ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

21 Φλεβάρη 12-13. Τα πήραμε τα Γιάννενα…

21-φλεβάρη-12-13-τα-πήραμε-τα-γιάννενα-557060

Της Αμαλίας Καπότση

Μάτια πολλά το λένε – μάτια πολλά το λένε όπου γελούν και κλαίνε. Γιάννενα όνομα γλυκό, Γιάννενα θρύλοι τόσοι, Γιάννενα με την λίμνη σου και την κυρά Φροσύνη, στο όνομά σας πέσανε αδέρφια μας, αχ πόσοι! Για να σας δώσουν την χαρά και την λευτερωσύνη!

Το 1453 πέφτει η Κωνσταντινούπολη. Πήραν την πόλη, πήραν την_

Ο υπόδουλος Ελληνισμός χάνεται τότε στα σκοτάδια. Η Μεγάλη του Γένους Σχολή στο Φανάρι και η παλιά Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων, είναι τα δύο φώτα που φωτίζουν τον υπόδουλο Ελληνισμό.

Ένας λαός υποφέρει και μαστορεύει υπομονετικά την λευτεριά του. Διδάσκαλοι του Γένους (Μπαλάνης, Γεννάδιος κ.α.) ιερείς, λόγιοι, αγρότες, τεχνίτες, έμποροι, απλές γυναίκες Ηπειρώτισσες. Όλοι μικροί μεγάλοι άντρες γυναίκες στον υπέρ πάντων αγώνα. Για τον Χριστό την πίστη την αγία και της πατρίδος την Ελευθερία. Χρόνια σκληρά δύσκολα. Δεν όριζες τον εαυτό σου. Παλληκάρια στα μπουντρούμια, κορίτσια στα χαρέμια.

Ήταν τότε δυστυχία για τον γονιό να ’χει κόρη και μάλιστα όμορφη κόρη. Την άρπαξε ο Πασάς και ήταν μεγάλη ντροπή. Γι’ αυτό υπήρχε χρόνια αυτή η νοοτροπία. Καλύτερο το αγόρι. Ευτυχώς τώρα δεν υπάρχει αυτή η νοοτροπία. Δύο μεγάλες προσωπικότητες γίνονται πασίγνωστοι σ’ όλο τον τότε γνωστό κόσμο.

Αλή Πασάς και Κυρά Φροσύνη

Ο Αλής ο Τεπενενλής ο τουρκαλβανός γιός της Χάμκως από την κλεισούρα κοντά στο Αργυρόκαστρο της Β. Ηπείρου ήταν πολύ έξυπνος και πολύ σύγχρονος για την εποχή του ηγέτης.

Έδωσε στην αρχή πολλά προνόμια στους σκλάβους. Έτσι ανθίζουν εδώ το εμπόριο, οι τέχνες, τα γράμματα. Είχανε στα χρόνια του στα Γιάννενα και Γαλλική πρεσβεία. Πηγαινοερχότανε οι Γάλλοι διπλωμάτες στο τζαμί του. Συνεργαζότανε και με τους Γερμανούς. Γερμανοί μηχανικοί χτίζανε εδώ οχυρωματικά έργα γύρω από την πόλη.

Ο Αλή πασάς αγρίεψε και αγρίεψε πολύ όταν δεν έπεφτε το Σούλι, το Ζάλλογο, η Κιάφα και το Κούγκι.

Η Χάμκω του δίδαξε κάτι αντιπαιδαγωγικό. Να λυπάται με ότι δεν έχει. Όχι να χαίρεται με αυτά που έχει και είχε πολλά, πάρα πολλά ο Αλής, τα πάντα. Υπέφερε όμως από αϋπνίες φοβίες και ανασφάλειες. Και πήρε το Σούλι μόνον με προδοσία του Πήλιου Γούση. Ο ποιητής μας Βαλαωρίτης χαρακτηρίζει τον Αλή ως πολύ σκληρό και τον παρομοιάζει με λιοντάρι.

Χαρακτηρισμός Αλή Πασά – Βαλαωρίτης.

Επέσανε τα Γιάννενα γλυκά να κοιμηθούνε, εκλείσανε τα φώτα τους, σφαλίσανε τα μάτια. Η μάνα σφίγγει το παιδί γλυκά στην αγκαλιά της γιατί είναι οι χρόνοι δύσκολοι και τρέμει μην το χάσει.

