Της Ελενας Αντωνοπούλου
Μάιο των απωλειών θα χαρακτήριζα αυτό τον μήνα. Έφυγε από τη ζωή, ένας μεγάλος φιλελεύθερος ηγέτης, ο τελευταίος μιας γενιάς πολιτικών άλλης στόφας και κοπής. Ποια είμαι εγώ που θα γράψω για αυτόν…; Εγώ τόσο μικρή αυτός …με τόσο μεγάλο ίσκιο. Θα ήθελα όμως έστω με αυτά τα λίγα να τον ευχαριστήσω για τις έντονες συγκινήσεις που μας έκανε να αισθανθούμε στα νεανικά και καλυτέρα μας χρόνια…
Ήμουν τυχερή που τον γνώρισα και ιδιαίτερα όταν ήταν στις μεγάλες του δόξες. Γι’ αυτούς τους μεγάλους άντρες θα μιλήσει με λεπτομέρειες η ιστορία η οποία και θα τους κρίνει …
Έγραψαν γι’ αυτόν στην Καθημερινή ….«Ανιψιός του Ελευθερίου Βενιζέλου (η μητέρα του ήταν αδελφή του), πολύγλωσσος και κοσμοπολίτης, ο Κων. Μητσοτάκης ήταν ο τελευταίος των πολιτικών ηγετών που είχαν την εμπειρία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου· αυτό έδινε τη σαφώς φιλευρωπαϊκή κατεύθυνση στις πολιτικές θέσεις του, αλλά και διευκόλυνε την προσωπική επικοινωνία του με Ευρωπαίους ομολόγους του. Ήταν, επίσης, ο σημαντικότερος εκπρόσωπος του φιλελευθερισμού στην πολιτική σκηνή της χώρας και ο μόνος φιλελεύθερος που κατόρθωσε να εκλεγεί πρωθυπουργός μετά το 1974. Βεβαίως, δεν ήταν απλό να είσαι φιλελεύθερος στην Ελλάδα, ιδίως κατά τις δεκαετίες μετά τη Μεταπολίτευση, οπότε κέρδιζαν όλο και περισσότερο έδαφος οι σοσιαλιστικές πολιτικές. Οι συμβιβασμοί και οι υποχωρήσεις ήταν αναγκαία και ίσως αυτή η διαρκής προσπάθεια προσαρμογής, μέσα σε ένα ιδεολογικό περιβάλλον εχθρικό προς τον φιλελευθερισμό, ήταν εκείνο που ενίσχυσε τον παροιμιώδη ρεαλισμό του Μητσοτάκη».
Θα τον ονομάζαμε αρνητή της συντήρησης και του βολέματος και αυτό ίσως δεν τον έκανε αρεστό σ’ ένα κοινό που επιζητούσε άλλες διεξόδους, άλλες ρητορικές.
Ο εθνάρχης Καραμανλής και ο Κ. Μητσοτάκης ήταν οι κορυφαίοι της τάσης του εξευρωπαϊσμού στη μεταπολεμική πολιτική ζωή Ακολούθησε ο Κ. Σημίτης. Ήταν αντίπαλοι μεταξύ τους κατά διαστήματα, αλλά κοινός στόχος τους ήταν να πιάσουμε το βιοτικό επίπεδο των Ευρωπαίων.
Ήταν ένας κοσμοπολίτης πολιτικός, διατέλεσε εκτός των άλλων και Υπουργός Εξωτερικών με πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ήταν μαιτρ της διπλωματίας, ρεαλιστής και η ψυχραιμία του χαρακτήρα του ήταν ίσως αυτό που τον έκανε μισητό στους αντιπάλους του, ιδιαίτερα σε όσους είχαν ανασφάλεια. Είχε φοβερό κύρος στο εξωτερικό ….αέρα στα σαλόνια της διεθνούς διπλωματίας, που έδινε κύρος στη χώρα μας.
Δεν νομίζω άλλος πολιτικός να έγινε στόχος τέτοιας εκστρατείας λάσπης… θυμάμαι εκτός των άλλων το «καλύτερα παπάκι παρά το Μητσοτάκη», όταν ο ίδιος έφερε τα καταλυτικά αυτοκίνητα και έλεγε κάθε οικογένεια και ένα αυτοκίνητο …και τόσα άλλα… Είμαι σίγουρη ότι θα χαμογελούσε μόνος του …κι αυτό έκανε τους φίλους του να τον λατρεύουν και να μην τον ξεχάσουν ποτέ.
Για το μόνο που θα λυπόμαστε είναι ότι δεν μπόρεσε και δεν κατάφερε ο ίδιος να δώσει το σχήμα που θα ήθελε στα πράγματα. Δικαιώθηκε σε όλα όσα είπε και μας δίδαξε να λέμε αυτό που πρέπει και όχι αυτό που ο λαός θέλει ν’ ακούσει. Η Ελλάδα που ζούμε αυτά τα χρόνια είναι μία άλλη Ελλάδα κι όχι η Ελλάδα που μας πρότεινε και που θα ήταν η μόνη εφικτή λύση… Νομίζω σαν λαός έπρεπε να τον είχαμε περισσότερα χρόνια κυβερνήτη μας.
Θα σταθώ σε μία πτυχή της ιστορίας του εμφύλιου στην Κρήτη που πολλοί νεότεροι ίσως δε γνωρίζουν.
