Γρηγόρης Καρταπάνης: Το Παγκόσμιο Κύπελλο στη Βραζιλία το 1950 (Μέρος β’)

γρηγόρης-καρταπάνης-το-παγκόσμιο-κύπ-450319

ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Διψασμένος πραγματικά ήταν ο κόσμος για να παρακολουθήσει και να απολαύσει ποδόσφαιρο, τώρα που, παρά τα διάφορα εμπόδια, επαναλαμβάνονταν, έπειτα από δώδεκα χρόνια η κορυφαία διοργάνωση σε εθνικό επίπεδο.

Στη διοργανώτρια χώρα, πρώτα από όλα, στο χρονικό διάστημα 24 Ιουνίου έως 16 Απριλίου που θα διαρκούσαν οι αγώνες, εννοείται ότι είχε παραμεριστεί κάθε άλλη δραστηριότητα, πέρα από τις απολύτως αναγκαίες, αφού είναι γνωστά τα αισθήματα ενός ολόκληρου λαού για το πλέον δημοφιλές άθλημα.

Αυτό αποδεικνύει η προσέλευση του κόσμου στο γήπεδο με μέσο όρο θεατών πάνω από 60.000 που αποτέλεσε ρεκόρ ως το Π.Κ. του 1994 στις ΗΠΑ. Αλλά και οι απανταχού ποδοσφαιρόφιλοι εστίαζαν εκεί την προσοχή και το ενδιαφέρον τους μέσω των ραδιοφωνικών μεταδόσεων -όπου αυτό ήταν μπορετό- και της «ετεροχρονισμένης» πληροφόρησης από τον τύπο της εποχής. Τηλεοπτική κάλυψη θα υπήρχε από το επόμενο Π.Κ. του 1954. Βέβαια οι αγώνες και τότε καταγράφονταν σε φιλμ και προβάλλονταν αργότερα -τα γκολ και οι σπουδαιότερες φάσεις μαζί με άλλα χαρακτηριστικά στιγμιότυπα- στις κινηματογραφικές αίθουσες με υψηλή, εννοείται, ανταπόκριση του κόσμου.

Οι αγώνες ξεκινούν- Εκπλήξεις

Το αγωνιστικό μέρος της τελικής φάσης του Π.Κ. του 1950 στη Βραζιλία, υπήρξε πράγματι εξαιρετικά ενδιαφέρον με αποκορύφωμα την έκπληξη του «τελικού». Οι διοργανωτές συμμετείχαν στον πρώτο όμιλο και ήταν βέβαια το αδιαφιλονίκητο φαβορί για την επικράτηση, μιας κι εκτός από την έδρα διέθεταν ένα αξιόλογο σύνολο: Μπαρμπόζα, Αουγκούστο, Ζουνεβάλ, Μπάουερ κ.α και κυρίως η επιθετική πεντάδα που έβγαζε φωτιές: Φριάκα, Ζιζίνιο, Αντεμίρ, Ζαϊρ, Τσίκο.

Στο πρώτο ματς διέλυσαν με 4-0 το Μεξικό αλλά στο επόμενο γκέλαραν με την Ελβετία σε ένα απρόσμενο 2-2. Έπρεπε λοιπόν στην τελευταία αγωνιστική του ομίλου να νικήσουν οπωσδήποτε τους Γιουγκοσλάβους-τους «Βραζιλιάνους των Βαλκανίων»- που είχαν περάσει άνετα (4-0 την Ελβετία και 4-1 το Μεξικό, για να κερδίσουν την πρόκριση. Στο κρίσιμο ματς αν και προηγήθηκαν νωρίς (3΄ Αντεμίρ) καρδιοχτύπησαν αρκετά από τους ψυχωμένους βαλκάνιους και ησύχασαν μόνο, όταν σε κάποια αντεπίθεση, στα μέσα του β΄ ημιχρόνου, ο Ζιζίνιο έκανε το 2-0 που ήταν και το τελικό.

Παρά την κατάκτηση της πρώτης θέσης του ομίλου και την πρόκριση στην τελική τετράδα, για τη Βραζιλία, παρουσιάστηκαν κάποιες αδυναμίες κυρίως στον αμυντικό τομέα που όμως σκεπάστηκαν από την απόλυτη σιγουριά για την κατάκτηση του τροπαίου. Κανένας δεν σκέφτονταν την ενδεχόμενη αποτυχία. Η οικοδέσποινα αποτελούσε εξ ορισμού το απόλυτο φαβορί.

