ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Ρεντίνα: Η αγέρωχη «Βασίλισσα των Αγράφων»

ρεντίνα-η-αγέρωχη-βασίλισσα-των-αγρά-85006

Του Περικλή Βασιλού

Όλοι οι Έλληνες, είμαστε πολύ δεμένοι με τον τόπο μας και ιδιαίτερα με το χωριό μας, τα ήθη και τα έθιμά του, βιώματα μοναδικά για τον καθένα και εμπειρίες που έχουν ριζώσει βαθιά μέσα μας, πράγματα που έρχονται στη μνήμη μας και τα νοσταλγούμε, όταν αναπολούμε τα πρώτα αυτά «μαγικά χρόνια» της ζωής μας, πόσο μάλλον όταν οι ρίζες σου -εν προκειμένω οι δικές μου- προέρχονται από ένα πανέμορφο και ιστορικό χωριό, τη «Βασίλισσα των Αγράφων», τη Ρεντίνα…

Και λέμε ιστορικό γιατί, από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη γιγάντωση του αγώνα και την απελευθέρωση της χώρας.

Θα αναφέρουμε κατ’ αρχάς, ένα σημαντικό πρόσωπο της σύγχρονης ιστορίας μας, τον συνταγματάρχη Νίκο Γεωργούλα, με καταγωγή από τη Ρεντίνα, τον επονομαζόμενο και «νέο Λεωνίδα», τον υπερασπιστή του υψώματος 731 στην Κλεισούρα, εκεί όπου σώθηκε η τιμή της Ελλάδας… Ο Γεωργούλας γεννήθηκε στη Ρεντίνα την 1η Ιανουαρίου 1896, κι ήταν γιός του ταγματάρχη Σταύρου Γεωργούλα, κι υπάρχει εδώ λόγος που ξεκινάω την ιστορική αναδρομή της περιοχής των Αγράφων, με πρωτοκαθεδρία της Ρεντίνας.

Η Ρεντίνα, έχει πλούσια ιστορία και πληθώρα κτισμάτων -φρούρια με προεστούς, Σχολές και μοναστήρια- που καταδεικνύουν τη θέση της ως «Κιβωτού», όπου μέσα της κρατούσε πάντα ζωντανή την ιδέα της πατρίδας, εδώ έπνεε πάντα ένας φρέσκος αέρας ελευθερίας, μπολιασμένος με την ατρόμητη φύση των κατοίκων, που αψηφούσαν τον κίνδυνο και το θάνατο… Αυτό έρχεται ως απάντηση στις προκλήσεις του Ερντογάν, που μάλλον δεν έχει διαβάσει καλά την Ιστορία μας, δημοσιεύω πάντα και λέω ανοιχτά τις απόψεις μου, αψηφώντας αν ο Τούρκος Πρόεδρος «ψάχνει να με βρει», οι Ρεντινιώτες δεν καταλαβαίνουν από τέτοια, έτσι δεν είναι φίλε μου Τάκη – της παρέας μου γνωστός που με ξέρει και καταλαβαίνει…

Είναι μοναδική περίπτωση τα «προνόμια της Ρεντίνας» και το απάτητο των Αγράφων επί Τουρκοκρατίας, αξίζει να τα δούμε περιληπτικά ποια ήταν, μέσα από τη «Συνθήκη Αυτονομίας των Αγράφων»: α) Αποφυγή εξισλαμισμού και επιμιξίας. Έτσι διατηρήθηκαν γνήσιοι και αμιγείς, με καθαρή γλώσσα, ήθη και έθιμα, β) Ανάπτυξη και διατήρηση φιλελεύθερου κλίματος, που γέννησε τον κλεφτοαρματολισμό, τη μαγιά της Παλιγγενεσίας του 1821, γ) Μοναδική πνευματική εξέλιξη με τις περίφημες Σχολές των Αγράφων, δ) Αλώβητη θρησκευτική ελευθερία και ορθόδοξη πίστη, ε) Μεγάλη συγκέντρωση του πληθυσμού, πιότερο ακόμη και από την Πόλη (Φαναριώτες), γιατί στα Άγραφα ζούσαν ασφαλέστερα και με αίσθημα ελευθερίας, στ) Ανάπτυξη της τοπικής αυτοδιοίκησης των Αγράφων και δη της Ρεντίνας, έδρα της δημογεροντίας και σπουδαίο πολιτικο-οικονομικό κέντρο με σπουδαίους άνδρες (Μαυροειδής, Λάμπογλου, Ζαχαράκης, Τσολάκογλου), ζ) Μεγάλη οικονομική ανάπτυξη λόγω νομαδικής κτηνοτροφίας και της κάθετης εκμετάλλευσης των προϊόντων της, ανάπτυξη της βιομηχανίας και εξαγωγή των προϊόντων της (υφαντά, κάπες, κιλίμια, βελέντζες, κεντήματα κλπ.), η) Ανάπτυξη της σηροτροφίας, παραγωγή μετάξης και εξαγωγή της. Αξιοσημείωτο εδώ, εντοπίστηκαν «προικοσύμφωνα» που δίνονταν ως «προίκα» δέντρα μουριάς!, θ) Ανάδειξη πολλών προεστών, μέσα από αυτή την αυτονομία των Αγράφων, όπου την κατέστησαν τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας εξέχον πνευματικό, θρησκευτικό, πολιτικό και οικονομικό κέντρο… Ενσωματώθηκε στην ελεύθερη Ελλάδα το 1881.

