ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Διαδίκτυο και παιδιά

διαδίκτυο-και-παιδιά-130153

Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου

Το διαδίκτυο είναι ένας καταπληκτικός κόσμος μάθησης, επικοινωνίας και διασκέδασης, είναι όμως και ένας κόσμος ανοιχτός προς όλους, καλούς και κακούς! Είναι ένας χώρος που προσφέρει στο παιδί ή στον έφηβο την ευκαιρία να αντλήσει πλήθος αξιόπιστων πληροφοριών, να αναπτύξει νέες φιλίες, να ενσαρκώσει πολλαπλούς ρόλους και χαρακτήρες μέσα από μια εικονική πραγματικότητα.

Ωστόσο η χρήση του διαδικτύου ελλοχεύει διάφορους κίνδυνους αφού το παιδί μπορεί να έρθει σε επαφή με διάφορα άτομα, τα οποία μπορούν να κρυφτούν πίσω από την ανωνυμία τους και να εκμεταλλευτούν την παιδική του αφέλεια και περιέργεια. Η φύση είναι ιδιαίτερα ελκυστική και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την πολύωρη απασχόληση μαζί του. Αυτό εκ πρώτης όψεως φαίνεται αθώο, όταν όμως ξεπερνά τα φυσιολογικά όρια μπορούμε να μιλήσουμε για εθισμό από αυτό. Η επίμονη ενασχόληση με τον υπολογιστή μπορεί να υποδηλώνει ότι το παιδί βιώνει έντονη ανάγκη για απόσυρση, για αποφυγή διαπροσωπικών επαφών και αναζήτησης νοήματος μέσω επαφής με την τεχνητή πραγματικότητα. Οι παράγοντες οι οποίοι συνδέονται με την υπερβολική χρήση του Διαδικτύου και του υπολογιστή γενικότερα είναι ποικίλοι και οδηγούν στην εξάρτηση.

Το πρώτο προγεφύρωμα στη σχέση του παιδιού με το διαδίκτυο είναι τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, που αρχίζουν πολύ νωρίς στην ηλικία του παιδιού. Εδώ γίνεται η πρώτη ήττα για τη μη ορθολογική χρησιμοποίηση του διαδικτύου που θα αναπτυχθεί αμέσως μετά στην επόμενη φάση ή και παράλληλα.

Τα παιχνίδια – που αλώνουν πολύ εύκολα τον χρόνο και τη σκέψη των παιδιών – είναι ίσως το πιο επίμαχο σημείο του θέματός μας. Σήμερα στην ελληνική κοινωνία συνυπάρχουν γενιές με αγεφύρωτες διαφορές στα παιδικά βιώματα των παιχνιδιών. Υπάρχει γενιά – η παλιότερη – που δεν έπαιξε στην παιδική της ηλικία, γιατί τα παιδιά τότε ήταν στις δουλειές. Υπάρχει γενιά -η μεσαία- που έπαιξε στο χώμα και στους δρόμους, στις αλάνες των πόλεων και στις πλατείες και στα χωράφια των χωριών και που τα παιχνίδια της ήταν σχεδόν όλα αυτοσχέδια. Υπάρχει γενιά – η νέα που βαδίζει προς το μέσο της ηλικίας – η οποία έπαιξε κυρίως με πλαστικά παιχνίδια στα διαμερίσματα και στα σπίτια. Υπάρχει και η πιο νέα γενιά – η αναδυόμενη νέα -, η οποία παίζει στην οθόνη δηλαδή επί του εικονικού πεδίου. Οι διαφορές μεταξύ όλων αυτών των πεδίων είναι τρομακτικές. Το να ωραιοποιήσεις κάποια εικόνα απ’ όλες αυτές είναι εύκολο. Το δύσκολο είναι να σχετικοποιήσεις τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα όλων και να τα συσχετίσεις με το εκάστοτε κοινωνικό συγκείμενο και το πολιτισμικό περιβάλλον. Πρέπει να δεχτούμε απλά και όμορφα την πραγματικότητα. Έτσι, για παράδειγμα, η νέα γενιά δεν μπορεί να παίξει στο χώμα, δεν μπορεί να παίξει με το χώμα. Δεν υπάρχει το χώμα.

Το διαδίκτυο δεν είναι απλά και μόνο ένα στοιχείο της νέας εποχής, δημιουργεί σε μεγάλο βαθμό τη νέα εποχή, είναι συστατικό στοιχείο του μέλλοντος. Ποιος μπορεί να αρνηθεί αυτή την πρόδηλη εικόνα; Το διαδίκτυο εμφανίζεται στα μάτια των παιδιών και ως πεδίο ολοκλήρωσης. Είναι το ίδιο ένα πεδίο προκλήσεων και δυνατοτήτων. Και τα παιδιά και οι έφηβοι το γνωρίζουν αυτό. πολύ καλά. Το διαδίκτυο ανατρέπει παραδοσιακά σχήματα και νοοτροπίες.

Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι να στοχαστούμε χωρίς αφορισμούς στη νέα πραγματικότητα και να την αντιμετωπίσουμε κριτικά και αποτελεσματικά. Να μη δώσουμε μάχες χαρακωμάτων, να μη δώσουμε μάχες επί των ανεμόμυλων, να μη δώσουμε μάχες από τα πριν χαμένες. Να δώσουμε μάχες επί της ουσίας και με σύνεση. Έτσι και επί του πρακτέου, τα ζητήματα που πρέπει να ιεραρχήσουμε είναι η πνευματική καλλιέργεια του παιδιού, η άρτια ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης του, η προαγωγή της αυτό-εκτίμησής του και της αυτό-πεποίθησής του, η δεξιότητα στάθμισης του «σωστού» και του «λάθους», η κοινωνικοποίησή του, η ανάπτυξη σχέσεων και φιλίας, η δημιουργικότητά του.

Αλλά το μεγάλο πρόβλημα της μη ορθολογικής χρησιμοποίησης του διαδικτύου από τα παιδιά και τους νέους ξεκινά από το θέμα της λειψής ή και της ανύπαρκτης διαπαιδαγώγησης. Οι γονείς αφιερώνουν λίγο χρόνο παιδαγωγικού περιεχομένου στα παιδιά τους. Λίγοι γονείς ξέρουν ότι μεγάλη πνευματική ανάπτυξη των παιδιών γίνεται στα πρώτα χρόνια της ζωής των. Λίγοι γονείς γνωρίζουν ότι υπάρχει έλλειμμα αφήγησης μεταξύ των γενεών και αυτό δημιουργεί τη συναισθηματική αποξένωση των παιδιών και την εσωστρέφεια. Και το διαδίκτυο πάνω στην εσωστρέφεια θα βρει το καλύτερο και γονιμότερο έδαφος για να φουντώσει και να θεριέψει.

Οι κίνδυνοι στο διαδίκτυο είναι πολλοί και μεγάλοι. Απαιτείται, ως εκ τούτου, γνώση του πεδίου. Γνώση δεν απαιτείται μόνο για την απλή χρήση του αλλά και για το πώς θα αποφύγουμε τους κινδύνους. Η εικόνα που τείνει να δημιουργηθεί σ’ αυτόν τομέα είναι εικόνα γκρίζα. Το πρόβλημα είναι υπαρκτό, είναι πρόβλημα του παρόντος.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου