(ΜΕΡΟΣ Β΄)
Συνεχίζουμε σήμερα την αναδρομή μας στους δημάρχους του Βόλου και τις εκλογικές αναμετρήσεις στις αρχές του 20ου αιώνα.
Πάλι ο Ν. Γεωργιάδης
Η επιτυχημένη πρώτη τετραετία του Ν.Γεωργιάδη, παρά τις σημαντικές ενστάσεις που διατυπώθηκαν, αποτέλεσε εχέγγυο για την εκ νέου υποψηφιότητά του στις εκλογές της 7ης Σεπτεμβρίου 1903. Αυτή τη φορά όμως θα είχε την υποστήριξη μόνο της Καρταλικής παράταξης, αφού ανάμεσα στα δύο τοπικά κόμματα είχαν προκύψει σοβαρές διαφωνίες με αντιπαραθέσεις για τα δημοτικά ζητήματα. Οι Τοπαλικοί κατηγορούσαν τον πρώην «εκλεκτό» τους για κακοδιαχείριση και τον χαρακτήριζαν ως «σπάταλο, ακηδή και άστοργο», για την πόλη και τον λαό της.
Η εφ. Τύπος, προσκείμενη στην τοπαλική πλευρά καταφέρεται κατά του απερχόμενου και εκ νέου υποψήφιου Δημάρχου, με την δημοσίευση δηλώσεων και άρθρων που καταδείχνουν την αρνητική του παρουσία στην τετραετία που πέρασε. Αντίθετα η εφ. Θεσσαλία, στηρίζει με θέρμη τον Ν. Γεωργιάδη υπερθεματίζοντας το έργο του και προβάλλοντας την αναγκαιότητα της επανεκλογής του. Σημαντική θεωρείται η άποψη που διατυπώθηκε σε συνεδρίαση της Βουλής ότι το εν λόγω πρόσωπο, χάρη στην προσφορά και το έργο του χαρακτηρίζεται ως πρότυπο δημάρχου ακόμη και για την Αθήνα. Από την πλευρά του ο Τύπος απαξιώνει και τον Γ. Λαναρά που διεκδικεί για τρίτη, συνεχόμενη φορά το δημαρχιακό θώκο, με τη στήριξη τώρα του θεοτοκικού κόμματος – και όχι ως ανεξάρτητος υποψήφιος της λαϊκής τάξης – σε μία μάλλον αταίριαστη συνεργασία, χάριν του επιδιωκόμενου αποτελέσματος.
Ο Τοπάλης προτείνει για δήμαρχο τον γιατρό Δημοσθένη Μακρίδη που πλαισιώνεται από ένα ικανό σύνολο υποψηφίων συμβούλων με δυναμική νίκης, σύμφωνα με την εφημερίδα που τους υποστηρίζει. Στο αποκορύφωμα της προεκλογικής περιόδου εντείνεται η αντιπαράθεση μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, με δυναμικές εκδηλώσεις προβολής κάθε υποψηφίου και αποδοκιμασία των αντιπάλων του. Μέσα σε αυτό το κλίμα, οργανώνεται στην παραλία του Βόλου μια σατιρική παράσταση των τοπαλικών με ευτράπελα δρώμενα και περιπαιχτικά στιχουργήματα, όπου ευτελίζονται οι συνυποψήφιοι του προτεινόμενου από το συγκεκριμένο κόμμα.
Στις 28-8-1903 η εφ. Τύπος δημοσιεύει κείμενα και γεγονότα από την παραπάνω προεκλογική εκδήλωση, προαναγγέλλοντας τη βέβαιη νίκη του Δημ. Μακρίδη. Ατυχώς όμως ο τοπαλικός υποψήφιος καταποντίστηκε και ήρθε μόλις και μετά βίας τρίτος και με διαφορά, ενώ ο Νικ. Γεωργιάδης επικράτησε οριακά του Λαναρά που απώλεσε τη δημαρχία για μόνο 27 ψήφους.