Άγρυπνος ο Αλή Πασάς, ακόμη δεν κοιμάται. Μον’ σε μια χαίτη λιονταριού κείτεται ξαπλωμένος. Ανθρώπου μάτι δεν μπορεί καλά να ξεχωρίσει ποιο τάχα ναν το ζωντανό και ποιο το σκοτωμένο.

Τότε και ο πνιγμός της Κυρά Φροσύνης.

Η μικρόσωμη Ηπειρώτισσα με την άρνησή της στα ταπεινά σχέδια του Αλή έγινε ηρωίδα και μπήκε στο πάνθεον των ηρωίδων γυναικών. Μια κρύα βραδιά χειμωνιάτικη την πνίξανε στη λίμνη με τις 17. Μόνο τα αφρισμένα κύματα της λίμνης και ο σκοτεινός ουρανός ήτανε μάρτυρες αυτής της θηριωδίας.

Στα βάθη των χρόνων υφαίνεται η ιστορία με τους θρύλους και τις παραδόσεις. Κάποιοι προσπαθήσανε να μειώσουν τότε την μεγάλη θυσία της που άναψε το φυτίλι της Επανάστασης λέει ο Βαλαωρίτης στο ποίημα του «Μετάνοια» Φροσύνη μου, δεν έζησα στα χρόνια σου. Δεν ξέρω ποια ήσουνα και τι έκανες. Η μεγάλη σου όμως θυσία σε εξάγνισε, διέγραψε όλα σου τα λάθη και σε τοποθέτησε στο πάνθεον των Ελληνίδων γυναικών.

Χίλια καντάρια ζάχαρη να ρίξτε μες’ στη λίμνη,

Για να γλυκάνει το νερό να πιεί η Κυρά Φροσύνη

Να πιούνε και οι 17 με την περίσσια χάρη

Γυναίκες ηπειρώτισσες, φαντάσματα της φύσης

Εχτρέ γιατί δεν ρώτησες ποιόν πας να πολεμήσεις.

Και φτάνουμε στο 12-13. Πασάς τότε ο τελευταίος ήταν ο Εσσάτ Πασάς. Αρχηγός των Ελληνικών στρατευμάτων ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος. Στο Εμίν Αγά, έξω από τα Γιάννενα, ήτανε το στρατηγείο του, κοντά στο Μπιζάνι. Εδώ διεξήχθη η τιτάνια πάλη των Ελλήνων. Το Μπιζάνι από τους Γερμανούς, άριστα οχυρωμένο. Τα μάτια όλων των Ελλήνων στραμμένα στο Μπιζάνι και η καρδιά τους χτυπά όλων εδώ.

Παλεύουν σώμα με σώμα εδώ όλη η Ελλάδα. Λόγιοι και φιλέλληνες όπως ο Garivaldi και το τάγμα των Γαριβαλδινών. Και όλη η Ελλάδα αγωνιά και αναρωτιέται; Θα πέσει το Μπιζάνι;

Εκείνος ο χειμώνας ήταν πολύ βαρύς. Κρύο και χιόνι. Γράφει ο Κρητικός στρατιώτης στη μάννα του: Δεν με φοβίζουν μάνα μου οι σφαίρες, τα κανόνια, μον’ με φοβίζει η παγωνιά, του Μπιζανιού τα χιόνια. Και το θαύμα έγινε. Από όλους τους λόφους, 21η Φλεβάρη 12-13 μπαίνουν στα Γιάννενα τα Ελληνικά στρατεύματα. Ο στρατηγός Βελισάριος, από τον Βελισάριο λόφο, ο Garivaldi από το Δρίσκο όπου και σκοτώθηκε, ο διάδοχος από το Μπιζάνι. Σαν τρελοί Γιαννιώτες και Γιαννιώτισσες τρέξανε στην κεντρική πλατεία. Ο Εσσάτ Πασάς παρέδωσε τα κλειδιά της πόλης στον διάδοχο Κωνσταντίνο.

Τόσες Ελληνικές σημαίες που βρεθήκανε; Φιλιόντουσαν, αγκαλιαζόντουσαν, κλαίγανε, γελούσανε και λέγανε: Χριστός Ανέστη ! Η σκλάβα πόλη ανέστη ! Έτσι έμεινε στην ιστορία η μέρα αυτή, η 21η Φλεβάρη 12-13.

«Για την Hπειρωτική Αδελφότητα… αποσπάσματα από το βιβλίο της Γιαννιώτισσας Αμαλίας Ε. Καπότση

«Γιάννενα, οι θησαυροί του τόπου μου…»

Εγγραφείτε στο Newsletter του Ταχυδρόμου