Δύο από τα κυριότερα χρηματοδοτικά εργαλεία της χώρας μας αυτή την περίοδο παρουσιάζουν αδικαιολόγητα προβλήματα στη διεκπεραίωση όλων των διαδικασιών που απαιτούνται για την κατάθεση και αξιολόγηση των προτάσεων, τη διαχείριση των έργων και τις εκταμιεύσεις που χρειάζονται για την ομαλή εξέλιξη των επιδοτούμενων projects.
Τρία χρόνια μετά την προκήρυξη του ΕΣΠΑ 2014-2020 και 1 έτος μετά την προκήρυξη των 4 προγραμμάτων για ενίσχυση επιχειρήσεων και ανέργων, συγκεκριμένα: «Πτυχιούχοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης», «Νεοφυής επιχειρηματικότητα», «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών υφιστάμενων επιχειρήσεων» και «Ενίσχυση τουριστικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) για τον εκσυγχρονισμό τους και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών» δεν έχει εκταμιευθεί ούτε ένα ευρώ. Επιπλέον προκηρύχθηκε το πρόγραμμα «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» και πρόσφατα ο Β κύκλος του προγράμματος «Πτυχιούχοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης». Ας δούμε τι έχει συμβεί στα παραπάνω προγράμματα. Μετά από ένα χρόνο και κάτι ανακοινώθηκαν οι τελικές λίστες για τους δυνητικούς επιτυχόντες για τα προγράμματα «Πτυχιούχοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης» και «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών υφιστάμενων επιχειρήσεων». Οι δυνητικοί δικαιούχοι θα καταθέσουν τα δικαιολογητικά έως 15 Σεπτεμβρίου. Θα γίνει έλεγχος των δικαιολογητικών και θα ζητηθούν συμπληρωματικά στοιχεία. Στη συνέχεια θα παρουσιαστεί ο τελικός πίνακας των επιτυχόντων κάτι το οποίο αναμένεται στο τέλος του έτους. Αυτό σημαίνει ότι τότε και μόνο τότε θα μπορούν να γίνουν εκταμιεύσεις είτε για προκαταβολές είτε για μερικές ολοκληρώσεις των έργων. Ως εκ τούτου από την ημερομηνία κατάθεσης μέχρι την ημερομηνία εκταμίευσης θα έχουν περάσει 18 μήνες. Για το άλλο πρόγραμμα που αφορά τον Τουρισμό έχουν περάσει 13 μήνες περίπου χωρίς να έχουν ξεκινήσει τις αξιολογήσεις των προτάσεων. Αυτό είναι ένα αρνητικό ρεκόρ το οποίο δεν έχει ξανασυμβεί ακόμη και στην ελληνική μίζερη πραγματικότητα. Περίπου 2500 προτάσεις αναμένουν να αξιολογηθούν σε ένα κλάδο που είναι η αιχμή του δόρατος της οικονομίας μας.
Εχουν κατά καιρούς ανακοινωθεί διάφορες δράσεις όπως:
«Νεοφυής Επιχειρηματικότητα» (β’ κύκλος), «Αναβάθμιση πολύ μικρών & μικρών υφιστάμενων επιχειρήσεων με την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές» (β’ κύκλος), «Ενίσχυση της ίδρυσης και λειτουργίας Μικρομεσαίων Τουριστικών Επιχειρήσεων», «Αναβάθμιση εταιριών franchising», «Αναβάθμιση υφιστάμενων πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων του τομέα υπηρεσιών (λιανικό εμπόριο, εστίαση, ιδιωτική εκπαίδευση)»,«Ενίσχυση νέων και υφιστάμενων Συνεργατικών Σχηματισμών ΜμΕ για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές», «Ενίσχυση της περιβαλλοντικής βιομηχανίας», «Αναβάθμιση Μεσαίων Επιχειρήσεων για την ανάπτυξη των ικανοτήτων τους στις νέες αγορές», «Εξωστρέφεια – Διεθνοποίηση ΜΜΕ», «Ενίσχυση Νεοφυών Επιχειρήσεων για την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων και καινοτομικών ιδεών (ΤεχνοβλαστοίStartup – Spinoff/Spinout)», «Δημιουργία Θερμοκοιτίδων για την ενίσχυση startup στις ΤΠΕ στον τομέα παροχής υπηρεσιών και διαδικασιών στη Δημόσια Διοίκηση», «Πολιτισμός, Πολιτιστική Κληρονομιά, Επιστήμη και Τεχνολογία», «Βιομηχανικά και Προηγμένα Λειτουργικά Υλικά».
Το υπουργείο δεν έχει τολμήσει να προκηρύξει καμία από αυτές ακόμη.
Ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία της χώρας μας λοιπόν είναι στην ουσία ανενεργό αφού δεν μπορεί να συμβάλλει στην επενδυτική κατεύθυνση των ελλήνων ιδιωτών και των ελληνικών επιχειρήσεων. Αυτό σε συνδυασμό με τη δυστροπία των τραπεζών να εγκρίνουν δάνεια και την υπερφορολόγηση διαμορφώνει ένα τοπίο επενδυτικής στασιμότητας.
Το δεύτερο σημαντικό επενδυτικό εργαλείο είναι ο Αναπτυξιακός Νόμος. Ο Αναπτυξιακός Νόμος έκλεισε τον Ιούνιο 2014 και ξανά άνοιξε διαφοροποιημένος τον Ιούλιο του 2016. Μέχρι σήμερα έχουν προκηρυχθεί 8 καθεστώτα και το ενδιαφέρον για υπαγωγή, από υφιστάμενες και νέες τουριστικές επιχειρήσεις είναι πολύ μεγάλο. Σύμφωνα λοιπόν με τα στατιστικά στοιχεία, τον Τουρισμό αφορούν τα περισσότερα επενδυτικά σχέδια, με ποσοστό 33,4% επί του συνόλου των υποβληθέντων και προϋπολογισμό, 46,3 εκατ. ευρώ. Αυτό το ποσοστό αναλύεται σε 251 σχέδια που αφορούν ξενοδοχεία και 76 σχέδια που αφορούν υπηρεσίες εκτός ξενοδοχείων.
Να σημειωθεί ότι ο δεύτερος σε εκδηλωμένο ενδιαφέρον κλάδος είναι η μεταποίηση με ποσοστό ουσιωδώς μικρότερο, 26,6%.
Τον Οκτώβριο του 2016 ξεκίνησαν οι καταθέσεις προτάσεων σε 4 από τα καθεστώτα. Στα δύο από αυτά της «Γενικής Επιχειρηματικότητας» και της «Νέες Ανεξάρτητες μικρομεσαίες επιχειρήσεις»κατατέθηκαν 427 έγκυρες προτάσεις και 210 αντίστοιχα εως τον Ιανουάριο του 2017. Εάν είναι τυχεροί οι επενδυτές σύντομα θα αρχίσουν οι αξιολογήσεις σε αυτά τα πεδία. Αυτό σημαίνει ότι θα αρχίσουν οι αξιολογήσεις και στη συνέχεια θα ανακοινωθούν μετά από 3 μήνες οι δυνητικοί δικαιούχοι, θα ζητηθούν δικαιολογητικά, συμπληρωματικά δικαιολογητικά και τέλος θα καταρτιστούν οι λίστες των τελικών δικαιούχων. Αυτό θα μας οδηγήσει στις αρχές του επόμενου έτους για τις πρώτες εκταμιεύσεις, δηλαδή ένα έτος μετά τις καταθέσεις των προτάσεων.
Όλες αυτές οι απαράδεκτες και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις οφείλονται κατά τα λεγόμενα των αρμοδίων σε προβλήματα της ΜΟΔ δηλαδή οργανωτικά ζητήματα της αξιολόγησης και το απαιτούμενο από τους κανόνες Πληροφοριακό Σύστημα – που έχουν ρίξει εκτός χρονοδιαγραμμάτων τα προγράμματα. Σε αρκετές, μάλιστα, περιπτώσεις καθυστερεί η δημοσίευση της προκήρυξης μόνο και μόνο επειδή δεν μπορεί να υποστηριχθεί η δράση. Σύμφωνα με πληροφορίες, εκτός από τις συγκεκριμένες διαδικασίες που προβλέπει η ένταξη των δράσεων στο σύστημα, το πρόβλημα επικεντρώνεται στον κατακερματισμό των δράσεων που προκηρύσσονται κυρίως από τις περιφέρειες. Είναι χαρακτηριστικό ότι για το 2017 είναι προγραμματισμένες περίπου 200 προκηρύξεις, ενώ ήδη το σύστημα λειτουργεί οριακά υποστηρίζοντας περίπου 40 δράσεις. Ένας επιπλέον βασικός παράγοντας καθυστερήσεων είναι αδυναμία της διοίκησης να ομαδοποιήσει τις δράσεις, αποφεύγοντας προκηρύξεις μικροποσών, που ούτως ή άλλως «φορτώνουν» το σύστημα με την ίδια εργασία.
Τέλος αναρωτιέται κάποιος το εξής: Όταν έχεις ένα εργαλείο το οποίο λειτουργεί με τον ένα τρόπο ή με τον άλλο, το καταστρέφεις προσπαθώντας να κατασκευάσεις ένα νέο από την αρχή ή το αφήνεις να λειτουργήσει και συγχρόνως διαμορφώνεις το περιβάλλον για τη δημιουργία ενός νέου εργαλείου, το οποίο προετοιμάζεις και το ελέγχεις για να διαδεχτεί το παλαιότερο; Η κοινή λογική δίνει ξεκάθαρα την απάντηση.
Του Ευθύμιου Ζιγγιρίδη Συμβούλου Επενδύσεων
