Η περίπτωση του μάρτυρα γιατρού της Πορταριάς Χαρ. Πορλίγγη
Του Βασίλη Κοντορίζου, Πρώην Δημάρχου Πορταριάς
Την Ιστορία δεν συνθέτουν μόνον τα γεγονότα και οι πρωταγωνιστές, που τα προκαλούν ή τα διαμορφώνουν. Πίσω τους υπάρχουν οι λαοί που κινητοποιούν τον τροχό της Ιστορίας και οι αφανείς ήρωες, που, ναι μεν, παραμένουν εκτός του προσκηνίου, όμως συνδιαμορφώνουν το περιεχόμενό της Ιστορίας με την ζωή και το έργο τους, τον αγώνα, τις προσωπικές τους τραγωδίες και το μαρτυρικό τους τέλος. Ένας τέτοιος αφανής ήρωας υπήρξε ο Χαράλαμπος Πορλίγγης από την Πορταριά, το όνομα του οποίου κοσμεί το Μαρτυρολόγιο του χωριού, αφού υπήρξε θύμα της βαρβαρότητας των Γερμανών Ναζιστών και των ΕΑΣΑΔιτών προδοτών και απαγχονίσθηκε μαζί με άλλους 39 πατριώτες στη θέση «Ορμάν Μαγούλα», το 1944.
Ο γιατρός Πορλίγγης γεννήθηκε στην Πορταριά το έτος 1885. Είχε τρία παιδιά. Εμείς γνωρίσαμε τα δύο. Τον Γιάννη, γεωπόνο, καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και την Αφροδίτη, «Αφρούλα»για μας. Η μεγάλη κόρη του γιατρού η Χαρίκλεια, σκοτώθηκε στον Β’Πόλεμο. Η αείμνηστη Αφροδίτη Πορλίγγηβοηθούσε και φρόντιζε αρκετούς συγχωριανούς μας, έκανε δωρεές στα ιδρύματα του Βόλου καθώς και προσφορές για έργα στο χωριό και στις Εκκλησίες. Η Αφροδίτη συμπεριλαμβάνεται στον μακρύ κατάλογο των δωρητών του Δήμου Πορταριάς. Ο γιατρός Χ. Πορλίγγης είναι περισσότερο γνωστός στο Ροδολίβος Σερρών, παρά στη Μαγνησία. Κι αυτό διότι στην περιοχή μας έζησε λίγα χρόνια, προσφέροντας τις υπηρεσίες του ως γιατρός στη γενέτειρα του την Πορταριά.
Μετά τις πανεπιστημιακές του σπουδές, υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό ως έφεδρος Ανθυπίατρος. Αιχμαλωτίστηκε από τους Βούλγαρους στον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο και υπέστη τρομερά βασανιστήρια. Το τέλος του πολέμου τον βρήκε στο Ροδολίβος. Οι κάτοικοι τον παρακάλεσαν να παραμείνει στο χωριό επειδή δεν υπήρχε άλλος γιατρός. Αυτός δέχτηκε και για την καλύτερη εξυπηρέτηση των κατοίκων, ίδρυσε ιατρείο, σημερινού τύπου Κέντρου Υγείας.
Εκείνο,όμως,για το οποίο ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι του Ροδολίβους, ευγνωμονούν τον γιατρό Χ. Πορλίγγη, είναι η ίδρυση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Καπνοπαραγωγών, το έτος 1919. Ο γιατρός ήταν ο πρώτος Πρόεδρος του Συνεταιρισμού. Το 1929 εκλέγεται πρώτος Κοινοτικός Σύμβουλος-μετά τον Πρόεδρο-στο ενδεκαμελές Κοινοτικό Συμβούλιο Ροδολίβους. Ο Συνεταιρισμός σε μία δεκαετία από την ίδρυσή του ξεπέρασε τα πεντακόσια μέλη. Μετά το έτος 1950 τα μέλη του Συνεταιρισμού υπερέβησαν τα οκτακόσια. Σήμερα ο Συνεταιρισμός διαθέτει ιδιόκτητα σύγχρονα γραφεία, Κινηματογράφο, αποθήκες και Σούπερ-Μάρκετ.