Στον δεύτερο όμιλο, που επίσης ήταν πλήρης με 4 ομάδες, έγινε το πρώτο μεγάλο μπαμ, έπειτα από τα φυσιολογικά αποτελέσματα της α΄ αγωνιστικής: Αγγλία – Χιλή 2-0 και Ισπανία – ΗΠΑ 3-1. Οι πρωτοεμφανιζόμενοι βρετανοί σε Π.Κ., ντροπιάστηκαν από τους ερασιτέχνες Αμερικανούς, με 1-0 πληρώνοντας την γνωστή τους υπεροψία. Ο Αϊτινής καταγωγής Γκάτιενς, σκόρερ του αγώνα, έμεινε στην ιστορία! Κι αφού η Ισπανία πρόσεξε και δεν έπαθε τα ίδια από την Χιλή (2-0),οι Άγγλοι μόνο με νίκη επί των Ιβήρων θα προκρίνονταν. Αυτό δε συνέβη όμως ποτέ, καθώς ήταν επηρεασμένοι από το προηγούμενο σοκ, ηττήθηκαν 1-0 κι επέστρεψαν πρόωρα στο σπίτι τους. Στο άλλο, τυπικής διαδικασίας ματς, Χιλή – ΗΠΑ 5-2.

Η τριάδα του τρίτου ομίλου, που ήταν όπως είπαμε ελλιπής, περιλάμβανε την αντιπαράθεση της κατόχου του τίτλου, από το 1938, Ιταλίας και της ψυχωμένης Σουηδίας. Κι εδώ η θεωρούμενη έκπληξη έγινε νωρίς- νωρίς, όταν οι αποδυναμωμένοι Ιταλοί υποτάχτηκαν στους αντιπάλους τους με 3-2 και ουσιαστικά τέθηκαν εκτός…

Οι αγώνες και των δύο ευρωπαίων με τον τρίτο του ομίλου, την σχετικά αδύναμη Παραγουάη, δεν διαφοροποίησαν τίποτε, παρά την ισοπαλία των Σουηδών (2-2) και τη νίκη της Ιταλίας (2-0). Να σημειώσουμε ότι σε αυτό τον όμιλο θα συμμετείχε και η Ινδία που τελικά αποχώρησε όταν δεν έγινε δεκτό από τη FIFA το αίτημα να αγωνιστούν οι παίχτες της …ξυπόλητοι!

Ο τέταρτος όμιλος είχε απομείνει με δύο μόνο ομάδες από τη λατινική Αμερική: την Ουρουγουάη και την αδύναμη Βολιβία, αφού δεν προσήλθαν την τελευταία στιγμή η Σκωτία και η Γαλλία για οικονομικούς λόγους, παρά τις όποιες άλλες αιτιολογίες.

Στη μοναδική συνάντηση οι σκληροτράχηλοι Ουρουγουανοί συνέτριψαν τους αντιπάλους τους με το εμφατικό 8-0 και προκρίθηκαν επίσης ανώδυνα στην τελική τετράδα. Οπως προβλέπονταν θα συντάσσονταν πάλι ένας όμιλος και ο νικητής θα έβγαινε με βαθμολογία σαν ένα μίνι πρωτάθλημα. Το σύστημα αυτό επεδίωξαν κι επέβαλλαν οι διοργανωτές επειδή πίστευαν ότι τους βόλευε καλύτερα, αλλά… απέτυχαν με τον πλέον οδυνηρό τρόπο.

Η Ουρουγουάη δίνοντας ένα μόνο παιχνίδι στα προκριματικά, έρχονταν πιο ξεκούραστη στην τελική τετράδα. Κι επιπλέον δεν εκτιμήθηκαν ακριβώς, εκείνη τη στιγμή, οι πραγματικές της δυνατότητες, με αποτέλεσμα οι γηπεδούχοι να την υποτιμήσουν κι έγινε ότι έγινε. Μπορεί να μην έπαιζε το θεαματικό ποδόσφαιρο αλλά αποτελούσε ένα δυσκολοκατάβλητο σύνολο που δεν τα παρατούσε ως την τελευταία στιγμή. Ας πάρουμε τα γεγονότα με τη σειρά.

Η τελική τετράδα

Οι Βραζιλιάνοι μπήκαν εντυπωσιακά στην τελική φάση συντρίβοντας 7-1 τους Σουηδούς με «καρέ» του Αντεμίρ, στο Μαρακανά, τη στιγμή που οι Ουρουγουανοί, δίπλα στο Σάο Πάολο κολλούσαν στο 2-2 με την Ισπανία. Τότε οι διοργανωτές προέβησαν σε μια αυθαιρεσία που έγινε αποδεκτή αλλάζοντας το πρόγραμμα και μεταθέτοντας τη συνάντηση με την Ουρουγουάη από την 2η στην 3η αγωνιστική.

