Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη,
BEng MSc AMIEE MILT, Αντιπροέδρου Γηροκομείου Βόλου
Στο πλαίσιο του ενημερωτικού προγράμματος «Ποιότητα Ζωής στην Τρίτη Ηλικία» από τη Μονάδα Φροντίδα Ηλικιωμένων Βόλου, προκειμένου μέσα από ημερίδες σε όλη τη Μαγνησία να ενημερώσει για θέματα ιατρικού ενδιαφέροντος τα άτομα που ανήκουν στην πληθυσμιακή ομάδα της τρίτης ηλικίας, σκέφτηκα να αναφερθώ σε μερικά θέματα τα οποία αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στη χώρα μας και να τονίσω την αναγκαιότητα ύπαρξης δομών οι οποίες θα φροντίζουν την καλή ψυχική και σωματική κατάσταση αυτών των συνανθρώπων μας.
Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες, αποτελεί σήμερα, ένα κυρίαρχο δεδομένο με σοβαρότατες κοινωνικές, οικονομικές ασφαλιστικές, προνοιακές, και υγειονομικές προεκτάσεις. Ειδικότερα στην Ελλάδα, η αύξηση του προσδόκιμου χρόνου ζωής και η δραματική πτώση της γεννητικότητας, έχει ως αποτέλεσμα η χώρα μας να είναι μία από τα πλέον γηρασμένα έθνη του κόσμου μαζί με την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Σουηδία. Ενώ στις ΗΠΑ, η αναλογία ατόμων άνω των 60 ετών, στο σύνολο του πληθυσμού, είναι 16,5%, στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 22,3%. Tο έτος 2030, ο αριθμός των ατόμων άνω των 60 ετών, στη χώρα μας, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ), θα αυξηθεί κατά 10% φτάνοντας το 1/3 του συνόλου.
Οι ηλικιωμένοι πάντοτε αποτελούσαν ιδιαίτερο μέρος κάθε κοινωνίας. Οι «απόμαχοι της ζωής» βρίσκονται σε μια μεταβατική περίοδο της ζωής τους. Η έξοδος από την παραγωγική διαδικασία, η συνταξιοδότηση, οι αρρώστιες και οι ασθένειες, ο πιθανός θάνατος του/της συζύγου καθώς και οι πιθανές αλλαγές στο οικογενειακό περιβάλλον αποτελούν μερικές από τις σημαντικότερες αλλαγές που μπορούν να επέλθουν στην ζωή κάποιου ατόμου που περνάει στην τρίτη ηλικία.
Το σημαντικότερο, ίσως, για τους ανθρώπους της Τρίτης Ηλικίας είναι να νιώθουν χρήσιμοι. Να νιώθουν πως τους χρειαζόμαστε, πως τους έχουμε ανάγκη,πολύ σημαντική είναι επίσης η εμπλοκή τους σε πολλαπλές δραστηριότητες, η κοινωνικοποίηση και η αποφυγή της απομόνωσης και αδράνειας. Βλέπουμε καθημερινά ηλικιωμένους να κάνουν δουλειές του σπιτιού, να μαγειρεύουν, να καθαρίζουν, να προσέχουν τα εγγόνια τους. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν καλύτερη σωματική και ψυχική υγεία και διατηρούνται αυτόνομοι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Η μορφή της οικογένειας στην Ελλάδα άλλαξε δραματικά την τελευταία 30ετία. Οι κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές, η αστικοποίηση, η ανατροπή των δεδομένων εργασίας, η διαμόρφωση νέων προτεραιοτήτων βάση του δυτικού τρόπου ζωής, είναι κάποιοι από τους παράγοντες που συνετέλεσαν στην σταδιακή αποδόμηση της παραδοσιακής οικογένειας
Η τρίτη ηλικία, όσον αφορά την όλη λειτουργία της οικονομίας, αποτελούν ένα διαρκώς αυξανόμενο ποσοτικό και ποιοτικό μέγεθος. Ένα πολυσύνθετο σύνολο εργαζόμενων, επιχειρηματιών, υπηρεσιών και μεταποίησης, δραστηριοποιείται και αναπτύσσεται με επίκεντρο τις ηλικίες αυτές.
