(Στον μαθητή του Μουσικού Σχολείου Βόλου Κωνσταντίνο Σαράκη)
Του Θωμά Στραβέλη, συγγραφέα – πανεπιστημιακού
Πολύ, πάρα πολύ, με εντυπωσιάζει, με συγκλονίζει, θα έλεγα, το βιογραφικό τού Πέτρου Ίλιτς Τσαϊκόφσκι, που τον χρησιμοποιώ ως παράδειγμα προς μίμηση, αλλά και αποφυγή, όταν συζητώ με τους γονείς, ζητώντας τους να’ ναι πάντα κοντά στα παιδιά τους, όταν αυτά ακολουθούν τους δρόμους της καρδιάς τους. Αυτή ν’ ανοίγει αυτούς τους δρόμους κι αυτή να τους κλείνει. Κι όπου αυτή τους πάει, εκεί κι αυτοί να πηγαίνουν, όταν αποφασίζουν να σπουδάσουν. Ξέρουν, άλλωστε, ότι κακή απόφαση είναι, όταν ξέρεις τι πρέπει να κάνεις, και δεν το κάνεις. Βέβαια, το ποτάμι έχει πολλά γυρίσματα, ώσπου να φτάσει στον προορισμό του…
Αλλά ας έρθω στο βιογραφικό τού κορυφαίου Ρώσου μουσουργού. Ο Τσαϊκόφσκι σπούδασε νομικά, αλλά, με προτροπή του πατέρα του, παραιτήθηκε από μία δημόσια θέση που κατείχε, για να επιδοθεί σε μουσικές μελέτες. Βραβεύτηκε για τη σύνθεση του ύμνου «Στη χαρά τού Σίλλερ». Χρημάτισε για 11 χρόνια καθηγητής στο Ωδείο της Μόσχας. Διαζευγμένος, έφυγε για το εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία), όπου, κατανικώντας την έμφυτη συστολή του, άρχισε να διευθύνει συναυλίες. Έτυχε πολλών τιμών σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Πέθανε στην Πετρούπολη από χολέρα, λίγες μέρες μετά την εκτέλεση, υπό τη διεύθυνση του ιδίου, της περίφημης Έκτης (ή Παθητικής) Συμφωνίας του.
Στη συμφωνία αυτή, σε «σι έλασσον» και, κατά παράδοξο τρόπο, το «Φινάλε» της, είναι μία αργή κίνηση, ένα «Αντάτζιο βαλαμεντόζο» (δηλαδή αργό θρηνώδες) προαίσθημα του επερχόμενου τέλους του για το οποίο, στο γράμμα προς τη φίλη του φον Μεκ, αναφέρει: «Είναι το μοιραίο, η δύναμη της Μοίρας, που μας απαγορεύει να είμαστε ευτυχισμένοι…, και αποστάζει αμείλικτα μέσα στην ψυχή μας ένα αργό δηλητήριο».
Ο Τσαϊκόφσκι, ένας από τους κορυφαίους συμφωνιστές της Ρωσίας, έγραψε, κάποτε, στη φίλη του φον Μεκ και τούτο: «Με ρωτάτε αν η Συμφωνία έχει ένα επακριβές πρόγραμμα… Πώς να εκφράσει ένας συνθέτης αυτά τα ακαθόριστα συναισθήματα που δοκιμάζει, συνθέτοντας ένα οργανικό έργο, που δεν έχει αυτό καθαυτό κανένα ορισμένο θέμα; Είναι μία ανάπτυξη καθαρά λυρική, μία εξομολόγηση της ψυχής, που, γεμάτη εντυπώσεις μιας ύπαρξης, εκχύνεται και αφήνει τα μυστικά της, με τη βοήθεια των ήχων, όπως ο λυρικός ποιητής, με τη βοήθεια των στίχων». Στο γράμμα του αυτό, βλέπουμε, νομίζω, τις δυσκολίες και τους δισταγμούς τού μουσουργού, που δεν κατορθώνει πάντοτε να υπερνικήσει. Οι γονείς έχουν αυτόν τον σπουδαίο ρόλο να παίξουν στη ζωή των παιδιών τους: Να τα διαπαιδαγωγούν έτσι, ώστε να μη νιώθουν εξαρτημένα από κανέναν. Οι εξαρτημένοι δεν είναι τίποτ’ άλλο, παρά ένα είδος φυλακισμένων ανάμεσά μας!
Πολλοί ανδριάντες έχουν ανεγερθεί, σ’ ολόκληρο τον κόσμο, προς τιμήν τού Τσαϊκόφσκι. Το σπουδαίο έργο, ποτέ του δεν μένει αβράβευτο. Και κάθε δημιούργημα εκφράζει με τον τρόπο του τη Θεία Δόξα.
Είπα, στην αρχή, ότι με συγκλονίζει το βιογραφικό τού Τσαϊκόφσκι, και το εννοώ. Τώρα, θέλω, με μία διαπίστωση, να τελειώσω τούτο το κείμενο: Πολλές ανταμοιβές δεν λαμβάνει μόνο εκείνος, που εργάζεται για το κοινό καλό, αλλά κι εκείνος που παθαίνει κάποιο κακό και το υπομένει κατά Θεόν.