Σε τούτο οδηγήθηκαν από κουτοπόνηρους οικονομικούς υπολογισμούς, θεωρώντας ότι το Μαρακανά θα γέμιζε έτσι ασφυκτικά και με τσιμπημένο εισιτήριο για τους πανηγυρισμούς της αδιαφιλονίκητης (;) κατάκτησης του τρόπαιου. Οι πανηγυρισμοί (και η έπαρση) διογκώθηκαν περισσότερο έπειτα από το νέο σκορ-μαμούθ- επί της Ισπανίας (6-1), όταν οι επόμενοι αντίπαλοι τους ξεπερνούσαν δύσκολα τη Σουηδία με 3-2.

Η τελευταία αγωνιστική είχε διαμορφωθεί πλέον ξεκάθαρα σε μικρό και μεγάλο τελικό. Στον πρώτο οι Σουηδοί επιβλήθηκαν με 3-1 των Ισπανών και κατετάγησαν τρίτοι. Το ενδιαφέρον βέβαια εστιάζονταν στην άλλη συνάντηση τον «τελικό» όπου η Βραζιλία, ακόμη και με ισοπαλία, κατακτούσε τον παγκόσμιο τίτλο. Ομως η ομάδα του Χουάν Λόπεζ, ο Σκιαφίνο και η παρέα του δεν συμφωνούσαν με αυτό.

Ο τελικός – τα προγνωστικά ανατρέπονται

Στο ποδόσφαιρο τίποτε δεν θεωρείται εκ προοιμίου δεδομένο. Ατυχώς οι κορυφαίοι στο άθλημα βραζιλιάνοι μέσα στην εγνωσμένη ανωτερότητά τους, κυριεύτηκαν από ένα αχαλίνωτο πάθος έπαρσης και υπερβολικής σιγουριάς. Στο κατάμεστο Μαρακανά, στις 16-7-1950 αναμένονταν μόνο η κατάκτηση του τρόπαιου από τους οικοδεσπότες! Κάθε άλλη εξέλιξη, φάνταζε εξωπραγματική και απραγματοποίητη.

Το πρώτο ημίχρονο κύλησε με μια ανούσια υπεροχή των γηπεδούχων που δημιούργησαν κάποιες ευκαιρίες, μάλλον όχι αξιόλογες, σε αντίθεση με το δοκάρι του Σκιαφίνο. Η επανάληψη άρχισε ιδανικά για τη Βραζιλία: ο συνδυασμός Τσίκο-Αντεμίρ-Φριάκα κατέληξε σε άπιαστο σουτ του τελευταίου που νίκησε τον Μάσπολι.

Το πανηγύρι στις κερκίδες εκτινάχτηκε κι άρχισαν να διανέμονται αναμνηστικά για την πρωταθλήτρια Βραζιλία! Ομως η μικρή Ουρουγουάη δεν κατέθεσε τα όπλα και με πάθος απέναντι στον εφησυχασμό των γηπεδούχων πήρε την πρωτοβουλία των κινήσεων. Οι πρώτες επιθετικές προσπάθειες δεν καρποφόρησαν αλλά στο 66΄ο Γκίτζια από δεξιά πέρασε το Μπιγκόν κι έστρωσε στον επερχόμενο Σκιαφίνο που έπιασε μονοκόμματο σουτ χωρίς να αφήσει περιθώρια αντίδρασης στον άτυχο Μπαρμπόσα. Το 1-1 έδινε πάλι στη Βραζιλία τον τίτλο, αλλά η εικόνα του αγώνα ήταν πλέον διαφορετική με τους Ουρουγουανούς να πιέζουν όλο και περισσότερο.

Στο 79΄πάλι ο έξω δεξιά Γκίτζια με το κυρτό του στυλ, πήρε τη μπαλιά του ενδιάμεσου Πέρεζ που έσκισε τη βραζιλιάνικη διάταξη, εξέθεσε πάλι με τρίπλα τον Μπιγκόν και φθάνοντας κοντά στη γραμμή του άουτ συνέκλινε προς το τέρμα. Βλέποντας τον Μπαρμπόζα να βγαίνει από την εστία του περιμένοντας τη σέντρα, έκανε το απρόβλεπτο: σούταρε στην κλειστή γωνία (πρώτο δοκάρι) που ήδη είχε ανοίξει, στέλνοντάς την «ουράνια» ομάδα στα ουράνια.

