Του Σ. Στεργιάκη, Μηχανικού Βιομηχανίας, ιδιωτικού υπαλλήλου
Την περασμένη Δευτέρα ανακοινώθηκαν οι βάσεις εισαγωγής των νέων υποψηφίων στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρας. Ρίχνοντας μια ματιά στις προτιμήσεις των σχολών και γενικότερα στις τάσεις των βάσεων που έχουν διαμορφωθεί κυρίως στα χρόνια της κρίσης, θα ήθελα να αναφερθώ σε ορισμένες πτυχές και συμπεράσματα τα οποία εξάγονται, και που μόνο ευοίωνα δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν.
Αρκετές σχολές των μεγάλων αστικών κέντρων με χαμηλό επίπεδο σπουδών συγκεντρώνουν τις περισσότερες επιλογές καιπαρουσιάζουν αυξημένες βάσεις σε σχέση με σχολές περιφερειακών ιδρυμάτων αρκετά μεγαλύτερου επιπέδου. Πέραν του γεγονότος αυτού το οποίο οφείλεται κυρίως στη δικαιολογημένη οικονομική δυσκολία των οικογενειών να ανταπεξέλθουν στα έξοδα φοίτησης, υπάρχει το εξής στρεβλό και επίσης ανησυχητικό.
Σχολές οι οποίες δεν διαθέτουν ιδιαίτερα απαιτητικά προγράμματα σπουδών συγκεντρώνουν τις επιλογές υποψηφίων οι οποίοι/ες έχουν επιτύχει αρκετά καλές επιδόσεις στις εξετάσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των παιδαγωγικών σχολών των οποίων οι βάσεις συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία τα τελευταία έτη λόγω της μεγάλης ζήτησης. Στον αντίποδα, σχολές ιδιαίτερα υψηλού γνωστικού αντικειμένου οι οποίες προάγουν με πολύπλευρο τρόπο τόσο την έρευνα όσο και τη καινοτομία, αλλά δεν προσφέρουν την άμεση είσοδο στην αγορά εργασίας, βρέθηκαν και φέτος χαμηλά στις λίστες επιλογής των υποψηφίων με αποτέλεσμα να εμφανίζουν πτωτικές τάσεις στις βάσεις τους. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα επιστημών του Μηχανικού και της Πληροφορικής.
Βασική αιτία των ανωτέρω τάσεων αποτελεί αυτό που ονομάζουμε όλοι εύκολη και άμεση επαγγελματική αποκατάσταση η οποία έγινε ζήτημα ζωής και θανάτου τα χρόνια της κρίσης λόγω της ανέχειας και της υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Κοινώς, «το να βρω μια δουλειά να βολευτώ εύκολα και γρήγορα», νοοτροπία η οποία έρχεται από πολύ παλιά και είναι αρκετά ριζωμένη σε όλους σχεδόν τους Έλληνες. Νοοτροπία που όμως υποδαυλίζει μια νέα, εγχώρια πλέον, σπατάλη εγκεφάλων, αν όχι braindrain,και θα εξηγήσω αμέσως τι εννοώ.
Όταν μαθήτριες και μαθητές του 18 και του 19, δηλαδή με υψηλό γνωστικό υπόβαθρο επιλέγουν σχολές κατώτερων προσδοκιών και μειωμένων δυνατοτήτων με κύριο γνώμονα τη γρήγορη εργασιακή αποκατάσταση και την αποφυγή της ανεργίας, συντελούν άθελά τους στην υποβάθμιση των ικανοτήτων και της προσωπικότητάς τους. Είτε οι ίδιοι είτε ορμώμενοι από τον κοινωνικό τους περίγυρο, αφήνουν στην άκρη τις δυνατότητες και τα ποιοτικά τους χαρίσματα προκειμένου να εξασφαλίσουν μια πιο εύκολη και διαφαινόμενη μισθοδοσία. Πραγματοποιείται έτσι στο βωμό της οικονομικής κρίσης μία θυσία, η οποία θα κοστίσει στους ίδιους και σίγουρα σε ολόκληρη τη κοινωνία. Ταυτόχρονα, σχολές και ιδρύματα ανώτερου επιπέδου σπουδών στερούνται των υποψηφίων αυτών με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται συνολικά η έρευνα-καινοτομία, η προοπτική εισόδου του δυναμικού αυτού στην αγορά εργασίας και η συμβολή τους στην ανάπτυξη του ΑΕΠ της χώρας κατά τον βέλτιστο τρόπο.
