Γράφει ο Κων . Απ. Σουλιώτης, Επ. λυκειάρχης
Τα τραγούδια του λαού μας – ή όπως αλλιώς τα λέμε – τα δημοτικά μας τραγούδια είναι τα βασικότερα στοιχεία, είναι η βασικότερη έκφραση της λαϊκής παράδοσης του Έθνους μας. Για να καταλάβουμε, όμως, τη σημασία που έχουν τα δημοτικά τραγούδια στη ζωή μας θα αναφερθώ με λίγα λόγια στην έννοια και τους τομείς που εκφράζουν την παράδοση.
Παράδοση είναι το σύνολο των πολιτιστικών αγαθών και στοιχείων, που παραδίδονται από τους παλαιότερους και παραλαμβάνονται από τους νεότερους. Θα λέγαμε ότι είναι τα ουσιώδη γνωρίσματα της ζωής των παλαιοτέρων γενεών, τα οποία κληροδοτούν στις νεώτερες γενεές. Εξειδικεύοντας, λοιπόν, τον όρο παράδοση, λέμε ότι Ελληνική παράδοση είναι ο ιδιαίτερος τρόπος ζωής των προγενέστερων από εμάς Ελληνικών γενεών, οποίος κληρονομείται και περνάει στη δική μας εποχή και με βάση τα κύρια γνωρίσματά του δημιουργούμε εμείς τον δικό μας τρόπο ζωής, άλλοτε προσθέτοντας και άλλοτε αφαιρώντας τα στοιχεία που χρειάζονται για την υλοποίηση της σύγχρονης πραγματικότητας.
Γνήσια παράδοση είναι τα στοιχεία εκείνα που εκφράζουν και προσδιορίζουν τον καθολικό τρόπο ζωής μιας εποχής στις πιο καλές της στιγμές. Παράδοση για μας τους νεοέλληνες είναι ολόκληρος ο ιστορικός και ο πνευματικός βίος του Έθνους μας, όπως αυτός διαμορφώθηκε και βιώθηκε από τις παλιότερες γενεές. Δηλαδή « από τη θρησκεία ως τα έθιμα του σπιτιού, από τον κοινό βίο ως τα αγροτικά έργα, κτίσματα, επιπλώσεις, υφαντά, κοινωνικές σχέσεις, έθιμα χαράς και λύπης, τέχνες, γλώσσα, παραμύθι, παροιμία, ντύσιμο, χορός, τραγούδι», αλλά και το ελληνικό φιλότιμο, η λεβεντιά, η φιλοξενία, η αξιοπρέπεια και άλλα.
Για να έχουμε καλό τρόπο ζωής οι άνθρωποι πρέπει να είμαστε δεμένοι με τα γνήσια στοιχεία των παραδόσεων μας και κυρίως οι Έλληνες ποτέ δεν πρέπει να λησμονούμε την πλούσια Ελληνοχριστιανική παράδοση μας.
Θα μπορούσαμε να πούμε και άλλα πολλά για την Παράδοση. Όμως το θέμα μας είναι για τα τραγούδια του λαού, τα δημοτικά μας τραγούδια, τα οποία, όπως γράφουμε και παραπάνω, είναι το βασικότερο στοιχείο της Παράδοσης του Έθνους μας,
Έχουμε πολλά είδη δημοτικού τραγουδιού. Ακριτικά, Παραλογές, Ιστορικά, Κλέφτικα, της αγάπης, του γάμου , του παιδιού (γέννησης, νανουρίσματα, ταχμαρίσματα), της δουλειάς, τις ξενιτιάς, περιγελαστικά, του θανάτου (μοιρολόγια).Θα αναφερθούμε σε μερικά από αυτά:
Τα Ακριτικά τραγούδια. Είναι αφηγηματικά τραγούδια .Δηλαδή, ο λαϊκός ποιητής αφηγείται με ποιητικό λόγο γεγονότα που αναφέρονται στη ζωή και στη δράση των Ακριτών. Τι ήταν οι Ακρίτες ; Οι Ακρίτες ήταν στρατιωτικοί αξιωματούχοι του Βυζαντίου που ζούσαν με τους στρατιώτες τους στα άκρα, στα ανατολικά σύνορα του βυζαντινού κράτους, όπως στην Καππαδοκία, την Αρμενία, την Αραβία και άλλα. Κατοικούσαν σε μεγάλα κτήματα που τους είχε παραχωρήσει το κράτος. Ανάμεσα στον 9ο και 13ο αιώνα οι τοπικοί αυτοί άρχοντες απέκτησαν μεγάλη δύναμη και όλη τους τη ζωή την είχαν αφιερωμένη στον πόλεμο, με σκοπό να κρατήσουν μακριά τους εχθρούς του Βυζαντίου, στην αρχή τους Πέρσες, έπειτα τους Σαρακηνούς, που ερήμωναν τη χώρα με τις επιδρομές τους. Σιγά-σιγά δημιουργήθηκαν πλήθος θρύλοι γύρω από τη ζωή τους και τα κατορθώματά τους , που τραγουδήθηκαν, όπως είναι το γνωστό τραγούδι « Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΔΙΓΕΝΗ».
ΟΙ ΠΑΡΑΛΟΓΕΣ . Είναι και αυτές αφηγηματικά τραγούδια. Το περιεχόμενό τους είναι παρμένο από αρχαίους μύθους, νεότερες παραδόσεις, δραματικά κοινωνικά περιστατικά ή είναι εντελώς φανταστικά. Είναι ποιήματα με δραματικό συνήθως χαρακτήρα, που δεν τραγουδιόταν μόνον αλλά και χορεύονταν. Τα τραγούδια αυτά της παραλογής είναι αφηγηματικά και τραγουδιόνται γρήγορα από την αρχή ως το τέλος τους. Παραλογή π.χ. είναι το γνωστό σε όλους μας «ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ».
ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ τραγούδια. Ιστορικά λέγονται όσα δημοτικά τραγούδια σχετίζονται με πραγματικά γεγονότα, τα οποία στην εποχή τους συντάραζαν τους ανθρώπους. Τα ιστορικά τραγούδια τα εμπνέει ο θαυμασμός, μπορεί όμως και η λύπη για κάποιο αδικοσκοτωμένο παλικάρι ή κάποιον άνθρωπο που ξεχώριζε από τους άλλους με τη διαφορετική του μοίρα. Με τα ιστορικά τραγούδια ο λαός εκφράζει τα αισθήματά του, τους καημούς του, τι πίκρες του. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα ιστορικά τραγούδια δεν αναφέρονται μόνο στα ηρωικά και τολμηρά παλικάρια, αλλά και σε κάθε γεγονός εντυπωσιακό, συγκινητικό, φοβιστικό ή τρομακτικό της ζωής τους. Ας θυμηθούμε το γεγονός που ο Αλή – Πασάς έπνιξε στη λίμνη των Ιωαννίνων την Κυρά Φροσύνη. Ο λαός τη θρήνησε με ένα ωραίο ιστορικό –μοιρολόι. Ας θυμηθούμε και άλλα τραγούδια όπως « Ο ΔΡΑΜΑΛΗΣ…», «Η ΔΕΣΠΩ», «ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ ΣΑΡΑΝΤΑ».
Τα Κλέφτικα τραγούδια. Είναι τραγούδια της Ελληνικής λεβεντιάς. Αναφέρονται στα κατορθώματα των Κλεφτών και των Αρματωλών (των Κλεφταρματωλών) κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας. Τα κλέφτικα τραγούδια δεν υμνούν μόνο τα ηρωικά πρόσωπα της εποχής. Ο λαός τραγουδάει τη λαχτάρα του για τη λευτεριά, την αγάπη για την καλή του ζωή και την ομορφιά, το καμάρι του για τη δύναμη και τη μεγαλοσύνη. Υπάρχουν κλέφτικα τραγούδια που αναφέρονται σε συγκεκριμένα πρόσωπα και άλλα που αναφέρονται στην κλέφτικη ζωή γενικά, τους πόθους και τις χαρές της και τις σχέσεις των κλεφταρματωλών με τους άλλους ανθρώπους. Ενδεικτικά γνωστά κλέφτικα τραγούδια είναι: « ΤΩΝ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΑΙΩΝ», «ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΤΟ ΚΙΒΟΥΡΙ» και άλλα.
Κλείνοντας θέλω να τονίσω και να επισημάνω ότι η παράδοσή μας, η Ελληνοχριστιανική Παράδοση, είναι ανάγκη σήμερα να περάσει μέσα από την οικογένεια , το Σχολείο, τους άλλους φορείς και την Εκκλησία μας στη νέα γενιά, γιατί διαφορετικά κινδυνεύουμε να αποκοπούμε από τον Εθνικό μας ομφάλιο λώρο και να «πεθάνουμε» από ασφυξία. Όλοι μας πρέπει να εργαζόμαστε με υπευθυνότητα προς αυτή τη κατεύθυνση για να μην έρθει η ώρα, αν δεν ήρθε ακόμη, και θα κλαίμε επί των Εθνικών μας ερειπίων. ΤΟ ΑΠΕΥΧΟΜΑΙ. Ας έχουμε πάντα στο νου μας τα λόγια της Δώρας Στράτου: «Ο λαός μας δεν είχε χαρτιά και μολύβια για να αποτυπώσει τα συναισθήματά του. Δούλευε, πολεμούσε. Και όταν ήθελε να πάρει μια ανάσα χόρευε».