Αναλυτικά:
Ν. Γεωργιάδης 1610,
Γ. Λαναράς 1587,
Δημ. Μαρκίδης 1147.
Να σημειώσουμε ότι ο συνδυασμός του τελευταίου είχε ως έμβλημα (και όνομα) την «Ελιά».
Ο Ν. Γεωργιάδης απέδειξε ότι πέρα από την κομματική υποστήριξη διέθετε σοβαρά ερείσματα στη κοινωνία του Βόλου ως πρόσωπο ευρείας αποδοχής, με επωφελές έργο παρά τις όποιες αντίθετες αιτιάσεις. Η ανανέωση της εμπιστοσύνης στον ίδιο από τους πολίτες του Βόλου, οδήγησε σε μία ακόμη θετική περίοδο όπου συνεχίστηκαν οι προσπάθειες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού της αναπτυσσόμενης και ανερχόμενης πληθυσμιακά, πόλης.
Ιωάννης Καρτάλης – Πέθανε δήμαρχος
Εντονες αντιπαραθέσεις παρατηρούνται και στην προεκλογική περίοδο των δημαιρεσιών του 1907. Επικρατούν εκτεταμένες συζητήσεις για την ανάδειξη υποψηφίων και από τα δύο τοπικά κόμματα με στόχο βέβαια την ανάληψη του Δήμου. Γι’ αυτό και επιδιώκεται η ανεύρεση προσώπων που να διαθέτουν την ικανότητα να διαχειριστούν με γνώση και αποτελεσματικότητα τα ζητήματα της πόλης και βέβαια να απολαμβάνουν ευρείας λαϊκής αποδοχής, επικρατώντας στις εκλογές. Για τον απερχόμενο επί δύο θητείες δήμαρχο Ν. Γεωργιάδη επικρατούν διαμετρικά αντίθετες απόψεις: οι υποστηρικτές του επαινούν το έργο του και οι αντίπαλοι του καταγγέλλουν κακοδιαχείριση και σπατάλες.
Στις εκλογές του Ιουλίου του 1907 εκλέγεται δήμαρχος ο Ιωάννης Καρτάλης (1842-1908) αδερφός του πρώτου δημάρχου Παγασών, Γεωργίου, προσωπικότητα γνωστή στη κοινωνία του Βόλου, καθώς είχε διατελέσει προηγούμενα τέσσερις φορές βουλευτής, ενώ διέθετε και σημαντικό αγωνιστικό παρελθόν, συμμετέχοντας στη Κρητική επανάσταση και στο απελευθερωτικό κίνημα της Θεσσαλίας στα 1878.
Αφότου εκλέγεται, παρουσιάζεται μια σημαντική καθυστέρηση στην ανάληψη των καθηκόντων του (1-10-07), η οποία δεν περνά ασχολίαστη στις στήλες των τοπικών εφημερίδων. Η Πανθεσσαλική ενημερώνει τους αναγνώστες της για την έλευση του νεοεκλεγέντα δημάρχου από την Τσαγκαράδα, όπου διέμενε, στο Βόλο, αλλά και την επικείμενη μετάβαση του στην Αίγυπτο «όπως κανονίση τας υποθέσεις αυτού»,μιας και εκεί δραστηριοποιούνταν επαγγελματικά.
Στα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν καταφθάνουν στο Βόλο για την τελετή θεμελίωσης της Νέας Αγχιάλου, εκπρόσωποι του θρόνου και της κεντρικής εξουσίας, επί της υποδοχής βρίσκεται ακόμη ο απερχόμενος δήμαρχος Ν. Γεωργιάδης.
