Πώς οι αρχαίοι Ελληνες «ιδιώτες» έγιναν παγκοσμίως ηλίθιοι
Του Δημήτρη Αντωνίου, καθηγητή Αγγλικής
aglo.[email protected]
Όταν κάποιος σπούδασε συγκριτική γλωσσολογία, όπως π.χ. έτυχε να κάνει ο γράφων, μπορεί να μην απέκτησε πολλά χρήματα, αλλά διασκεδάζει γράφοντας ιστοριούλες και διασκεδάζοντας τους αναγνώστες και δεν τους ψυχοπλακώνει με προβλήματα και ανιαρές αφηγήσεις, όπως μεταδίδονται από τις τηλεοράσεις.
Εκ πρώτης όψεως πολλοί θα διερωτόνται: Τι σχέση έχουν οι ιδιώτες με τους ηλιθίους; Είναι πολύ εύλογο ερώτημα που και εγώ ο ίδιος θα το έκανα εάν δεν γνώριζα την ιστορία και την εξέλιξη των λέξεων με το ίδιο νόημα, αλλά σε δύο διαφορετικές γλώσσες.
Αρχίζουμε λοιπόν με τους ιδιώτες διότι αυτοί προηγήθηκαν ιστορικά και βέβαια πάμε στην Αρχαία Ελλάδα όπου οι ιδιώτες στις κοινωνικές και οικονομικές τάξεις καταλάμβαναν την τελευταία κατηγορία. Ένας ιδιώτης λοιπόν στην Αρχαία Ελλάδα δεν διέθετε περιουσία, δηλαδή είχε μόνον τον εαυτό του, τον ίδιο. Μάλιστα οι ιδιώτες δεν υπηρετούσαν και στο στρατό, δηλαδή δεν στρατεύονταν για τον απλούστατο λόγο ότι δεν είχαν τίποτα να υπερασπιστούν, κατά την άποψη της τότε πολιτείας. Με άλλα λόγια ήταν οι πλέον υποβαθμισμένη κατηγορία πολιτών. Οι άλλες κατηγορίες πολιτών ήταν οι άρχοντες, οι ιππείς, οι χιλιομέδιμνοι, πεντακοσιομέδιμνοι κλπ., οι οποίοι φορολογούντο ανάλογα.
Ερχόμαστε τώρα στους ηλίθιους. Στα αγγλικά η λέξη ηλίθιος είναι η ελληνική λέξη idiot, δηλαδή ιδιώτης. Οι σύγχρονοι Έλληνες μέσω των αντιδανείων, πήραν τη λέξη ιδιώτης – idiot από τους Άγγλους και την μετέφρασαν ως ο ηλίθιος. Η επιστήμη της ψυχολογίας που ταξινομεί τους ανθρώπους σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με τη νοημοσύνη τους, το λεγόμενο IQ, κατατάσσει τους idiots, δηλαδή τους ιδιώτες ή ηλιθίους στην τελευταία κατηγορία.
Ωστόσο, για να μην αδικούμε και την αυθεντία της ελληνικής λεξικογραφίας, δηλαδή τον κ. Μπαμπινιώτη, παραθέτουμε τον ορισμό του ιδιώτη: «Ιδιώτης, ιδιώτρια 1. Αυτός που δεν κατέχει επίσημη θέση, ο κοινός πολίτης. 2. Αυτός που εκπροσωπεί ατομικά οικονομικά συμφέροντα, όχι κρατικά ή κοινωνικά, εκτός από τα κρατικά κανάλια, όλοι οι υπόλοιποι τηλεοπτικοί σταθμοί ανήκουν σε ιδιώτες. 3. Ιατρικά αυτός που πάσχει από ιδιωτεία, ο διανοητικός καθυστερημένος (σελ. 771)». Και για να μην κατηγορηθώ για μεροληψία, ότι δηλαδή παρουσιάζω μόνο τη μία όψη του νομίσματος, δηλαδή μόνο τον κ. Μπαμπινιώτη, αντιπαραθέτω το μέγα εγκυκλοπαιδικό λεξικό της Reader’s Digest (σελ. 666) «Idiot 1. A person exhibiting mental deficiency in the most severe form and requiring constant care. 2. An extremely foolish or stupid person». Μετάφραση: Ιδιώτης. 1. Ένα άτομο που δείχνει πνευματική ανεπάρκεια στην πλέον ακραία μορφή και απαιτεί μόνιμη ιατρική φροντίδα. 2. Ένα άκρως ανόητο ή ηλίθιο άτομο.
Ας ελπίσουμε πως επιτεύχθηκε ο στόχος: Το τερπνόν μετά του οφελήμου. The profitable along with the enjoyable.
Εάν η διδασκαλία οποιουδήποτε αντικειμένου, ιδιαίτερα των ξένων γλωσσών, εντός των σχολικών αιθουσών, συνοδευόταν και με λίγο χιούμορ ή έστω λίγη αφήγηση, ή και κάποιο ανέκδοτο από καιρού εις καιρόν, σίγουρα η εκμάθηση και η γνώση θα είχαν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια. Το πλέον απαράδεκτο και αντιπαιδαγωγικό που μπορεί να κάνει ένας εκπαιδευτικός είναι να εμπνέει φόβο και αντιπάθεια μπαίνοντας μέσα στην τάξη. Δυστυχώς παρατηρούνται και τέτοια φαινόμενα τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.
