωσιν του θαλάσσιου τέρατος. Εκ παράλληλου τα γεγονότα εσχολιάζοντο χθες ποικιλοτρόπως υπό των άλλων ναυτικών και αλιέων της πόλεως μας κατά την γνώμην των οποίων το εμφανιζόμενον κατά καιρούς κήτος είναι σκυλόψαρον και ονομάζεται «σμπρίλιος» δηλαδή κατηγορία ιχθύων των οποίων το βάρος δύναται να υπερβή τας 10.000 οκάδας». (Η Θεσσαλία 23/5/1953).
Στο αντίστοιχο δημοσίευμα της εφ Ταχυδρόμος με τίτλο «Θαλάσσιον κήτος ενεφανίσθη εις Μαλάκι», περιγράφεται επίσης το γεγονός με το μήκος του καρχαρία να υπολογίζεται στα 10 – 15 μέτρα , ενώ «έφερεν επι της ράχεως τρία πτερύγια».
Όπως είδαμε ο πανικός που προκάλεσε ο ανεπιθύμητος επισκέπτης ανάγκασε το αλιευτικό σκάφος να διακόψει το ψάρεμα και να επιστρέψει στο λιμάνι. Το αίτημα για καταδίωξη κι εξολόθρευση του κήτους από το λιμεναρχείο , μάλλον θα έμενε ανεκπλήρωτο , αφού το διαθέσιμο περιπολικό ήταν μια βραδυκίνητη , προβληματική άκατος , περιορισμένων δυνατοτήτων .
Η εκτίμηση των ψαράδων ότι επρόκειτο για σμπρίλιο (είδος γαλέου) δεν ταιριάζει με το μέγεθος που αναφέρθηκε μιας και το συγκεκριμένο ψάρι δεν ξεπερνάει τα δύο μέτρα. Αν ο πανικός δεν προκάλεσε διόγκωση του μεγέθους τότε επρόκειτο για … βέρο καρχαρία , όπως άλλωστε διαπιστώθηκε και στην επόμενη εμφάνισή του.
ΕΠΑΝΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΡΠΑΓΗ ΑΓΚΥΡΑΣ
Φαίνεται πως ο εν λόγω καρχαρίας είχε βάλει στο μάτι το γρι-γρι των αδελφών Κατίκου, αφού και το επόμενο βράδυ βρέθηκαν να …..συναλιεύουν στην περιοχή των Καλών Νερών. Προφανώς στις ανατολικές ακτές του Παγασητικού είχαν επισημανθεί ποσότητες ψαριών , προσελκύοντας τα αλιευτικά συγκροτήματα , αλλά και τον επικίνδυνο επισκέπτη που τρομοκράτησε και πάλι τους λαμπαδόρους ,όταν πλησίασε κοντά στις βάρκες τους. Σύμφωνα και με τις νέες εκτιμήσεις το μήκος του κήτους ήταν «αρκετών μέτρων».
Συνεπής ο καρχαρίας στο νυχτερινό ραντεβού του με τα ψαροκάικα έκανε και πάλι την εμφάνισή του, στα ενδιάμεσα από το Μαλάκι και την Γατζέα ,για τρίτο βράδυ –δεύτερο συνεχόμενο – αυτή την φορά κοντά στο γρι-γρι των αδελφών Σπύρου , εκδηλώνοντας και πάλι επιθετικότητα : « Κήτος 14 μέτρων παρά το Μαλάκι. Ετρομοκράτησε το πλήρωμα αλιευτικού. Εξηφανίσθη αφου …. άρπαξε την άγκυραν», τιτλοφορείται το σχετικό δημοσίευμα της εφ. Ταχυδρόμος.
Ας δούμε πως περιγράφει το συμβάν ο συντάκτης της εποχής :
« Ήτο η πρώτη πρωινή όταν το συγκρότημα ηλίευεν εις τον θαλάσσιον χώρον εις τα ανοικτά μεταξύ Γατζέας και Μαλάκι και ο κυβερνήτης κ. Αγγελής Σπύρου έδωσε εντολή εις τους λαμπαδόρους να μετακινήσουν τας λέμβους των. Την διαταγήν του καπετάνιου του έσπευσε να εκτελέση και ο Ν. Δροσούλης ο οποίος ήρχισε να ανασύρη την άγκυράν του . Ενώ όμως ανέσυρε την άγκυραν και όταν αύτη εβρίσκετο εις το μέσον μεταξύ του πυθμένος και της επιφανείας της θαλάσσης, ησθάνθη δύο τραντάγματα , χωρίς εκείνην την στιγμήν να δυνηθή να δώση εξήγησιν που οφείλοντο .
Παρά ταύτα όμως συνέχισε την εργασίαν του και εμάζευε επι της λέμβου του το χονδρόν σχοινίον δια του οποίου ήτο προσδεδεμένη η άγκυρα. Δεν απέμεινε παρά να κάμη μερικές ακόμη οργιές , οπότε είδε υπό το ισχυρόν φως των λαμπών την μεγάλων διαστάσεων κεφαλήν ενός κήτους . Καταληφθείς υπό τρόμου ήρχισε να καλή εις βοήθειαν ενώ εξηκολούθει να συγκρατή το σχοινίον.
