Του Κώστα Πώποτα*
Το ’χω αυτό το κακό να γράφω κάθε φθινόπωρα για την ανάπτυξη! Όπως πέρυσι όταν έλεγα ότι «αν περιμένεις να έλθει η «ανάπτυξη» για να ζήσεις, θα γεράσεις περιμένοντας» http://www.taxydromos.gr/Topika/241256-ti-eide-o-apodhmos-oi-teleytaies-meres-ths-eyforias.html. Δεν φταίω εγώ όμως, ο όφις, το περιφερειακό συνέδριο για την παραγωγική ανασυγκρότηση με προκάλεσε. Ευτυχώς δεν επέλεξε να βάλει την λέξη ανάπτυξη στον τίτλο. Γιατί η ελληνική γλώσσα, παρά τον πολυδιαφημισμένο πλούτο της, δεν έχει παρά μια λέξη -«ανάπτυξη»- για να ορίσει ταυτόχρονα αυτό που αλλαχού λένε growth και development. Τώρα βεβαίως, το μέγα ζήτημα είναι τι κομμάτι της πίτας μπορεί να διεκδικήσει μια περιφέρεια. Διότι ωραίοι και καλοί οι εθνικοί σχεδιασμοί και οι στρατηγικές κατευθύνσεις, αλλά εν κατακλείδι αυτό που μετράει είναι τι μένει για τον Βόλο και την περιοχή. Άκουσα για παράδειγμα αντιφατικά πράγματα από κυβερνητικά χείλη για το αεροδρόμιο. Η μία υφυπουργός είπε ότι η κυβέρνηση επιφυλάσσει κεντρικό ρόλο για το αεροδρόμιο, ο άλλος υφυπουργός κάλεσε την τοπική κοινωνία να ψάξει επενδυτές. Υποθέτω, έτσι, ότι το κεφάλαιο αεροδρόμιο θα περιμένει την επόμενη τουριστική σεζόν για να φυτοζωεί για μια ακόμη χρονιά – ας είναι καλά βέβαια ο ΑΜ που φρόντισε να υπάρχει τακτική σύνδεση με τις Βρυξέλλες για να μην είναι ο Βόλος τελείως αποκομμένος. Οι αντιφάσεις είναι όμως μόνιμη πάθηση της κουβέντας για την ανάπτυξη. Λέμε ότι το Πήλιο είναι τόπος σπάνιας ομορφιάς και γι’ αυτό ο οικοδομικός κανονισμός (ορθώς) επιβάλλει -αν δεν σφάλλω- μέγιστο ύψος οικοδομών πλην στέγης επτάμισι μέτρων. Μπορείς έτσι να κάνεις μονάδες προσαρμοσμένες, με σεβασμό στο περιβάλλον. Αίφνης όμως οι περιορισμοί αυτοί παύουν να ισχύουν όταν πρόκειται να αναγερθούν ανεμογεννήτριες οι οποίες ακόμη κι αν υψώσουν τα 70 ή 130 μέτρα τους δεν επηρεάζουν το αισθητικό περιβάλλον κατά την άποψη ορισμένων (υπόπτων) δημοσιευμάτων. Καθότι πρόκειται περί «ανάπτυξης» – άσχετο βεβαίως αν οι επιδοτήσεις για την εγκατάσταση θα ενθυλακωθούν από τις μητρικές εταιρείες στη Γερμανία. Μιλάμε ή ομιλούν πολλοί ακόμη ως να είναι η Ελλάδα και η Μαγνησία στην προμετωπίδα της ανάπτυξης αφενός, ως να είναι διαπιστωμένο ότι η ανάπτυξη μπορεί να γίνει χωρίς ηθικά η φυσικά όρια, και αφετέρου δια της πεπατημένης, ως να είναι πλέον παγιωμένο ότι μόνο μέσα από τα έργα που επαναληπτικά έχουν συζητηθεί αλλά δεν ξεκίνησαν ή απ ’όσα έγιναν και απέτυχαν μπορεί να προκύψει ανάπτυξη. Ας πάρουμε την περίπτωση του λιμανιού του Βόλου που θέλει να έχει και κρουαζιέρα, και επιβατική τουριστική κίνηση, και εμπορική ανάπτυξη συνδυασμένων μεταφορών. Ας πιάσουμε το τελευταίο που το είδαμε ήδη μεταξύ του 1977 και του 1985 με το φέρι Βόλος – Ταρτούς, το οποίο κατέρρευσε μέσα από την κρίση του ’80. Εχω την εντύπωση ότι δεν θα ήτο δυνατόν να αναπτυχθεί το δρομολόγιο αυτό εκ νέου πάνω στη Συριακή κρίση. Δεν πιάνω μάλιστα καθόλου την περίπτωση της σιδηροδρομικής σύνδεσης για την οποία η σιδηροδρομική γραμμή ολοκληρώθηκε μεν το ’80 αλλά έκτοτε, όπως έλεγα σε παλιότερο δημοσίευμα, έχει αποξηλωθεί και καταπατηθεί. Χωρίς να υπολογίζουμε την επιβάρυνση γενικότερα για την πόλη του Βόλου η οποία θα πλήξει ιδιαίτερα τον τουρισμό – φανταστείτε να έρχεσαι από την Αθήνα την ώρα που αδειάζει οχηματαγωγό στην Μπουρμπουλήθρα! Ενώ, όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές από στηλών του «Τ», αν είχε πραγματικό καημό για την ανάπτυξη και τις συνδυασμένες μεταφορές θα αξιοποιούσε την του Αλμυρού ως κόμβο για να έχει οδικές, σιδηροδρομικές, θαλάσσιες και cargo μεταφορές. Θα μπορούσε βέβαια αυτό να είχε γίνει στο παρελθόν, τότε που οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις ύψους 165 δισ. κατέληξαν στη μαύρη τρύπα της ελληνικής λαμογιάς, δεν βλέπω όμως πού θα βρεθούν οι επενδύσεις για να γίνει κάτι άλλο. Γι’ αυτό άλλωστε και οι περισσότερες προτάσεις είναι μικρόπνοες και επαναλήψεις παλαιών πρωτοβουλιών, που περιμένουν πότε ο ξένος επενδυτής θα βρει τελείως εξοντωμένο το επιχειρηματικό περιβάλλον για να επενδύσει κοψοχρονιά. Διάβασα και άλλα για τη νεοφυή επιχειρηματικότητα. Άντε, ας πούμε ότι βρίσκει ο λαμπρός νέος μηχανικός υπολογιστών το lovemoney, τη μαγιά για να ξεκινήσει το startup του από συνεισφορές της μανούλας του και της οικογένειάς του, άντε ότι πείθει και τους (ανύπαρκτους στην Ελλάδα) business angels να τον χρηματοδοτήσουν στη διάρκεια της μεγέθυνσης της επιχείρησής του. Όταν φτάσει η στιγμή του scale-up οι τράπεζες είναι φειδωλές και επομένως τέσσερες είναι οι πιθανότητες: να ξεμείνει και να πάει στράφι η προσπάθειά του, να έχει τύχη και να έχει χτυπήσει φλέβα σε εντόπιες ανάγκες, όρα taxibeat, ή να περιμένει να εξαγοράσει την επιχείρησή του ξένος επενδυτής που σίγουρα θα τη μεταφέρει εκτός Ελλάδος, ή τέλος να μεταφέρει ο ίδιος τη δραστηριότητά του εκτός Ελλάδος σε άγρα επενδυτών. Θα ακολουθήσει εν ολίγοις τη μοίρα των βραχύβιων επιχειρηματικών αποπειρών ταχυφαγίας και καφέ που ανθούν και μαραίνονται διαρκώς. Τώρα για να κλείσω, κανείς δεν είναι εχθρός της ανάπτυξης – αν και θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσο ανάγκη έχουμε την ανάπτυξη που δεν είναι ενδογενής. Αν από τη μία είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε τη λογική του Κέυνς για να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε τις υποδομές που είναι ο μόνος μοχλός ανάπτυξης, από την άλλη πρέπει να πάψουμε να λειτουργούμε μιμητικά και να δούμε ποιες καινοφανείς ιδέες είναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες μας και στην τσέπη μας. Άκουσα έτσι νέους επιχειρηματίες, τον Γιάννη και τον Αποστόλη να προτείνουν ναυταθλητικές επενδύσεις στη Μηλίνα, άκουσα δειλά δειλά να επανέρχονται οι ιδέες για πορθμείο σε Τρίκερι και Πλατανιά ώστε να προσφέρεις εύκολη διέλευση από και προς Γλύφα και Σκιάθο. Αυτή είναι για μένα η ανάπτυξη μέσω της πραγματικής οικονομίας. Για να βελτιώνει την ποιότητα ζωής και να μην αυξάνει/αναπτύσσει την κεφαλαιοποίηση των εχόντων. Και λυπάμαι, γιατί η ελληνική γλώσσα δεν μπορεί να αποδώσει σωστά τον όρο frugalinnovation, θα μετέφραζα «επιούσια καινοτομία» – γιατί ο λιτός βίος του Βαρουφάκη δεν μου αρέσει. Ετσι, πια, για μένα βάζεις μπροστά μια χειμαζόμενη οικονομία σαν την ελληνική, αλλά δυστυχώς δεν άκουσα κανένα να την πιάνει στο στόμα του.
- Ο γράφων με τις θέσεις του δεν δεσμεύει παρά εαυτόν, όχι το όργανο στο οποίο υπηρετεί