Κλείνω, ενδεικτικό της Ρεντινιώτικης κουλτούρας, με το ποίημα του Δημητράκη Τζιλάκογλου, προγόνου του Τσολάκογλου: «Ο κόσμος», 1898: «Τι ασυστόλως, ο κόσμος όλος έφθασε νάναι ψευτιά και δόλος. Κάθε φιλία άκρως δολία και εν ενί λόγω έχθρα τελεία,ολ’ η κοινότης είν’ υπουλότης, ηλλοιωμένη η ανθρωπότης. Όπου γυρεύεις εχθρούς ευρήσεις, δεν μένει πλέον που να ελπίσης. Καθείς εμπρός μου είναι δικός μου κι ευθύς που λείψω, είμαι του κόσμου. Τη πρώτη βάσει καθείς τρομάσσει, τας χύτρας εκείνας να ξεσκεπάση. Σε τέτοια μέρη δεν δίδει χέρι, ευρίσκεις σκότος το μεσημέρι και κινδυνεύεις, αν δεν πιστεύης πως είναι σκότος το μεσημέρι και κινδυνεύεις, αν δεν πιστεύης πως είναι σκότος και φως γυρεύεις. Όπου προσπέσω, το ιντερέσο (συμφέρον) δεν με αφήνει να προχωρέσω, αν προσορμήσης και εις τας κρίσεις, η αδικία εκείνα φύσις. Αν προς το θείον ιερατείοντρέξης, το βρίσκεις με προσωπείον. Ευχάς σου δίνει με τόσα είδη, πλην σε δαγκάνει κρυφά το φίδι,ως και τους δούλους βλέπεις υπούλους, απαταιώνας και αντιβούλους. Φιλοτιμούνται να προσποιούνται με μόδιον (μονάδα μέτρησης) τάχα ότι ζημιούνται. Εις τας Σειρήνας αν πας, σε κείνας των ανδρών όλων κοινάςοδύνας, αύτη η ύλη θέλει κονδύλι, θέλει ρητόρων και μουσών χείλη, να εξηγήση, να σαφηνίσει και εν εσόπτρω να παραστήση. Τη κολακεία και τη κακία είναι εκείνη η γυναικεία, κοινή απάτη, το παν ταράττει και εν συντόμω το μεταπλάττει. Κάθε αγάπη ωσάν δουλάπιγυρίζ’ εις μίσος και μετατρέπει. Για τούτο πρέπει καθείς να βλέπη με πολλούς τρόπους να τα προβλέπη, και ας πολυμάθη καθ’ όσα πάθη να μην προσκρούση πάλιν εις λάθη. Με συγχωρείτε όσοι θαρρείτε πως σατυρίζω, μην απορείτε, κι αν ζωγραφίζω, όμως ελπίζω, κανέν με ψεύδος να μην εγγίζω, εγώ καϊμένος είμαι καμένος και κατά πάντα αδικημένος. Και να μην σκάσω, αυτό το πάσο τόκαμα μήπως διασκεδάσω,τους λογισμούς μου τα βάσανά μου ουχί του κόσμου, τα εδικά μου,ίσως με τούτο ιδώ τελείαν, κακής καρδίας μου την θεραπείαν».

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου