ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Νεομάρτυρες

νεομάρτυρες-495082

Του Θεοχάρη Νικ. Σαρίκα

Νεομάρτυρες ονομάζουμε όσους μαρτύρησαν στα νεότερα χρόνια, ιδιαίτερα στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, για να τους διακρίνουμε από τους μάρτυρες των πρώτων χριστιανικών χρόνων. Στους Νεομάρτυρες θα μπορούσαμε να εντάξουμε και τους ομολογητές και μάρτυρες της Εικονομαχίας, των Αραβικών επιδρομών και της Λατινοκρατίας και πολλούς άλλους. Εδώ, όμως, αναφερόμαστε στους μάρτυρες που θυσίασαν τη ζωή τους ή υπέστησαν απάνθρωπα βασανιστήρια στην εποχή της τουρκικής σκλαβιάς.

Όπως είναι γνωστό, στην εποχή της Τουρκοκρατίας, πάρα πολλοί άνθρωποι προτίμησαν να θυσιάσουν τη ζωή τους, μένοντας πιστοί στην πίστη του Χριστού την αγία, παρά να αλλαξοπιστήσουν, να αρνηθούν τον Χριστό και να αλλάξουν την πίστη τους. Ο Αλέξανδρος Τσιριντάνης στο σύγγραμμά του: «Εμείς οι Έλληνες» γράφει σχετικά: «…Στα τετρακόσια χρόνια της σκλαβιάς, οι Έλληνες, στην πραγματικότητα, κάθε άλλο παρά ήταν καταδικασμένοι να ζήσουν και να πεθάνουν ραγιάδες. Απεναντίας μάλιστα! Όποιος Έλληνας το επιθυμούσε μπορούσε ανά πάσα ώρα και στιγμή να αλλάξει μια για πάντα τη ζωή του με τον πιο απλό τρόπο. Αρκούσε να παρουσιαστεί μπροστά στις τουρκικές αρχές και να προφέρει μία και μόνο φράση: “Λα ιλ λαχ ιλλαλάχ”, ή κάπως έτσι. Με αυτή τη φράση απαρνιόταν τον Χριστιανισμό και αναγνώριζε ως Θεό τον Αλλάχ‘ στο εξής δεν θα ήταν πλέον “γκιαούρης” χριστιανός, αλλά Τούρκος, σε όλα ισότιμος με τους άλλους Τούρκους· στο εξής δεν θα ήταν αυτός υποχρεωμένος να προσκυνεί τους άλλους, αλλά οι άλλοι θα προσκυνούσαν αυτόν, δεν θα ξαναπλήρωνε το χαράτσι, δεν θα φοβόταν μήπως του αρπάξουν τα παιδιά με το παιδομάζωμα, δεν θα κινδύνευε να χάσει τη ζωή του, με δύο λόγια θα έπαυε να είναι ραγιάς, και θα γινόταν αφέντης».

Το μεγαλείο της Επανάστασης έγκειται στο γεγονός ότι οι Έλληνες αν ήθελαν, μπορούσαν με μια και μόνη φράση να αλλάξουν ριζικά την κατάστασή τους, και να μετατρέψουν τους εαυτούς τους από δούλους σε αφέντες, εντούτοις δεν θέλησαν να το κάνουν. Προτίμησαν τη σκλαβιά, παρά να αλλαξοπιστήσουν. Αδιανόητο για πολλούς αυτό το γεγονός. Αυτό, όμως, συντέλεσε να διατηρήσουν την πίστη τους και να μείνουν Έλληνες. Ένα Γένος τελείως ξεχωριστό και διαφορετικό από τους Τούρκους, τους Εβραίους και άλλους που αποτελούσαν το μωσαϊκό των εθνοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Έτσι, λοιπόν, επειδή κράτησαν τη διαφορετικότητά τους μπόρεσαν κι έκαναν τη νικηφόρο επανάστασή τους, το «Θαύμα του ‘21», όπως ονομάστηκε αυτή από πολλούς ιστορικούς. Αν είχαν αφομοιωθεί, τότε ουδέποτε θα μπορούσαν να επαναστατήσουν και το Γένος των Ελλήνων πιθανόν να εξαφανίζονταν. Σε πολλούς ερευνητές είναι ανεξήγητο το θαύμα του ’21. Το αναφέρει και ο εθνικός μας ιστορικός, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος: «Μια ανεξήγητος δύναμις συντηρούσε την Ελληνική Επανάσταση». Ο δε μακαριστός μητροπολίτης Φλωρίνης, Καντιώτης, αναφερόμενος στο πιο πάνω χωρίο γράφει ότι η δύναμη αυτή ήταν ο ίδιος ο Θεός.

