Γράφει ο Χάρης Δημητρίου, Πληρεξούσιος Υπουργός Α’ επί τιμή
Στη διάρκεια τής παρούσας δραματικής οικονομικής κατάστασης τής χώρας η συζήτηση επικεντρώνεται στις λεπτομέρειες των μέτρων που πρέπει να ληφθούν και στις συνέπειες για τις διάφορες κοινωνικές τάξεις. Ελάχιστες είναι οι συζητήσεις για το πρόβλημα που βρίσκεται στη βάση τής χρεοκοπίας μας και που είναι η ανικανότητα όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων να βρουν τρόπους αύξησης τής παραγωγής, ώστε να μειωθεί η ανάγκη δανεισμού.
Αντί πράγματι από το 1981 και μετά που γίναμε μέλη της ΕΟΚ η οικονομία μας να διαφοροποιηθεί και να γίνει ανταγωνιστικότερη μέσα από το σταδιακό άνοιγμα των επαγγελμάτων και την απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών, έγινε όλο και πιο εσωστρεφής, όλο και πιο δύσκαμπτη. Ο ποταμός των κοινοτικών επιχορηγήσεων διασπαθίστηκε από τους πολιτικούς, οι οποίοι επιδόθηκαν στο «άθλημα» τού βολέματος των «ημετέρων» ψηφοφόρων διογκώνοντας το εκ της φύσης του αντιπαραγωγικό Δημόσιο, ενώ οι συντεχνίες που δημιουργήθηκαν στο διάστημα αυτό πάλευαν έκτοτε «με νύχια και με δόντια» να διατηρήσουν τα προνόμιά τους.
Φθάσαμε έτσι στο 2009, όταν έσκασε η φούσκα τού διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος και οι επιπτώσεις έπληξαν την Ελλάδα, για να διαπιστώσουμε ότι η κυβέρνηση δεν γνώριζε καν τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων! Διότι τα προηγούμενα χρόνια κάθε υπουργός, κάθε βουλευτής διόριζε σωρηδόν τούς «ημετέρους» χωρίς διαδικασίες, χωρίς διαγωνισμούς, μέσα από διαφορετικά διοικητικά σχήματα και καθεστώτα, ώστε χάθηκε ο λογαριασμός. Παγκόσμια πρωτοτυπία!
Επιπλέον, μέσα σε αυτό το διοικητικό και εργασιακό χάος, που ανίκανους ανθρώπους τούς έκανε διευθυντές οργανισμών ή διοικητές επιχειρήσεων και δημιουργούσε τεράστιες περιουσίες από τη μια μέρα στην άλλη, αναπτύχθηκε το φαινόμενο τής διαφθοράς. Δεν μπορώ να ξεχάσω ποτέ το σοκ που ένοιωσα όταν σε μια συζήτηση με έναν υφυπουργό τής κυβέρνησης Καραμανλή το 2005, σε ερώτησή μου γιατί δεν μειώνεται ο αριθμός των βουλευτών κατά 100 για να προκύψει οικονομία, μού απάντησε με τον πιο φυσικό τρόπο: «Και τι στοιχίζουν οι 100 βουλευτές; Ούτε μισή μίζα»!
Είναι επομένως επείγουσα ανάγκη να κοιτάξουμε πώς θα βγούμε από αυτό το τέλμα στο οποίο μπήκαμε μόνοι μας, έστω και αν κατηγορούμε μόνο τούς άλλους. Τα παραδείγματα των χωρών που τα κατάφεραν είναι πολλά και θα μπορούσαμε να τα αντιγράψουμε αντί να ψάχνουμε για μαγικές λύσεις. Εχοντας γνωρίσει λόγω επαγγέλματος διάφορες χώρες, μπορώ να περιγράψω την εμπειρία μου από μία εξ αυτών, τη Χιλή.
