Του Νίκου Τσεκούρα, Συν/χου δασκάλου
Ο Παύλος Μελάς, ήτανε γόνος επιφανούς ηπειρωτικής οικογένειας. Γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου το 1870 στη Μασσαλία. Πρωτεύουσα του γαλλικού Νομού: Βούς-δύ-ρόν. Ήτανε αξιωματικός του ελληνικού στρατού, πρωτοπόρος και πρωτομάρτυρας του Μακεδονικού αγώνα, με το ψευδώνυμο Καπετάν ΖΕΖΑΣ.
Το 1886 εισήχθη εις την Σχολήν Ευελπίδων και το 1891 εξήλθεν ως υπολοχαγός του Πυροβολικού.
Το 1900 η δράση των Βουλγάρων Κομιτατζήδων, ενέπνευσε τον Παύλο Μελά ν’ αναλάβει εμπράκτως την υπεράσπιση του ελληνικού πληθυσμού της Μακεδονίας. Για το σκοπό αυτό, το Νοέμβριο του 1904 μετέβη στη Μακεδονία για να εξετάσει την κατάσταση. Τον Ιούλιο του ιδίου έτους, έκανε μια δεύτερη επίσκεψη. Και την τρίτη φορά στις 17 Αυγούστου, μετέβη στη Λάρισα και κατήρτισε το σώμα του με τριάκοντα πέντε άνδρες και άρχισε αμέσως την καταδίωξη των Βουλγάρων Κομιτατζήδων.
Για κέντρα των επιχειρήσεών του, είχε δυο χωριά: α) Το Λίχοβο και β) το Λιγκοβάνη. Πολύ όμως σύντομα, πολιορκήθηκε στη Στάτισα από Τούρκικο απόσπασμα 150 ανδρών εις το οποίον είχε προδοθεί η παρουσία του, από Βουλγαρική συμμορία του Μήτρου-Βλάχου.
Και επειδή βρέθηκε σε δύσκολη κατάσταση, στις 13 Οκτωβρίου 1904, αποφάσισε και έκανε έξοδο. Πληγώθηκε όμως θανάσιμα και μετά ένα ημίωρο εξέπνευσε.
Η κεφαλή του αποκόπηκε από τους συντρόφους και θάφτηκε στο χωριό Πισοδέρι κοντά στο παρεκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής, έμπροσθεν της κυρίας Πύλης, το δε σώμα του, παραδόθηκε από τις Τουρκικές αρχές εις τον Μητροπολίτη Καστοριάς και θάφτηκε απέναντι από το Βυζαντινόν ναόν Ταξιαρχών.
Και η πατρίδα μας, προς τιμή του έστησε μνημείον μαρμάρινον Ν.Δ. του Ζαππείου Κήπου.