Εις βοήθειαν έσπευσε ο λαμπαδόρος Κων/νος Γιαννακόπουλος, ο οποίος ευρίσκετο με την λέμβον του εις απόστασιν 10 περίπου μέτρων. Ούτος αφού έλαβε το σχοινίον του Δροσούλη εδοκίμασε να το ανασύρη. Εις μίαν στιγμήν όμως το κήτος έλαβε τοιαύτην θέσιν εντός του ύδατος ώστε να φανή εις ολόκληρον το μέγεθός του. Τότε αντιληφθείς ο Γιαννακόπουλος ότι η προσπάθεια την οποίαν κατέβαλε ήτο ανώφελος αλλά και επικίνδυνος, διότι μια απότομος κίνησις του κήτους ήτο αρκετή δια να ανατρέψη την λέμβο του».
Στη συνέχεια οι δύο λαμπαδόροι έδωσαν το σχοινί στο αλιευτικό σκάφος που ήδη είχε προσεγγίσει με σκοπό τη σύλληψη του κήτους :
«Ούτοι αφού επερίμεναν και απεμακρύνθη η λέμβος ήρχισαν να τραβούν το σχοινίον με την ελπίδα ότι θα ανέσυρον το φοβερόν κήτος. Με το τράνταγμα του σχοινιού, το κήτος ανεδύθη εις μίαν θέσιν παράλληλον σχεδόν προς το πετρελαιοκίνητον Ταξιάρχης.
Τότε, ως ανέφερεν ο κυβερνήτης εις το λιμεναρχείον και ως λέγουν οι ναύται του πληρώματος κατέστη δυνατόν να αντιληφθούν το μέγεθος του κήτους, το μήκος του οποίου ήτο ίσον , αν όχι μεγαλύτερον του πετρελαιοκινήτου το οποίον είναι 14 μέτρων.
Ενώ όμως οι άνδρες του πληρώματος ητοιμάζοντο δια μίαν σοβαράν προσπάθειαν ανελκύσεως και εξοντώσεως του κήτους , τούτο με μίαν απότομον κίνησιν απέκοψε το χονδρόν σχοινίον και εξηφανίσθη συναποκομίζον και την άγκυραν διαμέτρου 40 εκατοστών και βάρους 5 ½ οκάδων». (Ταχυδρόμος 26/5/1953).
Δεν είναι απίθανο το επιθετικό ψάρι να όρμησε στην κινούμενη άγκυρα και να καρφώθηκε σε αυτή για να επακολουθήσει ότι είδαμε πιο πάνω. Πάντως έπειτα από ετούτο το περιστατικό δεν γίνεται ξανά λόγος για επανεμφάνιση του κήτους , το οποίο μάλλον …. αποσύρθηκε πληγωμένο.
ΚΑΙ ΑΛΛΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟ
Άλλη μια εμφάνιση «τεραστίου καρχαρία» καταγράφεται δυόμιση μήνες αργότερα, πάλι κοντά στο Μαλάκι. Αυτή τη φορά ο ανεπιθύμητος επισκέπτης (νάταν άραγε ο ίδιος 😉 συναντήθηκε με μικρή ερασιτεχνική , αλιευτική βάρκα, προκαλώντας πανικό στο μοναδικό επιβαίνοντα που ψάρευε με πυροφάνι .
Σύμφωνα με την μαρτυρία του παθόντα το μήκος του ψαριού έφθανε τα 15 μέτρα για αυτό και προκαλούνται υποψίες μήπως επρόκειτο για εκείνο του Μαΐου που ίσως επανήλθε στην ίδια περιοχή.
Ο ερασιτέχνης ψαράς έντρομος κωπηλάτησε γρήγορα και βγήκε στη στεριά , ενώ στο σχετικό δημοσίευμα σημειώνεται χαρακτηριστικά :
«….Το κήτος δεν τον ηκολούθησε, υπήρξε δε ευτύχημα το ότι δεν έπληξεν την μικράν λέμβον , η οποία προφανώς θα εβυθίζετο…. Προφανώς προς την κατεύθυνσιν της λέμβου τον καρχαρία ήλκυσε το πυροφάνι». (Ταχυδρόμος 9/8/1953).
Το περιστατικό φαίνεται ότι υπήρξε μεμονωμένο , αφού δεν μνημονεύεται κάτι ανάλογο κατά τις επόμενες μέρες , πέρα από μια ανακοίνωση του Λιμεναρχείου για το συμβάν. Σύμφωνα με αυτή οι εμφανίσεις τέτοιων θαλασσίων ειδών τους καλοκαιρινούς μήνες θεωρούνται αναμενόμενες κι απαιτείται προσοχή από αλιείς και λουόμενους , γιατί τα περισσότερα από αυτά είναι επιθετικά και επικίνδυνα για τον άνθρωπο.
Από τους καρχαρίες , που έτσι κι αλλιώς λιγόστεψαν , μπορούμε να γλιτώσουμε . Από τους άλλους τους πιο επικίνδυνους , της στεριάς , ποιός θα μας σώσει!
Παραλία κοντά στο Μαλάκι . Κάπου εδώ είχε εμφανιστεί ο καρχαρίας .
