Του Χρήστου Μηλίτση
Τα κόκκινα αβγά παραδέχονται πολλοί ότι έχουν θαυματουργικές ιδιότητες. Σε πολλά μέρη επικρατεί το έθιμο το πρώτο αβγό που βάφεται να τοποθετείται στο εικονοστάσι. «Αβγό της Παναγίας» το λένε. Το τσούγκρισμα των αβγών και το ψήσιμο του οβελία είναι πανάρχαια Πασχαλινά έθιμα. Ο άνθρωπος θαύμαζε μπροστά από πολλές χιλιάδες χρόνια το αβγό. Δεν ήταν λίγες οι φιλές στο κόσμο που πίστευαν πως ο άνθρωπος προέρχονταν από αυτό την Ιταλία και Ολλανδία, σύμφωνα με τους οποίους μέσα στο αβγό υπάρχει η ανθρώπινη ψυχή.
Το αβγό λοιπόν περικλείει μέσα του το σπέρμα της ζωής και της αναγέννησης της γονιμότητας και της αιωνιότητας. Είναι δώρο θεϊκό και έγινε σύμβολο λατρείας για αρκετούς λαούς. Οι Αιγύπτιοι αντάλλαζαν και τσούγκριζαν αβγά στη γιορτή του Πεσάχ (Πάσχα) που συνέπιπτε με την ισημερία και τον ερχομό της άνοιξης. Οι πρόγονοι μας πρόσφεραν αβγά στη γιορτή της θεάς Δήμητρας, σαν σύμβολο ανανέωσης και γονιμότητας. Κόκκινα αβγά οι γεωργοί αφήνουν τα χωράφια τους όταν αρχίζουν το σπαρμό. Έτσι πιστεύουν θα δώσει αρκετή σοδιά το χωράφι. Σε πολλά χωριά στη Πελοπόννησο το αβγό που θα γεννηθεί τη Μεγάλη Πέμπτη πιστεύουν πως έχει αποτρεπτικές ιδιότητες και διώχνει το κακό.
Το πηγαίνουν την ίδια μέρα στην εκκλησιά να διαβαστεί και το τοποθετούν στ’ αμπέλια τους. Αυτό τα προφυλάσσει απ’ τα βλαβερά ζιζάνια και το χαλάζι. Για το λόγο αυτό το αγιασμένο αβγό που το φυλάγουν οι νοικοκυρές στο εικονοστάσι, όταν βρέχει και αστράφτει το βγάζουν στο μπαλκόνι του σπιτιού μαζί με μια πυροστιά αναποδογυρισμένη για να αποτρέψει το κεραυνό κι το χαλάζι. Παλαιότερα τα αβγά τα έβαφαν με το κόκκινο ξύλο «μπακάμπ» και πάντα τη Μεγάλη Πέμπτη για να θυμίζει το αίμα του Χριστού. Άλλοι λένε τα βάφουν κόκκινα γιατί το κόκκινο είναι χρώμα της χαράς. Ακόμα λένε ότι, όταν είπαν σε μια γυναίκα ότι ο Χριστός Αναστήθηκε, εκείνη απάντησε πως θα το πίστευε, αν τα αβγά που κρατούσε στα χέρια της γίνονταν κόκκινα, πράγμα που έγινε.
Στην Ανατολική Θράκη το Πάσχα γίνονται αβγομαχίες και βραβεύονται μάλιστα τα τρία αβγά που μετά το τσούγκρισμα θα βγουν γερά. Επικρατεί ακόμα και ένα άλλο έθιμο η αιώρα (κούνια), που έχει τις ρίζες του στο ανοιξιάτικο έθιμο των προγόνων μας την αιώρα που ήταν αφιερωμένη στις παρθένες που λάμβανε χώρα στη χρονική διάρκεια των Διονυσιακών εορτών. Κατάλοιπα από το έθιμο αυτό, μας έμειναν σήμερα οι τράκα-τρούκες, τα βαρελότα και τα διάφορα πυροτεχνήματα που ακόμα και σήμερα λαβαίνουν χώρα σε πολλά μέρη της χώρας μας. Με το τελείωμα της εκκλησίας, την απόλυση, όπως λέγανε, συγκεντρώνονταν στο προαύλιο της και αντάλλαζαν ευχές και φιλήματα. Περίμεναν να βγει ο παπάς. Σε λίγο πρόβαλε στην πόρτα της Εκκλησιάς και εύχονταν, Χριστός Ανέστη χωριανοί και χρόνια πολλά.
Oι χωριανοί αντεύχονταν με το -αληθώς Ανέστη-φιλούσαν το χέρι του παπά και εφευγαν για τα σπίτια τους. Συνήθιζαν με αναμμένες λαμπάδες να μεταφέρουν το αναστάσιμο φως στο σπίτι και να σταυρώνουν το ανώφλι της εξώπορτας του σπιτιού. Εκεί τους περίμενε η πατροπαράδοτη μαγειρίτσα. Δεν προλάβαινε να βγει ο ήλιος και οι φωτιές ήταν έτοιμες. Το αρνί και το κοκορέτσι, ψήνονταν ομαδικά στις γειτονιές και άρχιζε το φαγοπότι. Το απόγευμα γίνονταν ομαδικοί χοροί, από τις γυναίκες και τα κορίτσια στις γειτονιές και στην πλατεία του χωριού. Άρχιζαν με το παρακάτω Πασχαλινό και συνέχιζαν με διάφορα άλλα χορευτικά συρτά, καλαματιανά και τσάμικα. Τη άλλη μέρα στη δεύτερη Ανάσταση υπήρχε και τότε και υπάρχει και σήμερα ακόμα στα νησιά να καίνε τον Ιούδα. Στο χορό έβλεπαν οι νέοι τις νέες και μετά το Πάσχα, άρχιζε το νυφοπάζαρο. Σήμερα αυτά τα έθιμα, όσο πάνε και σβήνουν. Παραμένει μόνο, ότι έχει σχέση με το στομάχι, ο οβελίας, το κοκορέτσι, τα κόκκινα αυγά και το καλό κρασάκι