ΟΧ. Πορλίγγηςδιέμεινε στο Ροδολίβος μέχρι το έτος 1939. Προβλέποντας την είσοδο στην Ελλάδα των Γερμανών,φοβούμενος την επέλαση των Βουλγάρων συμμάχων τους και αναλογιζόμενος την περιπέτεια της αιχμαλωσίας του απ’ αυτούς, μετοίκησε οικογενειακώς στη γενέτειρά του Πορταριά. Τα τέσσερα μαύρα χρόνια της Κατοχής πρόσφερε τις ιατρικές του υπηρεσίες στους κατοίκους του χωριούαφιλοκερδώς.Και όχι μόνον δεν έπαιρνε χρήματα από τους συγχωριανούς του, αλλά έδινε και σε απόρους λεφτά για ν’ αγοράσουν φάρμακα.
Δυστυχώς, η καλοσύνη και η αγάπη του γιατους συνανθρώπους, όχι μόνο δεν εκτιμήθηκε, αλλά φθονήθηκε από ανάξιους ανθρώπους και ο ευεργέτης γιατρός οδηγήθηκε αθώος σε οικτρό τέλος. Στις 5 Μαΐου 1944, οι Γερμανοί Ναζί με ένα τσούρμο λερούς Έλληνες -ΕΑΣΑΔίτες συνεργάτες των κατακτητών – περικύκλωσαν την Πορταριά και με κατάλογο ονομάτων, που τους είχε δώσει ένας καταδότης γείτονας του Πορλίγγη, συνέλαβαν έξι(τόσους βρήκαν)πορταρίτες, μεταξύ των οποίων και τον γιατρό. Τους οδήγησαν στην «Κίτρινη Αποθήκη» στο Βόλο και απ’ εκεί στο «Ορμάν Μαγούλα», σημερινό Κάτω Δασόλοφο Φαρσάλων, όπου, όπως είναι γνωστό, τους κρέμασαν μαζί με άλλους 34, σύνολο 40 πατριώτες.
Στον κατάλογο που είχε δώσει ο προδότης ΕΑΣΑΔίτης γείτονας του Γιατρού, δεν ήταν μόνο οι έξι, που συνέλαβαν.Ήταν πολύ περισσότεροι, αλλά δεν τους βρήκαν. Στη λίστα ήταν γραμμένος και ο Πατέρας μου. Την παραμονή των συλλήψεων, 4 Μαΐου 1944, είχε έλθει στο σπίτι, και ήταν μία από τις σπάνιες περιπτώσεις που τον βλέπαμε ολόκληρη μέρα. Το ίδιο βράδυ έφυγε από το χωριό, παρά την επιμονή της Μάνας μου να διανυκτερεύσει. Την αποφράδα μέρα της 5ηςΜαΐου 1944 οι Γερμανοί και οι ντόπιοι συνεργάτες τους «μπούκαραν» στο σπίτι μας γυρεύοντας τον Πατέρα μου. Εγώ έπαιζα στην αυλή μας, όταν με πλησίασε ένας από τους προδότες ΕΑΣΑΔίτες. Γνώριζε φαίνεται την παροιμία ότι «από μικρό και από τρελό, μαθαίνεις την αλήθεια». Άρχισε να με ρωτάει: «Πού είναι ο Πατέρας σου μικρέ;». Εγώ, δασκαλεμένος, του απάντησα ότι «πήγε στον κάμπο να μας φέρει ψωμί». Έλα όμως που του έδειχνα προς το βουνό, αφού προς τα εκεί τον είδα να πηγαίνει!!! Ακολούθησε μια επίμονη, από πλευράς του, συζήτηση-ανάκριση, σχετικά με τον γεωγραφικό προσδιορισμό του κάμπου και του βουνού μεταξύ μας. «Πού είναι ο κάμπος; Εσύ δείχνεις προς το βουνό, εκεί πήγε ο Πατέρας σου;». Ευτυχώς, άθελά τους, με γλύτωσαν οι Γερμανοί, οι οποίοι, αφού έκαναν φύλλο και φτερό το σπίτι, έφυγαν οργισμένοι για την αποτυχία τους να βρουν ένα ακόμη θύμα, και πήραν μαζί τους και τον «ανακριτή» μου.
