Κατά καιρούς γράφονται διάφορα επικριτικά σχόλια (λιγότερο ή περισσότερο δικαιολογημένα) για ορισμένες Υπηρεσίες τού ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως λ.χ. τις Εφορίες, το ΙΚΑ, τα δημόσια νοσοκομεία, τις Πολεοδομίες και άλλες.
Μία Υπηρεσία (με τη γενική έννοια τού όρου, δηλαδή τόσο το Υπουργείο όσο και οι υπ’ αυτό αποκεντρωμένες υπηρεσίες του), η οποία με τη λειτουργία της επηρεάζει τη ζωή ΟΛΩΝ μας καθημερινά με τραγικές συχνά συνέπειες, είναι η Υπηρεσία του Υπουργείου Μεταφορών (ή όπως αλλιώς λέγεται) που είναι υπεύθυνη για τη σηματοδότηση και διαγράμμιση των δρόμων μας.
Εχοντας πάθει μιθριδατισμό απέναντι στις ταλαιπωρίες που υφιστάμεθα από τις περισσότερες δημόσιες ή αυτοδιοικούμενες Αρχές (με κάποιες πάντως λαμπρές εξαιρέσεις, όπως λ.χ. τα ΚΕΠ, αλλά και η Αστυνομία, αν ληφθεί υπόψη η πλήρης απουσία πόρων) δεν συνειδητοποιούμε πόσο σημαντική για τη ζωή μας είναι η Υπηρεσία αυτή, που περιέργως φαίνεται να βρίσκεται στο απυρόβλητο των ΜΜΕ. Κι όμως τα παντός είδους σήματα και οι διαγραμμίσεις είναι πράγματι εξαιρετικά σημαντικά για τη ασφαλή οδήγηση, η δε έλλειψή τους οδηγεί σε (θανατηφόρα συχνά) δυστυχήματα.
Δυστυχώς στη χώρα μας, όπως σε τόσους άλλους τομείς, η σηματοδότηση και διαγράμμιση των δρόμων αντιμετωπίζεται με επιπολαιότητα και το κράτος, κάθε φορά που γίνεται ένα δυστύχημα σπεύδει να το αποδώσει στην «απροσεξία» τού οδηγού ή στην «υπερβολική ταχύτητα». Η πραγματικότητα όμως είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις η ευθύνη είναι τού Κράτους και ειδικότερα της ανωτέρω Υπηρεσίας που υπολειτουργεί.
Οι δικαιολογίες αυτές ήταν συνήθεις πριν ολοκληρωθεί ο νέος Εθνικός Δρόμος Αθήνας – Θεσσαλονίκης και υιοθετείτο αμέσως από τα ΜΜΕ, αφού η εκδοχή αυτή «πωλούσε» περισσότερο. Είχα τότε γράψει σε αθηναϊκή εφημερίδα ότι όταν το κράτος επιτρέπει την εισαγωγή και πώληση αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού (τα οποία μάλιστα φορολογεί αλύπητα) δεν μπορεί να έχει την απαίτηση να πηγαίνουν με 60 ή 80 χλμ/ώρα, επειδή εκείνο είναι ανίκανο να κατασκευάσει ασφαλείς δρόμους. Αλλά ούτε μπορεί να εξαλείψει την επιπολαιότητα των ανθρώπων.
Ενα σοβαρό κράτος οφείλει να κατασκευάζει δρόμους ή να παίρνει άλλα μέτρα που να ελαχιστοποιούν τόσο τον ανθρώπινο παράγοντα όσο και τις απρόοπτες «ατυχίες» (σκάσιμο λάστιχου, μηχανική βλάβη κλπ). Οι νέοι αυτοκινητόδρομοι τής χώρας (παρόλον ότι δεν έχουν καμία σχέση με τους ευρωπαϊκούς κι ας έχουν στοιχίσει 2 και 3 φορές περισσότερο) κατάφεραν να μειώσουν τα δυστυχήματα όχι όμως όσο θα έπρεπε.
Αυτό οφείλεται διότι εκτός των «βαλκανικών» αυτών αυτοκινητόδρομων, στο υπόλοιπο δίκτυο επικρατεί τριτοκοσμικό χάος. Πινακίδες συχνά ανύπαρκτες, κρυμμένες από φυτά ή άλλα εμπόδια, πεσμένες στο έδαφος, σκεπασμένες με διαφημιστικά ή γραφιτωμένες. Οσο για τη διαγράμμιση η εικόνα είναι απερίγραπτη. Θυμάμαι όταν πριν λίγα χρόνια επισκεπτόμουν για λόγους υπηρεσίας μόνος ή συνοδεύοντας τον τότε Υπουργό Εξωτερικών τις βαλκανικές πρωτεύουσες, την έκπληξη που ένοιωθα με την τελειότητα τής διαγράμμισης, όχι μόνο στους δρόμους, αλλά και στους χώρους στάθμευσης.
Στη χώρα μας αντίθετα η διαγράμμιση θεωρείται κάτι σαν πολυτέλεια. Για να πάρω ως παράδειγμα την περιοχή μας, αρκεί κανείς να βγει από το κεντρικό κύκλωμα τού Πηλίου για να νοιώσει ότι βρίσκεται σε κάποια απομονωμένη ζούγκλα. Στροφές 90 ή και 180 μοιρών χωρίς καμία προειδοποίηση για τον κίνδυνο, πέραν ίσως ενός καντηλιού στη μνήμη κάποιου άτυχου οδηγού που άφησε εκεί την τελευταία του πνοή. Αλλά και όπου υπάρχουν πινακίδες, αυτές συνήθως είναι σβησμένες ή σκεπασμένες με αυτοκόλλητα που τοποθετούν εγκληματικά ανεύθυνοι συμπολίτες μας, ενώ η διαγράμμιση είναι ελλιπέστατη. Και όταν υπάρχει, είναι τόσο σκανδαλωδώς κακή η ποιότητα τής μπογιάς (επειδή προφανώς νοθεύεται) ώστε διερωτάται κανείς πώς κανένας ελεγκτικός μηχανισμός δεν έχει ακόμη διερευνήσει την εγκληματική αυτή πρακτική, που σίγουρα ευθύνεται για πολλά δυστυχήματα.
Για να αντιληφθεί κανείς πόσο πίσω είναι η χώρα μας, στη Χιλή, πέραν του αυτοκινητόδρομου αμερικανικών προδιαγραφών, υπάρχουν δευτερεύοντες δρόμοι μήκους 4.000 χλμ. (η Χιλή είναι μια μακρόστενη λωρίδα μήκους 5.000 χλμ.), οι οποίοι είναι άψογα διαγραμμισμένοι σε όλο το μήκος τους όχι μόνο με μπογιά, αλλά και με «μάτια γάτας»! Ο «σοσιαλισμός» και η υπευθυνότητα στην πράξη και όχι μόνο παχιά λόγια.
Εκεί, εξάλλου, όπου η εικόνα των δρόμων μας είναι πραγματικά τριτοκοσμική αντανακλώντας και το γενικότερο πολιτιστικό μας επίπεδο, είναι οι διαβάσεις. Ελάχιστες τον αριθμό, συνήθως σε λάθος σημείο, ξεθωριασμένες και χωρίς σηματοδότηση, αποτελούν τον καθρέπτη τής έλλειψης αγωγής των Νεοελλήνων, αλλά και της ανευθυνότητας τού κράτους. Εχοντας ζήσει τη δεκαετία τού 1980 στην Κύπρο, όταν ακόμη αυτή θύμιζε απομονωμένη ελληνική επαρχία, σοκαρίστηκα όταν ξαναγύρισα για τουρισμό πριν μερικούς μήνες. Οι δρόμοι ήταν πλέον ευρωπαϊκού επιπέδου, η διαγράμμιση άψογη, ο σεβασμός στους πεζούς απόλυτος. Ειδικά οι διαβάσεις ήταν έντονα βαμμένες και εκατέρωθεν αναβόσβηναν μονίμως φώτα ειδοποιώντας έτσι τους οδηγούς ότι πλησιάζουν σε ζώνη πεζών. Φυσικά ούτε λόγος να γίνεται για παρκάρισμα επάνω σε αυτές.
Το ερώτημα τελικά είναι «υπάρχει άραγε ελπίδα ότι θα πλησιάσουμε κάποτε κι εμείς αυτά τα επίπεδα;» και φοβούμαι ότι η απάντηση δεν μπορεί να είναι αισιόδοξη, αφού δεν το καταφέραμε τόσα χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ενωση με τα κονδύλια να ρέουν άφθονα.
Η μόνη ελπίδα είναι να βρεθεί κάποτε ένας γενναίος, λίγο «τρελός» δικαστής, ο οποίος να «κόψει ένα ακριβό κοστούμι» στο κράτος όταν κάποιος συνάνθρωπός μας σκοτωθεί εξαιτίας τής ολιγωρίας τής Υπηρεσίας αυτής, ώστε να καταλάβει ότι η ανευθυνότητα στοιχίζει ακριβά και στο Δημόσιο. Ισως τότε τα καντηλάκια στις άκρες των δρόμων να πάψουν να αυξάνονται με το σημερινό ρυθμό, τέτοιο ώστε σύντομα θα ξεπεράσουν σε αριθμό και τους στύλους τής ΔΕΗ.