Εμφράγματα κι αυτοκτονίες επιβεβαίωναν με τον πλέον πειστικό τρόπο, ότι ένα ολόκληρο κράτος βίωνε ένα ατυχές γεγονός που για αυτό ισοδυναμούσε με την πιο μεγάλη καταστροφή. Τα αισθήματα βεβαιότητας για την νίκη, συνοδευόμενα από την αχαλίνωτη υπεροψία, διόγκωσαν σε εθνική τραγωδία μια ομολογουμένως οδυνηρή ήττα. Η έπαρση και η σιγουριά δεν έχουν, νομίζω, θέση στο χώρο του ποδοσφαίρου. Αν επικρατούσε μια πιο συγκρατημένη αντίληψη των πραγμάτων ίσως να ξεπερνιόνταν πιο ανώδυνα η αρνητική κατάληξη. Η ανείπωτη πίκρα από τη μεγάλη ντροπή, το «Μαρακανάζο» δηλ. το κάζο του Μαρακανά, όπως ονομάστηκε θα στιγμάτιζε τουλάχιστον ως το 1958 τον ποδοσφαιρόφιλο λαό της Βραζιλίας.

Οι νικητές

Η Ουρουγουάη του 1950 μπορεί να μην έπαιζε το πλέον θεαματικό ποδόσφαιρο, είχε όμως στις τάξεις της κάποια μεγάλα αστέρια και διέθετε ένα αξιόμαχο, δύσκολοκατάβλητο σύνολο, γνωρίσματα που διαχρονικά επισημαίνονται για τη μικρή (σε πληθυσμό) ποδοσφαιροχώρα.

Ο Ρόκε Μάσπολι υπήρξε ένας από τους κορυφαίους τερματοφύλακες όλων των εποχών. Σκληροτράχηλοι και μαχητικοί οι ακραίοι αμυντικοί Μ. Γκοντζάλες και Ε. Τεχέρα. Οι πλάγιοι μέσοι Γκαμπέτα και Ατράντε το ίδιο δυναμικοί κι εξαιρετικοί στον ανασταλτικό κυρίως τομέα. Ηγετική μορφή ο αρχηγός Ομπτούλιο Βαρέλα στη θέση, τότε, του σέντερ-χαφ.

Η επιθετική πεντάδα οπωσδήποτε υπήρξε υψηλού επιπέδου: έξω δεξιά Γκίτζια, δεξιός ενδιάμεσος Πέρεζ, σέντερ φόρ Μιγκέζ, αριστερός ενδιάμεσος-το 10αρι- το μεγάλο όνομα ο Σκιαφίνο και έξω αριστερά ο Βιντάλ.

Σε ένα ματς αγωνίστηκαν επίσης ο βετεράνος γκολκήπερ Παζ, ο μέσος Χουάν Γκονζάλες και στον τελικό αντί του Βιντάλ ο νεαρός Μόραν. Δηλαδή με 14 παίχτες ο Χουάν Λόπεζ κατέκτησε το τρόπαιο. Ολοι τους έκαναν σπουδαία καριέρα σε ομάδες της πατρίδας τους, αλλά και του εξωτερικού ορισμένοι σε Ν. Αμερική και Ευρώπη.

Η Ουρουγουάη με την κατάκτηση του Π.Κ. του 1950 ισοφάρισε το έως τότε ρεκόρ της Ιταλίας με δύο τελικούς. Μάλιστα αυτό πέτυχε στις δύο μοναδικές φορές που συμμετείχε (1930 και 1950) αφού στις «ευρωπαϊκές» διοργανώσεις του 1934 και 1938 απείχε, όπως άλλωστε και οι περισσότερες νοτιοαμερικάνικες ομάδες. Κι εάν το 1930 επικράτησε στην έδρα της σε μια «λειψή» παρθενική διοργάνωση, η κατάκτηση του παγκόσμιου τίτλου μέσα στη Βραζιλία ισοδυναμούσε με άθλο που ανέτρεψε όλα τα προγνωστικά.

Να επισημάνουμε επίσης ότι και στις δύο τελικές φάσεις που συμμετείχε παρέμεινε αήττητη.

Η ποδοσφαιρική δυναμική της μικρής λατινοαμερικάνικης χώρας αποδείχτηκε και στη συνέχεια, στο Π.Κ. του 1954, όταν υπερασπίστηκε με αξιοπρέπεια τον τίτλο της, διαφοροποιημένη τουλάχιστον στο μισό, κατακτώντας την τέταρτη θέση, επιτυχία που επανέλαβε τόσο το 1970 όσο και στο προηγούμενο Μουντιάλ του 2010.

Ο τελικός του Π.Κ. του 1950 επιβεβαίωσε με τον πλέον πειστικό τρόπο ότι η σιγουριά και το προδιαγραμμένο αποτέλεσμα δεν έχουν θέση στο ποδόσφαιρο. Η έκπληξη και το απρόβλεπτο είναι τα γνωρίσματα που το καθιστούν ως το πιο δημοφιλές άθλημα.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου