Toυ Κων. Απ. Σουλιώτη, επ. λυκειάρχη
Ο Απ. Παύλος στην προς Γαλάτας Επιστολή του (ε’, 22) μεταξύ των καρπών του Αγίου Πνεύματος αναφέρει και την εγκράτεια. Εγκράτεια σημαίνει κρατώ τον εαυτό μου, τον τιθασεύω, τον εξουσιάζω, είμαι κυρίαρχος. Δηλαδή, βάζω στη ζωή μου ιδανικά, ιδεώδη, αξίες, αρχές και ευγενείς επιδιώξεις και αγωνίζομαι να τις κατακτήσω ή να τις ακλουθώ πιστά σύμφωνα και με τα λόγια της Αγίας Γραφής «πας ο αγωνιζόμενος πάντα εγκρατεύεται» (Α’ Κορ. θ’, 25) και «οπίσω των επιθυμιών σου μη πορεύου και από των ορέξεων σου κυλίου» (Σ. Σειράχ ιη’,30).
Η εγκράτεια αναφέρεται και καλύπτει τον όλον άνθρωπο και είναι αναγκαία στα λόγια μας, στα μάτια μας, στις κινήσεις μας, στις υλικές απαιτήσειςκαιεπιθυμίες μας, στις ψυχικές και σωματικές μας παρορμήσεις κλπ. Μόνον έτσι ο αγωνιζόμενος χριστιανός θα μπορέσει να απαλλαγεί από τα πάθη, τις αδυναμίες του και τους ποικίλους πειρασμούς και μεθοδείες του διαβόλου, ώστε να καταστεί ελεύθερη προσωπικότητα, ευεργετικός και αγαπητός στοάς άλλους και άνθρωπος του Θεού.
Ένα σοβαρό και ισχυρό στοιχείο της εγκράτειας είναι και η νηστεία, γιατί μας ενισχύει στον πνευματικό μας αγώνα για την ισχυροποίηση της θελήσεώς μας και την καταστολή των παθών μας. Τί είναι, όμως, νηστεία; «Αποχή από ορισμένες τροφές και ποτά (από το αρχαιοελληνικό νή – εσθίω = δεν τρώγω) σε καθορισμένες από την Εκκλησία μας ημέρες και κατ’ επέκταση αποχή και από τις σαρκικές απολαύσεις και επιθυμίες και γενικά από τις αμαρτωλές ηδονές της ζωής.
Η νηστεία δεν είναι ούτε πρέπει να είναι μια τυπική διαδικασία, μια τυφλή τυπολατρία, αλλά πρόκειται για πνευματική υπόθεση και διαδικασία, η οποία απαιτεί συνεργασία σώματος και ψυχής. Με τη νηστεία καθαρίζεται το σώμα και εξασφαλίζεται η υγεία του, αλλά και απαλλάσσεται ο νους και η σκέψη του ανθρώπου από τις αμαρτωλές διαθέσεις και τάσεις.
Η τυπική νηστεία σε τίποτα δεν ωφελεί το χριστιανό· απεναντίας, τον καθιστά τυπολάτρη, τον απομακρύνει από την ουσία της Ευαγγελικής διδασκαλίας και δίνει αφορμή στους αρνητές του Χριστού να στρέφουν τα πυρακτωμένα βέλη τους κατά της Εκκλησίας μας. Οι πατέρες της Εκκλησίας μας είναι κατηγορηματικοί για το θέμα. Ό άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει: «Νηστείαν καλώ ου την των βρωμάτων αποχήν μόνον, άλλο και την των αμαρτημάτων» και επισημαίνει διερωτώμενος: «Τί γάρ όφελος της νηστείας όταν πονηρίας γέμουσα ή διάνοια; Όταν έγκαλήτε; Όταν κατακρίνετε, δοκούς περιφέρονταις επί των οφθαλμών και προς επίδειξιν πάντα ποιήτε;». Και ο Μέγας Βασίλειος τονίζει: «Νηστεία αληθής έστιν η των κακών άλλοτρίωσις».
Η νηστεία, λοιπόν, τότε έχει σημασία για τη ζωή τού χριστιανού όταν έχει το στοιχείο της πνευματικής αγωνιστικότητας, με αποκλειστικό σκοπό την πνευματική του ανάβαση και την πνευματική του τελείωση, τη θέωση, που είναι και ο προορισμός του ανθρώπου.
Η Εκκλησία μας όρισε τους καιρούς της νηστείας, μόνο γι’ αυτό το σκοπό. Αν δεν επιδιώκεται από τους πιστούς αυτός ο σκοπός, η νηστεία είναι ατελέσφορος και προτιμότερο είναι να μη νηστεύουν.