Η αλματώδης αύξηση των δαπανών υγείας, συνταξιοδότησης, κοινωνικής προστασίας, κατοικίας, αναψυχής και τουρισμού, συνδέεται άμεσα με την ως άνω πραγματικότητα. Επιχειρηματίες, επαγγελματίες, τεχνολόγοι, ερευνητές, γιατροί, νοσηλευτές, δικηγόροι, φοροτεχνικοί, κοινωνικοί λειτουργοί, φύλακες, βοηθοί ηλικιωμένων, φυσιοθεραπευτές, εργάτες και υπάλληλοι βιομηχανικών μονάδων, τραπεζών, αναψυχής, τουρισμού, κ.λπ., ένα πολυπληθές σχήμα παραγωγικών συντελεστών εξαρτάται από την παρουσία των ηλικιωμένων ατόμων. Οι ώριμοι πολίτες έμμεσα και ορισμένες φορές άμεσα, συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία την τροφοδοτούν και την ανακυκλώνουν. Σε ατομικό επίπεδο, τα μέλη της τρίτης ηλικίας μπορούν να αναπτύσσουν δραστηριότητα με κοινωνικό αλλά και έμμεσα οικονομικό περιεχόμενο. Τέτοιας μορφής είναι η συμβολή τους στην ανατροφή των παιδιών, στο οικογενειακό νοικοκυριό και γενικότερα σε οικιακές εργασίες που είναι χρονοβόρες και εμπεριέχουν το αναντικατάστατο δεδομένο της προσωπικής εμπιστοσύνης. Επιπλέον μπορούν να δημιουργούν ομάδες οι οποίες θα έχουν σκοπό να συμβάλλουν στη μεταλαμπάδευση του γνωστικού αντικειμένου τους στους νεώτερους, οι οποίοι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να λάβουν την συγκεκριμένη γνώση με άλλο τρόπο.
Η οικοδόμηση ενός συστήματος κοινωνικής αλληλεγγύης και προστασίας για τους ηλικιωμένους, συνεπάγεται, την αυξημένη κρατική φροντίδα όπως και τη δαπάνη σημαντικών κονδυλίων για τον ίδιο σκοπό. Ριζική επέκταση και αναβάθμιση επιβάλλεται και χρειάζεται για μια σειρά από μέτρα πολιτικής και υποδομής όπως οι Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων, τα ΚΗΦΗ, τα ΚΑΠΗ, οι στέγες ηλικιωμένων, τα προγράμματα βοήθειας στο σπίτι, η τηλεειδοποίηση, η προώθηση του θεσμού των κοινωνικών βοηθών, η αύξηση του αριθμού των κοινωνικών λειτουργών, η κατ’ οίκον νοσηλεία κ.λπ. Ζωτικής σημασίας είναι επίσης η ενίσχυση του θεσμού του εθελοντισμού, όπως και των παραδοσιακών δεσμών της ελληνικής οικογένειας και ειδικότερα της νεολαίας, με τους ηλικιωμένους. Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της εκκλησίας όπως και διαφόρων φορέων και εθελοντικών συλλογικών προσπαθειών, είναι εξίσου σημαντικός.
Στην σύγχρονη κοινωνία του 21ου αιώνα η διογκούμενη παρουσία και συμμετοχή των ωρίμων πολιτών, σηματοδοτεί μια νέα πραγματικότητα της οποίας χαρακτηριστικό σημείο είναι η ομαλή συμβίωση και συνύπαρξη όλων των ομάδων ηλικιών. Η νέα αυτή εποχή, εκτός από την εισβολή της υψηλής τεχνολογίας την παγκοσμιοποίηση, τα διεθνή προσφυγικά και μεταναστευτικά ρεύματα, την κρίση των αξιών, εμπεριέχει ως δυναμική συνιστώσα αυτή τη νέα πραγματικότητα, η οποία δεν μπορεί παρά να είναι καλοδεχούμενη σε μια σύγχρονη ευνομούμενη κοινωνία αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.
