Της Μαρίας Σπανού
Στην Ανατολική Αττική γράφεται αυτές τις μέρες μία από τις πιο μαύρες σελίδες στην νεότερη ιστορία της Ελλάδας.Ο λόγος για την φονική φωτιά και την ανελέητη πολιορκία της με τραγικές συνέπειες. Πολλά τα ανθρώπινα θύματα κάθε ηλικίας. Ανάμεσά τους και μανάδες με παιδιά.
«Είχε καπνό πολύ και δε μπορούσες να καταλάβεις πως η φωτιά ήταν τόσο κοντά, ο καπνός έμπαινε στο σπίτι και φύγαμε όχι γιατί πιστεύαμε θα μας φτάσει η φωτιά, αλλά γιατί έβηχε το μωρό. Είπαμε θα πάμε προς την παραλία. Μέσα σε δέκα λεπτά, ώσπου να τη ντύσω και να βάλω δυο φρούτα στην τσάντα της , κόπηκε το ρεύμα. Βγήκαμε στο δρόμο, στα σπίτια οι γείτονες έριχναν νερά με τα λάστιχα, άλλοι έτρεχαν η Ντίνα από απέναντι έψαχνε το γιο της. Έμπαιναν στα αυτοκίνητα και έβγαιναν πάλι γιατί οι δρόμοι ήταν κλειστοί και κατεβαίναμε όλοι προς την παραλία». Πενήντα μέτρα παρακάτω μας έφτασε η φωτιά. Ουρλιαχτά, κουκουνάρια με φλόγες, να φωνάζει κόσμος το όνομα του παιδιού της Ντίνας, πηγαίναμε όπου πήγαιναν οι άλλοι, η μικρή έκλαιγε την κρατούσα αγκαλιά και της έλεγα «θα σωθούμε, θα σωθούμε». Μπροστά μας καμένα, δίπλα φλόγες, η μάνα μου προχωρούσε μπροστά μου, σαν να θελε να μου ανοίξει το δρόμο…….».
Αυτά είναι λίγα από τα ανατριχιαστικά λόγια με τα οποία περιέγραψε τη χθεσινή τραγωδία μια τρομαγμένη γυναίκα στο Μάτι, ονόματι Χριστίνα, στη φίλη της. Λόγια που σοκάρουν. Λόγια απελπισίας. Ευτυχώς εκείνη σώθηκε. Έτρεξε όσο την κράτησαν τα πόδια της κρατώντας σφιχτά στην αγκαλιά το παιδί της και σώθηκε και εκείνο. Οι αναμνήσεις της ανείπωτης αυτής τραγωδίας και ο φόβος όμως θα τη στοιχειώνουν για πάντα.
Και καθώς συντετριμμένοι θρηνούμε για το άδικο, ο φόβος για το απροσδόκητο θα μας στοιχειώσει και αυτό το καλοκαίρι… Πως ν’ απαντήσεις στο ότι μέσα σε λίγη ώρα οι γαλαζοπράσινοι και φιλόξενοι αυτοί τόποι μετατράπηκαν σε ρημαγμένους τόπους; Πως βάφηκαν με τόσο μαύρο; Πως ν’ αντέξουμε τόση πίκρα μεσούντος του καλοκαιριού;
Και πως συνέπεσε άραγε, την ίδια ημέρα (χθες) ν’ αποχαιρετούμε τον αγαπημένο μας και σπουδαίο Μάνο Ελευθερίου; Τι να ήξερε άραγε ο μεγάλος δημιουργός όταν έγραφε εκείνο το ποίημα «Ρημαγμένοι κήποι: Το σπίτι γέμισε με λύπη και με σταχτί πικρό καπνό….».
Ήταν στις 11 Μαρτίου του 1963 (παραμονή των γενεθλίων του Μάνου Ελευθερίου), όταν ο Σύλλογος Φίλων Ελληνικής Μουσικής (Σ.Φ.Ε.Μ.) διοργάνωσε στο «Ακροπόλ» την πρώτη του συναυλία, η οποία ήταν συγχρόνως και η πρώτη κοινή συναυλία του Χρήστου Λεοντή και του Μάνου Λοΐζου. Εκεί ακούστηκε από την Έφη Παναγιώτου, το πρώτο αυτό τραγούδι του Μάνου Ελευθερίου – κι ένα από τα πρώτα του Λεοντή «Το σπίτι γέμισε με λύπη και με σταχτί πικρό καπνό…. Ας μην ξεχνούμε ότι πάντα η Ποίηση συναντιέται και συνδιαλέγεται με τον Φόβο που προκύπτει από την κάθε λογής τραγωδία από καταβολής κόσμου. Πανάρχαιοι και οι δυο, συμπορεύονται στο χρόνο, ο Φόβος ως έμφυτο συναίσθημα που υπακούει στο αρχέγονο αίσθημα της αυτοσυντήρησης, η δε Ποίηση ως παρηγορητική του διέξοδος.
Πενήντα πέντε χρόνια μετά, πόσο τραγικά επίκαιρο ακούγεται το τραγούδι αυτό του ποιητή, αποτυπώνοντας τόσο καημό μαζί τόση ευαισθησία, που εκείνος -αείμνηστος πια- εξέφραζε στο πρωτοφανέρωμά του. Το γιγάντιο έργο του σε στίχους, όπως τα «παραπονεμένα λόγια» του κυρίου Μάνου, δεν έμειναν στο συρτάρι για ολίγους, αλλά ευτυχώς τραγουδήθηκαν. Και τραγούδησαν τη δική μας ζωή, που τελευταία, «σ’ αυτό το δύσκολο καιρό» (επίσης δικό του) μας στοιχειώνει πικρά.