Σ’ αυτή τη μακρινή και παρεξηγημένη χώρα, οι αλλαγές που έγιναν μετά το αιματηρό πραξικόπημα τού Πινοτσέτ το 1973 είναι εντυπωσιακές. Κάποιες από αυτές πιστώνονται (δυστυχώς) στο δικτατορικό καθεστώς, οι περισσότερες όμως στις δημοκρατικές κυβερνήσεις που το διαδέχθηκαν. Στον διοικητικό τομέα, για παράδειγμα, η οργάνωση έχει φθάσει σε τέτοιο σημείο ώστε κάθε πολίτης να έχει έναν ενιαίο αριθμό για όλες τις χρήσεις: αστυνομική ταυτότητα, διαβατήριο, άδεια οδήγησης, ΑΦΜ, ΑΜΚΑ… Ετσι όλες οι Υπηρεσίες με τον αριθμό αυτό μπορούν να διαπιστώσουν αμέσως εάν ένας πολίτης χρωστάει φόρους, εάν έχει εκκρεμότητες με το ασφαλιστικό του Ταμείο ή με τη Δικαιοσύνη, ενώ γνωρίζουν και τα προσωπικά του στοιχεία, έτσι ώστε να μην χρειάζονται πιστοποιητικά, βεβαιώσεις, υπεύθυνες δηλώσεις και όλα αυτά τα γραφειοκρατικά «κόλπα» που έχουμε εφεύρει στη χώρα μας για να δικαιολογούμε την ανικανότητα τού Δημοσίου να οργανωθεί στοιχειωδώς. Χάρις σ’ αυτή την οργάνωση, εξάλλου, όσοι πληρώνονται από το Δημόσιο δεν υποβάλλουν φορολογική δήλωση! Διότι το Δημόσιο γνωρίζει τα εισοδήματά τους μέσα από τις υπηρεσιακές διασταυρώσεις των στοιχείων και παρακρατεί το φόρο στην πηγή.
Εντυπωσιακότερες είναι όμως οι μεταρρυθμίσεις στον οικονομικό τομέα. Πολλές από αυτές έχουν «νεοφιλελεύθερο χρώμα». Σπεύδω να διευκρινίσω ότι μετά την πτώση τού Πινοτσέτ το 1989 τη χώρα κυβέρνησαν χριστιανοδημοκρατικές (δηλαδή κεντρώες) και σοσιαλιστικές κυβερνήσεις, με μόνη εξαίρεση τη τετραετία 2010-2014.
Αναφέρω ορισμένες:
- Οι αυτοκινητόδρομοι κατασκευάζονται με «το κλειδί στο χέρι», δηλαδή η εταιρεία που αναλαμβάνει την κατασκευή τους αρχίζει να εισπράττει διόδια, αφού παραδώσει το δρόμο στο σύνολό του,
- η χρήση των καρτών (cash cards) είναι γενικευμένη, ακόμη και για μικροποσά (λ.χ. για αγορά εφημερίδας),
- τα φαρμακεία είναι ανοικτά επτά ημέρες την εβδομάδα, μέχρι τις 21:00, ενώ πολλά μένουν ανοικτά μέχρι τις 24:00 και αρκετά διανυκτερεύουν,
- Τα πρατήρια βενζίνης είναι ανοικτά όλο το 24ωρο,
- Τα τελωνεία έχουν παραχωρηθεί σε ιδιωτική εταιρεία, η οποία παρακρατεί ποσοστό επί των δασμών.
Εξάλλου, το οικονομικό καθεστώς είναι φιλικό προς τις ξένες επενδύσεις, με αποτέλεσμα η χώρα να έχει επιτύχει θεαματικά αποτελέσματα. Τεράστιες ισπανικές επενδύσεις στην καλλιέργεια σολομού στη Ν. Χιλή, αμερικανικές επενδύσεις στην εξόρυξη λιθίου και πυρίτη στην έρημο τής Ατακάμα, κίνητρα για την προσέλκυση των γνωστότερων δυτικών ξενοδοχείων που έχουν αναπτύξει τον συνεδριακό τουρισμό. Δεν υπάρχει κανένα ιδεολογικό ταμπού προκειμένου να βελτιωθεί η οικονομική και κοινωνική κατάσταση τής χώρας: η εγκατάσταση ξένων τραπεζών, πανεπιστημίων, ασφαλιστικών φορέων, αλυσίδων καταστημάτων και φαρμακείων είναι ελεύθερη, με ταυτόχρονο όμως έλεγχο τής λειτουργίας τους από τη Διοίκηση. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, το γεγονός όμως είναι ότι η Χιλή έχει πετύχει τεράστια πρόοδο τα τελευταία 30 χρόνια σε σύγκριση με όλα τα λατινοαμερικανικά κράτη, ενώ έχει υπογράψει Συμφωνία Συνεργασίας με την Ευρ. Ενωση ήδη από το 2002!
