Του Δημήτρη Μποσνάκη
Δύο έννοιες που άλλοτε απογειώνουν τη σκέψη μας στο ανέφικτο και άλλοτε την προσγειώνουν στο εφικτό είναι η επανάσταση και η πραγματικότητα. Συνήθως τις σκεφτόμαστε ως αντιφατικές, ότι δηλαδή η επανάσταση έχει ως κύρια προϋπόθεση την ανατροπή της πραγματικότητας. Άλλοτε περιμένουμε την επανάσταση σαν ένα παράδοξο και πρωτοφανές περιστατικό και άλλοτε μέσα από τις σωτηριολογικές ιδεολογίες του παρελθόντος. Όμως η επανάσταση δεν στηρίζεται στην ανατροπή, στηρίζεται στην αποκάλυψη. Είναι προσωπική υπόθεση. Στηρίζεται στην αποκάλυψη των πνευματικών και συναισθηματικών δυνατοτήτων του ανθρώπου. Απαιτεί μια διαφορετική ενεργητική και συμμετοχική προσέγγιση στην πραγματικότητα. Απαιτεί μια φωτισμένη προσωπικότητα που κατέχει την προορατική γνώση και μπορεί να κινηθεί έξω από τις “γραμμές” και τα στερεότυπα. Να δείξει τα πραγματικά κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, να φέρει την αυτογνωσία και τον ατομικό φωτισμό.
Το πρώτο στάδιο για να προσεγγίσεις την πραγματική αξία, και όχι την φαινομενική και χρηστική αξία των προσώπων και των αντικειμένων, είναι να “διαβάζεις” τις βαθύτερες αιτίες που κινούν τις αποφάσεις και τις επιλογές τους. Το ιδεολογικό στοιχείο είναι το επιφαινόμενο, το επίχρισμα πάνω στις συχνά σκοτεινές προθέσεις των ανθρώπων και στις ανάγκες των ανθρωποβόρων πολιτικών μηχανισμών. Η ιδεολογία πρέπει να βρίσκεται πάνω από τα κίνητρα της ατομικής συμπεριφοράς, πάνω από τις συσπάσεις της μάζας. Διαφορετικά εκφυλίζεται και εγκυμονεί κινδύνους. Η ιδεολογία πρέπει να υπηρετεί την πραγματικότητα και να στηρίζεται αποκλειστικά στη γνώση. Και η γνώση δεν έχει ιστορικά δεδομένα, πολιτικά στερεότυπα, ταξικά στεγανά. Είναι προσωπική και εσωτερική υπόθεση χωρίς σύνορα και διαχωρισμούς. Εξατομικεύει και ενώνει άτομα με προσωπικότητα.
Το δεύτερο στάδιο είναι ο πολλαπλασιασμός της γνώσης, η αποκάλυψη της κοινής αλήθειας σε όσους είναι πρόθυμοι να επιμεριστούν το έργο της συμμετοχής. Η αποκάλυψη της αλήθειας είναι μια ισχυρή πνευματική παρώθηση, μακριά από την τυφλή πίστη και την “επαναστατική” γραμμή. Η αποκαλυπτική γνώση αποκτά πολλαπλασιαστική δύναμη, όταν φέρνει στην επιφάνεια την παραπλάνηση, την αδικία και την εκμετάλλευση. Όμως η χρήση της πρέπει να είναι αγαθοποιός, δημιουργική, φιλειρηνική. Η γνώση που επιμερίζεται στους πολλούς φέρνει ειρήνη και δημιουργία, η γνώση που φυλάσσεται για τους λίγους φέρνει πόλεμο και καταστροφή.
Τρίτο στάδιο είναι η αντιμετώπιση των στερεότυπων και των στεγανών που υπάρχουν γύρω μας σε κάθε βήμα. Στη στεγανοποίηση των θεσμών, στη θεσμοποίηση των ιδεολογιών, στον εγκιβωτισμό του θρησκευτικού λόγου, στον εγκλωβισμό της πολιτικής σκέψης σε νεκρά ανθρωποκτόνα σχήματα, στην απάτη του υλικού πλούτου και της σαθρής κοινωνικής δύναμης, στο να θεωρούμε το μέλλον ως συνέχεια του παρελθόντος. Ο άνθρωπος σήμερα δεν έχει να κάνει το ταξίδι του Οδυσσέα. Το δρομολόγιο είναι προκαθορισμένο και οι κίνδυνοι εμφανείς και ιστορικά καταγραμμένοι. Αυτό που έχει να κάνει ο άνθρωπος είναι να αρνηθεί την φαινομενική πραγματικότητα, να μη σύρεται πίσω από αυτούς που κάνουν επίδειξη δύναμης χωρίς να έχουν, να διαδώσει τη γνώση και την εμπειρία, να συμμετέχει. Να αρνηθεί αυτά που συντείνουν στην εκμετάλλευση, στην αποδοχή της ταξικής διαφοροποίησης, στην υποχωρητικότητα της καθημερινής ζωής και στον αποπροσανατολισμό από τις αρχές της δημοκρατίας. Πάνω απ’ όλα να απορρίψει την απάτη της προβεβλημένης “πραγματικότητας” και τη στεγανοποίηση της αλήθειας. Να αναζητήσει τη δύναμη στη γνώση. Στη γνώση που βρίσκεται ανάμεσα στις γραμμές και πίσω από τις εικόνες. Γιατί αυτό που φαίνεται είναι ψεύτικο, απατηλό και εφήμερο.