Από την άλλη πλευρά, μαθητές/τριες με χαμηλότερες επιδώσεις και γνωστικό υπόβαθρο καταφέρνουν να εισαχθούν σε σχολές υψηλού επιπέδου σπουδών λόγω των χαμηλών βάσεων που εμφανίζουν οι τελευταίες, γεγονός που πιστεύω πως οφείλεται στο ότι οι σχολές αυτές έχουν αυξημένο επίπεδο δυσκολίας και δεν προσφέρουν το «εύκολο και άμεσο χρήμα στους αποφοίτους» με συνέπεια να έχουν χαμηλή ζήτηση. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε για παράδειγμα η βάση στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών στη πόλη μου το Βόλο, αλλά και οι βάσεις στις σχολές Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων σε Σάμο και Μηχανικών ΣχεδίασηςΠροϊόντων και Συστημάτων σε Σύρο οι οποίες είναι αρκετά χαμηλές. Ειδικά για τις δύο τελευταίες και γνωρίζοντας εκτενώς τη ποιότητα του προγράμματος σπουδών τους, όντας παλιός φοιτητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η πτώσητην οποία έχουν εμφανίσει τα τελευταία χρόνια είναι ραγδαία. Κάτι τέτοιο έχει ως συνέπεια από τη μία να υποβαθμίζεται το επίπεδο σπουδών των σχολών αυτών και από την άλλη οι σπουδαστές οι οποίοι εισέρχονται να μην έχουν τη δυνατότητα να ανταπεξέλθουν και τελικώς πολλοί από αυτούς να εγκαταλείπουν τις σπουδές τους. Όλοι είναι έξυπνοι, αλλά αν κρίνεις την ικανότητα ενός ψαριού να σκαρφαλώσει σε ένα δέντρο, θα περάσει την υπόλοιπη ζωή του νομίζοντας ότι είναι ηλίθιο, αναφέρει μια παλιά αλληγορία.
Και όλα αυτά ενώ η χώρα έχει υποστεί είδη μεγάλο πλήγμα διότι στερείται ένα πλήθος ικανών ανθρώπων οι οποίοι ζουν, καινοτομούν και εργάζονται στο εξωτερικό. Και το πλήγμα αυτό είναι διπλό διότι όχι μόνο έχουν δαπανηθεί πόροι φορολογουμένων ώστε οι άνθρωποι αυτοί να σπουδάσουν στην Ελλάδα αλλά ταυτόχρονα αυτά τα μυαλά συνεισφέρουν στην ανάπτυξη και στο ΑΕΠ άλλων χωρών. Προσωπικά δε πιστεύω ότι «τα καλύτερα μυαλά» της χώρας είναι όσα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο εξωτερικό γιατί ή έξοδος σε άλλες χώρες έχει ως βάση πρωτίστως την οικονομική δυνατότητα όσων φεύγουν. Το βέβαιο όμως είναι ότι η εγχώρια αγορά εργασίας καθώς και η καινοτομία τους στερούνται.
Πολλά ακόμη μπορούν να ειπωθούν και ακόμα περισσότερα θα πρέπει να γίνουν προκειμένου να υπάρξει βελτίωση της υφιστάμενης κατάστασης. Είναι απαραίτητο να υπάρξει ένας συνολικός επανασχεδιασμός του συστήματος παιδείας ο οποίος να κινείται στους άξονες του ορθού επαγγελματικού προσανατολισμού από μικρές ηλικίες, του προσδιορισμού των επιστημονικών δυνατοτήτων των ιδρυμάτων και της οριοθέτησης των πραγματικών αναγκών ως προς την έρευνα τη καινοτομία και την αγορά εργασίας. Το βασικότερο όμως που θα πρέπει να αλλάξει χθες είναι η πάγια νοοτροπία της κοινωνίας για το εύκολο χρήμα και για τις απολαύσεις δίχως κόπο και μόχθο. Ελπίζω να μην είναι πλέον αργά όταν θα γίνει κατανοητό σε όλες και όλους ότι η επιτυχία, καθώς και οι άυλες και υλικές απολαύσεις, έρχονται κατόπιν προσπάθειας, επιμονής, και δουλειάς και όχι μέσω εύκολων επιλογών και μαγικών λύσεων. Η χώρα έχει είδη χάσειεκατοντάδες χιλιάδες ικανούς επιστήμονες προς το εξωτερικό. Δε χρειάζεται να «αιμορραγεί» και στο εσωτερικό της από λάθος επιλογές. Η εκπαίδευση, οι σταδιοδρομίες και οι ζωές των νέων ανθρώπων είναι κάτι πολύ ανώτερο για να τα αφήσουμε έρμαιο στη κρίση και στα οικονομικά προβλήματα που μας κατατρέχουν τα τελευταία 8 χρόνια.
