Του Δημήτρη Μποσνάκη
Αναμφίβολα η επέτειος της 25ης Μαρτίου φέρνει ρίγη συγκίνησης. Φέρνει όμως και προβληματισμό. Συγκίνηση γιατί ο ελληνικός λαός γιορτάζει το μεγάλο αγαθό της ελευθερίας και την ανάδειξη της ελληνικής γλώσσας, της θρησκείας και της προσφοράς των Ελλήνων στην παγκόσμια ιστορία. Και όλα αυτά με αιματηρές θυσίες πολλών γενεών. Προβληματισμό γιατί αναδεικνύει την ευαίσθητη θέση ενός μικρού κράτους που βρίσκεται στη διάθεση των Μεγάλων Δυνάμεων και των ξένων επιβολέων.
Η πρώτη φορά που ένιωσα ρίγη συγκίνησης και αντιλήφθηκα το νόημα που έχει ο αγώνας ενός λαού για την ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα, και η απήχηση των ιδεών του σε άλλους λαούς ήταν στα 1982, όταν περιδιάβαινα τα ελληνικά μνημεία στη Βάρνα της Βουλγαρίας.
Περιφερόμενος στα ανηφορικά σοκάκια του λιμανιού, βρέθηκα μπροστά σε μια μικρή ελληνική εκκλησία, από τις πέντε που υπάρχουν στη Βάρνα, που εσωκλειόταν στον υψηλό περίβολο ενός σπιτιού. Η επιγραφή στον περίβολο δυσανάγνωστη. Η σπιτονοικοκυρά πρόθυμα μου άνοιξε την πόρτα της μικρής εκκλησίας – μουσείο. Έμεινα άφωνος με το περιεχόμενο. Σημαίες, λάβαρα, όπλα, σπάθες, πολλά εκ των οποίων από τον στρατό του Αλέξανδρου Υψηλάντη και την εξέγερση στο Δούναβη και στη Μολδοβλαχία. Παλαιά ευαγγέλια, εκκλησιαστικά βιβλία, όλα εις την Ελληνική. Και τα βιβλία του Κωνσταντά, του Φιλιππίδη, των δασκάλων του Ελληνικού Διαφωτισμού, που διδάσκονταν στα σχολεία της περιοχής στο 19ο αιώνα. Ένα μουσείο 100% ελληνικό. Κι όμως η επιγραφή στον περίβολο έγραφε στα βουλγαρικά «Μουσείο της Βουλγαρικής Αναγέννησης». Δηλαδή, η εθνική αναγέννηση των Βουλγάρων έγινε μέσα από τα ελληνικά γράμματα, τα ελληνικά βιβλία, τους αγώνες των Ιερολοχιτών και τις ελληνικές ιδέες για δημοκρατία και ελευθερία.
Όπως είναι γνωστό η λόγια Βουλγαρική γλώσσα και η Κυριλική γραφή διαμορφώθηκαν από ομάδα Βουλγάρων λογίων στα τέλη του 19ου αιώνα. Τότε διαμορφώθηκε και η Βουλγαρική εθνική συνείδηση. Μέχρι τότε όσοι ήθελαν να μάθουν γράμματα πήγαιναν σε ελληνικά σχολεία και διδάσκονταν την ελληνική γλώσσα και πολιτισμό.
Από τότε θέλησα να μπω βαθύτερα στο νόημα της Ελληνικής επανάστασης του 1821 και στην απήχησή της σε όλους τους λαούς της Βαλκανικής. Με το Μουσικό Σχολείο Βόλου, όπου υπηρετούσα, κάναμε μια σειρά επετειακών εκδηλώσεων για την 25η Μαρτίου με τις ελληνικές κοινότητες στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη.
Στις 25 Μαρτίου 2003 οργανώσαμε σειρά εκδηλώσεων με τον Ελληνισμό της Οδησσού Ουκρανίας και το Μουσείο της Φιλικής Εταιρείας.
Στις 25 Μαρτίου 2004 επετειακές συναυλίες στην Αγχίαλο και στον Πύργο της σημερινής Βουλγαρίας μέσα σε ατμόσφαιρα ενθουσιασμού και με συμμετοχή πλήθους κόσμου.
Στις 25 Μαρτίου 2005 επετειακή εκδήλωση με τους Έλληνες στη Σόφια της Βουλγαρίας.
Στις 25 Μαρτίου 2006 λαμπρή εκδήλωση στο Βουκουρέστι με την Ένωση Ελλήνων Ρουμανίας και τη στήριξη του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
Στις 25 Μαρτίου 2008 μεγάλη συναυλία με τους «Ελεύθερους Πολιορκημένους» του Διον. Σολωμού για τους Έλληνες της Βουδαπέστης.
Στη Βουδαπέστη συμμετείχαμε στην έκδοση δύο βιβλίων για την ιστορία 400 χρόνων των Ελλήνων στην Ουγγαρία.
Σε όλες τις εκδηλώσεις υπήρξε μεγάλη συμμετοχή των Ελλήνων όλων των εποχών, βαθιά συγκίνηση και πάνω απ’ όλα προσδοκία ότι στο μέλλον μπορεί ο ελληνισμός των Βαλκανίων να έλθει πιο κοντά στη μητέρα πατρίδα.
Ομολογώ ότι όσο πιο βαθιά πηγαίνεις στην ψυχή και στη μνήμη της ελληνικής διασποράς, τόσο πιο Έλληνας νιώθεις. Και αυτό είναι το βαθύτερο νόημα της 25ης Μαρτίου και της παλλαϊκής και πολυεθνικής συμμετοχής στον Ελληνικό Αγώνα και στη Φιλική Εταιρεία.
Στους αγώνες για ελευθερία, ίσα δικαιώματα και ανοιχτούς ορίζοντες, αν ένας λαός κάνει την αρχή, τότε και οι άλλοι θα τον ακολουθήσουν. Και οι Έλληνες υπήρξαμε πρωτοπόροι σε πολλά πράγματα. Γιατί όχι και τώρα;