Πριν από καιρό, κατά τη διάρκεια της συνάντησής τους, ο πρόεδρος της Ν.Δ. έδωσε στον Γ.Γ. του ΚΚΕ ένα ιστορικό κείμενο που ήταν το κείμενο της Συμφωνίας της Θερίσσου (7/11/1943) μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων Ε.Ο.Κ. και Ε.Α.Μ., από το ιστορικό αρχείο του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Το κείμενο της Συμφωνίας της Θερίσσου γράφτηκε από τον ίδιο τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και απέβλεπε στην αποφυγή του εμφυλίου πολέμου στην Κρήτη, τη μοναδική περιοχή που συνέβη κάτι τέτοιο. Τη συμφωνία διαπραγματεύθηκαν και υπέγραψαν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης από την πλευρά της ΕΟΚ και ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης από την πλευρά του ΕΑΜ. Αργότερα ο Μητσοτάκης έκρυψε τον Πορφυρογένη και τον βοήθησε να διαφύγει στη Στερεά Ελλάδα.
Από ιστορικά ντοκουμέντα της εποχής διαβάζουμε…
Η αντίσταση στην Κρήτη ξεκίνησε παράλληλα με τη Γερμανική εισβολή στο νησί, στα τέλη Μαΐου του 1941, όταν ο τοπικός πληθυσμός ξεσηκώθηκε αυθόρμητα κατά των εισβολέων. Μετά την ολοκλήρωση της κατάληψης του νησιού από τους Γερμανούς, η αντίσταση άρχισε να οργανώνεται με την ίδρυση αντιστασιακών οργανώσεων. Κάποιες από αυτές ήταν η Ανώτατη Επιτροπή Αγώνος Κρήτης (ΑΕΑΚ) που αποτέλεσε προπομπό της Εθνικής Οργάνωσης Κρήτης (ΕΟΚ), το Παγκρήτιο Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΠΑΜ, μνημονεύεται επίσης και ως Πατριωτικό Μέτωπο Κρήτης) που υπήρξε προπομπός του ΕΑΜ στην Κρήτη, η Κρητική Εθνική Επαναστατική Επιτροπή (ΚΕΕΕ), Εθνική Απελευθερωτική Οργάνωση (ΕΑΟ) και άλλες. Όμως από το 1943 ήδη είχαν παρατηρηθεί συγκρούσεις μεταξύ αντιστασιακών οργανώσεων στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σταύρου Μπίρη, «Την πρωτοβουλία για την συνάντηση ΕΟΚ-ΕΑΜ […] την είχε ο αντιπρόσωπος του Συμμαχικού Στρατηγείου στο Νομό Χανίων ταγματάρχης Αλέκος, ο οποίος παραβρέθηκε στην υπογραφή της συμφωνίας. Προς την κατεύθυνση της συνεννόησης των αντιστασιακών οργανώσεων, για την αποφυγή του εμφυλίου πολέμου, την 7 Νοεμβρίου 1943 στο χωριό Μεσκλά, λίγο μακρύτερα από το Θέρισσο υπεγράφη η γνωστή ως συμφωνία του Θερίσσου μεταξύ των οργανώσεων ΕΟΚ και ΕΑΜ. Πρωτεργάτης της υπογραφής της συμφωνίας ήταν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο οποίος και συνέταξε το σχετικό χειρόγραφο με το χέρι του. Τη συμφωνία διαπραγματεύθηκαν και υπέγραψαν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης από την πλευρά της ΕΟΚ και ο Μιλτιάδης Πορφυρογένηςαπό την πλευρά του ΕΑΜ. Η διαπραγμάτευση αυτή στάθηκε αφορμή να δημιουργηθεί μια αμοιβαία εκτίμηση ανάμεσα στους δύο άντρες παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές. Αργότερα ο Μητσοτάκης έκρυψε τον Πορφυρογένη και τον βοήθησε να διαφύγει στη Στερεά Ελλάδα. Η συμφωνία του Θερίσσου συμπληρώθηκε με τη συμφωνία της Τρομάρισσας, η οποία υπεγράφη την 15 Σεπτεμβρίου 1944. Οι “Συμφωνίες Θερίσσου- Τρομάρισσας” αποτέλεσαν και αποτελούν εμβληματικό σημείο εθνικής ομοψυχίας και βρίσκονταν μέσα στο πνεύμα της πολιτικής που ακολουθούσε η Κυβέρνηση του Καΐρου: συντονισμός των δραστηριοτήτων των αντιστασιακών οργανώσεων, αποφυγή σύγκρουσης μεταξύ τους και επέκτασης του εμφυλίου πολέμου που ήδη είχε αρχίσει στην ηπειρωτική Ελλάδα».
Είναι τόσα πολλά αυτά που μπορείς να γράψεις που δεν θα σταματήσεις πότε. Θα τον θυμόμαστε σαν πρωτοστάτη της εθνικής συμφιλίωσης με προσωπικές απώλειες (θάνατος Π. Μπακογιάννη) που τόσο είχε ανάγκη αυτός ο τόπος, και άφησε ένα αποτύπωμα δυνατό και ανεξίτηλο στις πολιτικές εξελίξεις της χώρας. Καλό παράδεισο να έχει, θα τον θυμόμαστε και για τις καλές και για τις κακές στιγμές του και για τα λάθη του και για τα επιτεύγματα του.
Τέτοιες προσωπικότητες είναι αναντικατάστατες.
