Του Νίκου Κυριαζή,
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Εχω μείνει έκθαμβος από τις δυο τεράστιες πρόσφατες ελληνικές επιτυχίες, που η δεύτερη πέρασε απαρατήρητη.
Η πρώτη είναι η συμφωνία στο Eurogroup του Ιουνίου, μια διπλωματική επιτυχία που θα τη ζήλευαν ο Ταλλεϋράνδος, ο Μπίσμαρκ και ο Κίσιντζερ. Μετά από εννιά μήνες διαπραγματεύσεων, πετύχαμε ό,τι θα είχαμε πετύχει τον πρώτο μήνα, δηλαδή ό,τι ζητούσαν οι δανειστές, συν έναν επιπλέον χρόνο λιτότητας, το 2022, για πλεόνασμα 3,5%, χωρίς να κερδίσουμε τίποτα από όσα ζητούσαμε, ούτε σαφή δέσμευση για τη διευθέτηση του χρέους, ούτε ένταξη των ελληνικών ομολόγων στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ, που εξαρτάται από την όχι ακόμα δεδομένη βιωσιμότητα του χρέους ούτε την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων που θα επανέλθουν, αν δεν αλλάξει κάτι στο ενδιάμεσο, πράγμα πιθανό με το τέλος του τρίτου μνημονίου το καλοκαίρι του 2018.
Τουλάχιστον στο συνέδριο της Βιέννης οι διπλωμάτες διασκέδαζαν με χορούς και γεύματα, ενώ ο δυστυχής Κος Τσακαλώτος επέστρεφε χωρίς καν να έχει εκπληρώσει τη φαντασίωση του για ένα ποτό με τη Σκάρλετ Γιόχανσον.
Αυτά δεν αναιρούν βέβαια πως η συμφωνία, θέτοντας τέλος στην αβεβαιότητα, είναι θετική για την οικονομία. Στη σημερινή κατάσταση η χειρότερη συμφωνία είναι καλύτερη από μη συμφωνία. Όμως η κυβέρνηση, έχοντας ξανά τις γνωστές της αυταπάτες για το τι θα μπορούσε να πετύχει, παράτεινε σε μάκρος τις διαπραγματεύσεις, όπως το 2015, με αποτέλεσμα μια ακόμα χρονιά ύφεσης το 2016 και χαμηλής ανάπτυξης για το 2017. Ήδη, αντί για το φανταστικό 2,7% του προϋπολογισμού, οι εκτιμήσεις είναι τώρα για 1%, το πολύ 1,5%.
Η δεύτερη, η απαρατήρητη, είναι πως ξεπεράσαμε στο δημόσιο χρέος τη μέχρι τώρα δεύτερη Ζιμπάμπουε. Μένει πια να ξεπεράσουμε εκείνα τα παράξενα κιτρινωπά ανθρωπάκια που έχουν τη κακή συνήθεια να εργάζονται πολύ. Ακόμα και να πεθαίνουν από υπερβολική εργασία, να αποταμιεύουν πολύ και να εμπιστεύονται την κυβέρνηση τους, αγοράζοντας τα κρατικά ομόλογα.
Πραγματικά, το δημόσιο χρέος της Ιαπωνίας είναι περίπου 224% του ΑΕΠ. Σύμφωνα όμως με εκτιμήσεις του ΔΝΤ, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα φτάσει το 275%(!) Οπότε θα είμαστε παγκόσμιοι πρωταθλητές προς μεγάλη ικανοποίηση, υποθέτω της Χρυσής Αυγής, που θα έχει άλλη μια απόδειξη για την ανωτερότητα της ελληνικής φυλής. Βέβαια το ΔΝΤ έχει πέσει έξω σε όλες τις προβλέψεις του για την Ελλάδα μέχρι τώρα, οπότε εύχομαι να διαψευσθεί ξανά.
Δεν με εκπλήσσει καθόλου το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν η μοναδική χώρα που πρόβαλε βέτο στην καταδίκη της Κίνας από την ΕΕ για τις συνεχείς και κατάφορες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αν το έκανε για να μη δυσαρεστήσει την Κίνα για τις επενδύσεις, έχουν γίνει κινεζικές σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, χωρίς να τις αποτρέψουν από την υπεράσπιση των ανώτατων αξιών των ελεύθερων και δημοκρατικών κρατών, στα οποία δεν ανήκει η Κίνα. Αλλά γιατί πρέπει να μας εκπλήσσει όταν η ίδια κυβέρνηση καταπατά τις ίδιες αξίες εναντίον των δικών της πολιτών, ως προς τα περιουσιακά δικαιώματα; (που είναι μέρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων σύμφωνα με τη Συνθήκη ΕΣΔΑ).
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περιφρόνηση προς τις δυο αποφάσεις του ΣτΕ για τη συνταγματικότητα του ΕΝΦΙΑ. Η Ελλάδα έχει αποκτήσει χαρακτηριστικά ημι-αποτυχημένου κράτους, με τελευταίο παράδειγμα το θέμα των σκουπιδιών, για τα οποία οι πολίτες πληρώνουν ανταποδοτικά τέλη χωρίς να απολαμβάνουν το αγαθό καθαριότητα για το οποίο πληρώνουν. Και μπορεί για το τωρινό πρόβλημα να ευθύνεται ο Κος Σκουρλέτης, ο πιο ανίκανος υπουργός σε μια κυβέρνηση όταν η ανικανότητα είναι ο κανόνας παρά η εξαίρεση. Ο Κος Σκουρλέτης βλάπτει σοβαρά τη δημόσια υγεία, όπως έβλαπτε πριν την ανάπτυξη με τη δολιοφθορά του και ματαίωση της συμφωνημένης αγοράς της ΔΕΣΦΑ από τη SOCAR και με απώλεια 350 εκατ.
Αλλά σε ένα άλλο επίπεδο, το πρόβλημα είναι θεσμικό, η συνολική δυσλειτουργία του κράτους για το οποίο ευθύνονται κυρίως όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Το άρθρο102 του Συντάγματος κατοχυρώνει την αυτονομία της αυτοδιοίκησης. Κάθε δήμος θα έπρεπε να είναι υπεύθυνος για την καθαριότητα , το προσωπικό και το ύψος των τελών, χωρίς παρέμβαση της κυβέρνησης. Έτσι και οι πολίτες κάθε δήμου θα μπορούσαν να κρίνουν την αποτελεσματικότητα του δικού τους δημάρχου και όχι κάποιου οποιουδήποτε υπουργού.
Το βασικό θέμα για το μέλλον και την ανάπτυξη είναι το θεσμικό. Πώς θα μπορούσαμε τελικά να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο, ευέλικτο, λειτουργικό και όχι γραφειοκρατικό κράτος, που θα ευνοεί την επιχειρηματικότητα σε κάθε της μορφή, αντί να την παρεμποδίζει, ένα κράτος φιλικό και όχι εχθρικό προς την ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως όλα τα σύγχρονα. Θα συνεχίσω.