Ο Ιωάννης Καρτάλης έδειξε πραγματικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη της πόλης, και όπως λέγεται περιδιάβαινε τους δρόμους, ώστε να έχει ιδία αντίληψη για ότι συνέβαινε. Συνέβαλε με προσωπικές του δαπάνες σε διάφορα έργα, με πλέον χαρακτηριστικό την ίδρυση της Εμπορικής Σχολής. Δεν ευτύχησε όμως να ολοκληρώσει τη δημοτική του θητεία, καθώς απεβίωσε από καρδιακή προσβολή πριν καλά-καλά συμπληρωθεί χρόνος από την εκλογή του (21-6-1908),σε κάποια περιοδεία του μέσα στην πόλη.
Σημειώνει χαρακτηριστικά σε ένα σημείο των απομνημονευμάτων του ο λαϊκός ζωγράφος Νίκος Χριστόπουλος:
«Ο Γιάννης ο Καρτάλης που γυρνούσε όλη την μέρα μαζί με τον αχώριστο φίλο του τον Γιώργο Θεταλομάγνη από δρόμο σε δρόμο και κοίταζε τι χρειάζεται ο Βόλος, όπου έπεσε μες στο δρόμο και πρόλαβε μονάχα και είπε Αχ Γιώργο παν τα ιδανικά μου!».
Τον εκλιπόντα δήμαρχο αναπλήρωσαν προσωρινά, ως την ανάδειξη του νέου, οι δημοτικοί σύμβουλοι (πάρεδροι) Π. Σαράτσης στην αρχή και κατόπιν ο Ιω. Γκλαβάνης.
Κων. Γκλαβάνης – Πολυκύμαντη δημαρχία
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία τότε έπρεπε να διεξαχθούν επαναληπτικές εκλογές που δεν διέφεραν από τις κανονικές, αφού κατέρχονταν νέοι υποψήφιοι και έπειτα από προεκλογικό αγώνα ακολουθούνταν η ίδια διαδικασία ανάδειξης των δημοτικών αρχόντων. Ως ημερομηνία εκλογών ορίστηκε αρχικά η 10η Αυγούστου, για να μετατεθεί κατόπιν την επόμενη Κυριακή (17-8).
Τα δύο τοπικά κόμματα και ιδιαίτερα το καρταλικό πιάνονται απροετοίμαστα από το ξαφνικό, οδυνηρό γεγονός. Ο Κ. Τοπάλης προτείνει και στηρίζει την υποψηφιότητα του Κων. Γκλαβάνη, γνωστού βιομηχάνου και προσώπου ευρέως αποδεκτού, ώστε να κερδηθεί η δημαρχία. Στην αρχή συντάσσεται μαζί του και ο Γ. Λαναράς που ήδη είχε διεκδικήσει ανεπιτυχώς τέσσερις φορές τον δήμο Παγασών. Αντίθετα στην καρταλική παράταξη παρατηρείται αναποφασιστικότητα, μιας και δεν βρίσκεται υποψήφιος. Ο αδερφός του αποβιώσαντα δημάρχου, Αριστείδης, για λόγους υγείας δεν αποδέχεται το χρίσμα, ενώ δεν ευοδώνονται και οι προσεγγίσεις άλλων προσώπων.
Επιπλέον αρκετοί ψηφοφόροι του Καρτάλη βλέπουν με καλό μάτι την υποψηφιότητα Γκλαβάνη, κάτι που επιτείνει το αδιέξοδο, έως ότου αλλάζουν οι ισορροπίες στα τέλη Ιουλίου : Ο Γ. Λαναράς ανακοινώνει την αυτόνομη κάθοδο του στη διεκδίκηση του Δήμου και μάλιστα με την υποστήριξή των καρταλικών, επιβεβαιώνοντας τη φήμη του ως καιροσκόπου – δημαγωγού.
Το κλίμα πολώνεται και η κατάσταση οξύνεται επικίνδυνα, από τις νέες εξελίξεις. Η προεκλογική περίοδος χαρακτηρίζεται από κορύφωση των αντιπαραθέσεων και οδηγείται σε ακρότητες.