Για την ζωή και την δράση του γιατρού Χαρ.Πορλίγγη, γράφει με λεπτομέρειες στο οικείο βιβλίο τουο ανεψιός του Νίκος Καρέλος.Εγώ απλώςθέλω να τονίσω την κακία και την αχαριστία των ανθρώπων, καθώς και τις συνέπειες του εμφυλίου μίσους. Ο γιατρός εγκατέλειψε το Ροδολίβος για να γλυτώσει από τους Βουλγάρους. Δεν απέφυγεόμως, όχι τους Γερμανούς κατακτητές, αλλά τον προδότη γείτονά του. Οι Ναζί και οι ΕΑΣΑΔίτες την 5η Μαϊου 1944 δεν συνέλαβαν τυχαία, όποιον έβρισκαν μπροστά τους στο χωριό. Είχαν κατάλογοπου τους είχε δώσει ο προδότης. Χαρακτηριστικό είναι το στιγμιότυπο της σύλληψης του γιατρού Πορλίγγη, όπως το περιγράφει ο Νίκος Καρέλος. «Οι Εασαδίτες συναντούν τον γιατρό Πορλίγγη καθ’ οδόν προς το σπίτι του από το κρησφύγετο του. – Πώς λέγεσαι εσύ;-Χαράλαμπος Πορλίγγης ιατρός- Έλα δω, εσένα θέλουμε». Τι κακό μπορεί να έκανε ο άγιος αυτός άνθρωπος; Και ιδιαίτερα στον προδότη γείτονά του; Αντίθετα μόνον καλές πράξεις του αναγνωρίζουν όσοι από τους παλιούς τον γνώρισαν. Δεν επρόκειτο να έφευγε ο Γιατρός απ’ το χωριό, έστω και αν γνώριζε ότι θα τον συλλάβουν. Πού να άφηνε τους ασθενείς του ! έλεγε.
Εμείς, ως τοπική κοινωνία τιμούμε τον Γιατρό και τους άλλους που κρέμασαν οι Έλληνες ΕΑΣΑΔίτεςπροδότες – ενώ οι Γερμανοί παρακολουθούσαν απαθείς το φρικαλέο έργο τους. Κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου, μεγάλη αντιπροσωπία από κατοίκους της Πορταριάς, μεταβαίνει στο «Ορμάν Μαγούλα», τόπο του μαρτυρίου τους, όπου και ο ομαδικός τους τάφος για την τέλεση μνημοσύνου υπέρ αναπαύσεως της ψυχής τους. Το όνομα του γιατρού Χαρ. Πορλίγγη και της μεγάλης κόρης του, είναι γραμμένο στο Ηρώο Πεσόντων του χωριού. Πέραν τούτου υπάρχει και ξεχωριστή μαρμάρινη επιγραφή δίπλα από την είσοδο της Εκκλησίας Του Αγίου Νικολάου την οποία τοποθέτησε το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο παρουσία του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου, Μητροπολίτη τότε Δημητριάδος. Η επιγραφή γράφει:
Στη μνήμη του Ιατρού Χαραλάμπους Ιωάννου Πορλίγγη καλού Σαμαρείτου και Χριστιανού και όλων των Πορταρειτών που πρόσφεραν τη ζωή τους για τη λευτεριά μας 1940-1944.
Ευλαβικό αφιέρωμα από την Εκκλησία δια χειρός Μητροπολίτου Χριστοδούλου
Στις 10 Αυγούστου 2017, το Ροδολίβος τίμησε τον γιατρό και ευεργέτη του, σε μία σημαντική εκδήλωση παρουσία πλήθους κόσμου, την οποία είχε διοργανώσει ο Δήμος Αμφίπολης (έδρα τουείναι το Ροδολίβος). Ψυχή της εκδήλωσης ήταν η Φιλόλογος κυρία Κατερίνα Δημοτζίκη, η οποία και αναφέρθηκε διεξοδικά στο έργο και τη δράση του γιατρού στο Ροδολίβος και τον άδικο χαμό του στην γενέτειρα του. Από την Πορταριά, καλεσμένοι του Δήμου Αμφίπολης παρευρεθήκαμε τετραμελής αντιπροσωπεία από πρώην αυτοδιοικητικούς ήτοι: Τον π. Αντιδήμαρχο Γιάννη Γκουντέλια, τον π. Δημοτικό Σύμβουλο Γιάννη Μελιτζανάτον π. Σύμβουλο του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ορμίνιον» Πορταριάς Γιάννη Γιακουμάκη και τον υπογράφοντα. Ήταν πράγματι μία συγκινητική τελετή και αξίζουν συγχαρητήρια στο Δήμο της Αμφίπολης. Προτείναμε να αδελφοποιηθούν οι πολιτιστικοί σύλλογοι των δύο κωμοπόλεων, εφ’ όσον δεν υπάρχει πλέον Δήμος Πορταριάς και καλέσαμε τους κατοίκους του Ροδολίβους να επισκεφτούν το χωριό μας και το σπίτι του μάρτυρα γιατρού. Να αποτίσουν, δηλαδή, φόρο τιμήςστον τόπο που γεννήθηκε έζησε και προδόθηκε ο άγιος αυτός άνθρωπος, ο Χαράλαμπος Πορλίγγης.