Πλήθος των Νεομαρτύρων. Μέγα πλήθος. Αναφέρει πολλούς ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο έργο του: «Νεον Μαρτυρολόγιον», όπου και δίνει τους λόγους που επέτρεψε ο Θεός να εμφανιστεί το γεγονός αυτό.

α) Για να είναι ανακαινισμός όλης της Ορθοδόξου πίστεως.
β) Για να μένουν αναπολόγητοι την ημέρα της Κρίσεως οι αλλόπιστοι.
γ) Για να είναι δόξα μεν και καύχημα της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, έλεγχος δε και καταισχύνη των ετεροδόξων.
δ) Για να είναι παράδειγμα υπομονής σε όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, που τυραννιούνται κάτω από τον βαρύ ζυγό της αιχμαλωσίας, και
ε) Για να είναι θάρρος και παρακίνηση στο να μιμηθούν δια του έργου το μαρτυρικό τους τέλος, τόσο οι Χριστιανοί, που αναγκάζονται κατά περίσταση να μαρτυρήσουν, όσο και όσοι έφθασαν να αρνηθούν νωρίτερα την Ορθόδοξη πίστη.

Στο Προοίμιο δε του βιβλίου του, ο άγιος Νικόδημος φαντάζεται του Νεομάρτυρες να έρχονται και να μας συμβουλεύουν:«… Οι νέοι ούτοι Μάρτυρες είναι θάρρος και παρακίνησις, εις το να τους μιμούνται δια του έργου και όλοι οι άλλοι χριστιανοί, εξαιρέτως δε, οι πρότερον αρνηθέντες τον Χριστόν, και εδώ πάλιν ας έλθουν αυτοί οι ίδιοι μάρτυρες, δια να αποδείξουν ως εκ προσώπου των, λέγοντες· «τιμή Μάρτυρος, μίμησις Μάρτυρος», λέγει ο θείος Χρυσόστομος· όθεν αν εσείς αδελφοί τιμάτε ημάς ως νέους Μάρτυρας του Χριστού· αν εσείς μας επαινήτε, και ως Αγίους μας δοξολογήτε με εγκώμια και τροπάρια, και με ιεράς Ακολουθίας, διατί υπεμείναμεν γενναίως τόσα μαρτύρια, και εχύσαμεν το αίμα μας δια την πίστην, και αγάπην του Χριστού, σας ευχαριστούμεν, και δια τούτο θέλομεν πρεσβεύει πάντατε προς τον Θεόν δια την σωτηρίας σας. Η πλέον όμως ευάρεστος, και μεγαλυτέρα τιμή όπου ημπορείτε να προσφέρετε εις ημάς είναι, το να μας μιμηθήτε με το έργον, και να υπομείνετε και εσείς μαρτύριον, δια το όνομα του Χριστού, όταν ήθελε το καλέση ο καιρός και η χρεία· «τιμή Μάρτυρος, μίμησις Μάρτυρος». Και λοιπόν εάν καμμίαν φοράν τύχη να σας φθονήσουν, οι αλλόπιστοι, ή σας συκοφαντήσουν, ή να σας βιάσουν, ή με άλλον οίον δήτινα τρόπον να σας παρακινήσουν να αρνηθήτε τον Χριστόν, και να δεχθήτε την εδικήν των θρησκείαν, φυλαχθήτε αδελφοί γλυκύτατοι δια αγάπην Χριστού, όστις σας εξαγόρασε με το ίδιον του αίμα· φυλαχθήτε δια την πολύτιμον σωτηρίαν των ψυχών σας· φυλαχθήτε δια την πολύτιμον σωτηρίαν των ψυχών σας· φυλαχθήτε να μην αρνηθήτε την Ορθόδοξον πίστην σας, και να ομολογήσετε την εκείνων θρησκείαν· μη τυφλωθήτε τόσον, οπού να προτιμήσετε το σκότος από το φως· το ψεύδος από την αλήθειαν· το χαλκούν και κάλπικον νόμισμα από το καθαρόν και δοκιμασμένον αμάλγαμα· το γυαλί και άτιμον χαλίκι από το ατίμητον πετράδι· με ένα λόγον, τον άδην από τον ουρανόν, και την κόλασιν από τον Παράδεισον· μη το καταδεχθήτε ποτέ, μη, να αφήσετε την αγιωτάτην πίστιν σας, ήτις κάμνει εκείνους όπου την πιστεύουν, από ανθρώπους Αγγέλους· από επίγειους, ουράνιους· από υλικούς, υιούς Θεού κατά χάριν, λαμπροτάτους ηλίους, κληρονόμους της ουρανών βασιλείας». Ίσως και εμείς κληθούμε προ του διλήμματος: «Χριστό ή Μωχαμέτη;» Τότε τι θα κάνουμε; Θα ακολουθήσουμε τους Νεομάρτυρες; Θα λυγίσουμε;