Οι δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις δεν συνεννοούνται και δυο από τις τελευταίες προεκλογικές συγκεντρώσεις τους – που πάντα ήταν πιο δυναμικές και πολυάνθρωπες – συμπίπτουν την ίδια μέρα και ώρα στην παραλία του Βόλου. Εκδηλώνονται σοβαρές συμπλοκές με τραυματισμούς και εκτεταμένες υλικές ζημιές στα τραπεζοκαθίσματα των παραλιακών κέντρων.
Τα έκτροπα είχαν πάρει διαστάσεις και χρειάστηκε η επέμβαση της χωροφυλακής, αλλά και αποσπάσματος ευζώνων, ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η τάξη. Το συμβάν υποχρέωσε τις δύο πλευρές να συνεννοούνται για τις επόμενες «διαδηλώσεις» τους, ώστε να μην επαναληφθούν ανάλογα φαινόμενα.
Πάντως οι σφυγμομετρήσεις της εποχής, με γνώμονα τις προεκλογικές συγκεντρώσεις έδιναν μικρό αλλά σταθερό προβάδισμα στον Κων. Γκλαβάνη κάτι που επιβεβαιώθηκε στις εκλογές της 17ης Αυγούστου:
Γκλαβάνης 2.670 ψήφοι, Λαναράς 2.077, ενώ κατά πολύ λιγότερες προτιμήσεις έλαβαν οι άλλοι τρείς υποψήφιοι : Χαρισιάδης, Αξελός και Δούρας.
Για τον Γ. Λαναρά αυτή ήταν και η τελευταία φορά που διεκδίκησε ανεπιτυχώς την ηγεσία του Δήμου Παγασών.
Η θητεία του Κων. Γκλαβάνη ως δημάρχου Παγασών διήρκησε συνολικά 17 χρόνια ως το 1925. Στο ενδιάμεσο διάστημα όμως σημειώθηκαν πολλές διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο και το χρόνο επανεκλογής του δημάρχου, ενώ κατά περιόδους υπήρξαν παύσεις από το αξίωμα, οπότε αναπληρώνονταν από τους συμβούλους Π. Σαράτση, Β. Παπαϊωάννου και Δ. Κουκιάδη.
Διαφωτιστική για την κατάσταση στα δημοτικά πράγματα από το 1912 ως το 1925 είναι η επισήμανση του Δ. Σιάτρα:
«Λόγω των εθνικών περιπετειών της περιόδου 1912-1925, ο ρυθμός διεξαγωγής των δημοτικών και κοινοτικών εκλογών διαταράχθηκε. Οι ορισθείσες για τις 4/11/1912 εκλογές αναβλήθηκαν με τον νόμο ΔΡΙΖ΄ της 1/11/1912 και διενεργήθηκαν στις 9/2 /1914. Στη συνέχεια διενεργήθηκαν νέες εκλογές στις 25/10/1925. Μετά το 1914 και μέχρι το 1922 το αξίωμα του δημάρχου καταλαμβάνονταν με κυβερνητικό διορισμό ενώ από το 1922 μέχρι το 1925 ο δήμαρχος εκλέγονταν από το δημοτικό συμβούλιο με εσωτερική εκλογή». (Ο δήμος Παγασών – Βόλου 1881-1954, Αρχείο Θεσσαλικών Μελετών, τ.14ος, υποσημείωση αρ. 36, σελ. 201).
Ας τελειώσουμε κάπου εδώ την αναδρομή μας. Για τους επόμενους δημάρχους ίσως κάνουμε λόγο, αν είμαστε καλά, στις επόμενες εκλογές… έχουμε χρόνο έως τότε. Προς το παρόν ας αναμείνουμε τα αποψινά αποτελέσματα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Γεώργιος Κοντομήτρος «Η πόλη της γκαρντένιας», Βόλος 2008.
2.Δημήτρης Σιάτρας «Ο δήμος Παγασών (Βόλου) 1881-1954».
Σχετικά άρθρα : Δήμαρχοι και εκλογές ΣΤΟΝ ΠΑΛΙΟ ΒΟΛΟ (ΜΕΡΟΣ Α΄)