Τι από αυτά θα μπορούσε να γίνει στη δική μας χώρα; Ασφαλώς όχι όλα, αφού οι γεωπολιτικές συνθήκες είναι διαφορετικές και η συμμετοχή μας στην Ευρ. Ενωση μάς επιβάλλει ορισμένους περιορισμούς. Σίγουρα όμως θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί το Δημόσιο όπως έγινε εκεί και όχι με τα ημίμετρα που λαμβάνονται ακόμη και τώρα στη χώρα μας, όπου ακόμη ψάχνουμε τούς τυφλούς-μαϊμού ή τους μετά θάνατον ασφαλισμένους. Ιδιαίτερη σημασία έχει η σύσταση ανεξάρτητων ελεγκτικών μηχανισμών, αφού η απελευθέρωση των επαγγελμάτων, που είναι αναπόφευκτη βάσει της τελευταίας συμφωνίας/μνημονίου, απαιτεί αυστηρή τήρηση των κανόνων ανταγωνισμού για να μην δημιουργηθούν μονοπωλιακές καταστάσεις.
Πέραν αυτών όμως εκείνο που επείγει είναι να βρεθεί τρόπος αύξησης τής παραγωγής, ώστε να προκύψουν έσοδα που θα μειώσουν τα βάρη των δανείων. Ο τρόπος αυτός δεν είναι άλλος από την παροχή κινήτρων σε επιλεγμένους τομείς, προκειμένου να προσελκύσουμε ξένες εταιρείες που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και θα συνεισφέρουν στην οικονομία μας μέσω τού τζίρου τους. Ποιοί τομείς θα είναι αυτοί, είναι θέμα μελέτης που πρέπει να γίνει το ταχύτερο από την κυβέρνηση, αφού η υλοποίηση των επενδύσεων απαιτεί χρόνο. Απαιτεί, πάνω από όλα, φαντασία και ευελιξία. Δεν υπάρχουν περιθώρια για ιδεολογικές αγκυλώσεις («το ξεπούλημα των ασημικών» και άλλες τέτοιες ανοησίες), αφού διαφορετικά θα συνεχίσουμε να παλεύουμε για να μειώσουμε το χρέος με τη φέτα και το λάδι μας.
Στη Χιλή το 1998 παραχωρήθηκε έκταση σε βουνό τής Ατακάμα για την εγκατάσταση τού Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου τού Νότου (European South Observatory), όπου λειτουργεί ένα από τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια τού κόσμου, ενώ στην ίδια περιοχή εγκαθίστανται προσεχώς και άλλα παρατηρητήρια των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας. Γιατί εμείς δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε το ίδιο για τη δημιουργία – για παράδειγμα – ενός «Τεχνολογικού Πάρκου», ώστε να προσελκύσουμε ξένες εταιρείες που ειδικεύονται στην έρευνα προϊόντων υψηλής τεχνολογίας, βοηθώντας έτσι και τα εγχώρια ερευνητικά ιδρύματα;
Ή αντί να πουλάμε τα νησιά μας σε ρώσους μεγιστάνες ή αστέρες τού Χόλυγουντ γιατί να μην προχωρήσουμε στη μακρόχρονη ενοικίαση μικρών ακατοίκητων νησιών ή βραχονησίδων σε ξένες επιχειρήσεις για την κατασκευή πολυτελών ξενοδοχειακών μονάδων; Η επένδυση αυτή πέραν της εργασίας που θα έδινε σε πολλές χιλιάδες Ελλήνων τόσο για την κατασκευή των ξενοδοχείων (και των συνοδευτικών έργων και υποδομών) όσο και για τη λειτουργία τους αργότερα, θα αναβάθμιζε την θέση τής Ελλάδας στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται και για τη γενικότερη γεωπολιτική θέση τής χώρας μας.
Μπορεί οι ιδέες αυτές να είναι ανεφάρμοστες και να υπάρχουν άλλες καλλίτερες. Πρέπει όμως κάποτε να αρχίσει η σχετική συζήτηση και να πάψουμε να ασχολούμαστε με τις δηλώσεις τού κ. Βαρουφάκη ή με τον πιθανό αντικαταστάτη τού κ. Σαμαρά. Κυρίως όμως πρέπει η κυβέρνηση αντί ξένων συμβούλων δημοσκοπήσεων ή ξένων γραφείων οργάνωσης προεκλογικών εκστρατειών, να αναθέσει σε σοβαρές εταιρείες τη μελέτη διάφορων οικονομικών μοντέλων, που θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν στη χώρα μας ώστε να βγούμε από το σημερινό τέλμα το ταχύτερο δυνατόν.