Στη μνήμη μου έρχεται ο Αθανάσιος Διάκος, που όντας αιχμάλωτος του Ομέρ Βρυώνη μετά τη μάχη της Αλαμάνας, του απαντά: «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω». Θυμάμαι την απόκριση του Παπαφλέσσα προς τον Ιμπραήμ πασά, όταν ο τελευταίος πριν τη μάχη στο Μανιάκι του ζήτησε υποταγή: «Ο Παπαφλέσσας πίπτει, δεν κύπτει». Η αγία Χρυσή, η αγία Ακυλίνα, ο άγιος Νικόλαος ο Παντοπώλης, ο άγιος Μάρκος ο Κρητικός…

Ο γνωστός ιστορικός, Πουκεβίλ, σε πολλά σημεία του έργου του αναφέρεται στους νεομάρτυρες, που θυσίασαν τη ζωή τους, κρατώντας την πίστη τους στον Χριστό. Σε μια δε μαρτυρία του, που δημοσιεύθηκε το 1824 στο Παρίσι, περιγράφει το μαρτύριο των Ναουσαίων νεομαρτύρων. «Τεσσάρων νέων, αφού απέκοψαν τας χείρας έστησαν αυτούς επί σωρού πτωμάτων και τους προέτρεπον εις εξωμοσίαν. Αρνουμένων δε εκείνων έκοψαν αλληλοδιαδόχως τας ρίνας, τα ώτα, τα χείλη, και τελευταίως εξορύξαντες τους οφθαλμούς των αφήκαν αυτούς ημιθανείς». Ο γνωστός πολιτικός, και ιστορικός φιλίπ Νοέλ Μπέϊκερ ισχυρίστηκε ότι: «Αληθινά, αυτοί ήταν χριστιανοί μάρτυρες. Και η φυλή τους θα πρέπει να είναι ικανή μεγάλων κατορθωμάτων».

Αν το έθνος μπόρεσε να επιβιώσει και να μην καταποθεί από την τουρκική τυραννίδα, αυτό οφείλεται στην Εκκλησία και στου Χριστού την πίστη. Αξιοσημείωτο είναι ότι Νεομάρτυρες δεν προέρχονταν μόνον από τους Έλληνες. Προέρχονταν και από άλλα έθνη που βρίσκονταν κάτω από τον ίδιο τύραννο. Έτσι Νεομάρτυρες έχουμε Σέρβους, Βούλγαρους, Ρουμάνους και Τούρκους, που άφησαν τη θρησκεία του Μωχαμέτη και ασπάστηκαν τη χριστιανική διδασκαλία «άχρι θανάτου». Δίκαια, λοιπόν, έλαβαν «τον στέφανον της ζωής» από τον αγωνοθέτη Κύριο.

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου