Του Βασ. Καραμπερόπουλου
Θλιβερή εικόνα παρουσιάζει σήμερα ο χώρος της Υπέρειας Κρήνης Βελεστίνου, πλην του τμήματος όπου γίνονται έρευνες από την αρχαιολογική υπηρεσία. Τα πλατάνια περήφανα και θεόρατα, και ας μετρούν ζωή αιώνων, ενώ με τη στέρεψη των πηγών, που απέδιδαν 2.500 κυβικά νερού την ώρα ή 60.000 κυβικά το 24ωρο, έλειψαν οι ζωογόνες φυσαλίδες, έλειψαν τα ψάρια, χάθηκε το τραγούδι των βατράχων και η εντύπωση στον επισκέπτη είναι σήμερα αποκαρδιωτική.
Οι «βραχίονες» που οδηγούσαν το νερό στους νερόμυλους και τις αρδευόμενες εκτάσεις έχουν στεγνώσει, οι μύλοι καταρρέουν, το τοπίο γίνεται παγερά γκρίζο και οι κάτοικοι δεν απογοητεύονται, περιμένουν μήπως γίνει το θαύμα και ενεργοποιηθούν οι πηγές.
Οι επιστήμονες αποκλείουν την «ανάσταση» των πηγών, όμως η ελπίδα δεν έχει σβήσει. Απόδειξη ότι και τώρα με την ξεραΐλα και τις δυσμενείς προοπτικές, η επίσκεψη στο χώρο, ντόπιων και επισκεπτών, είναι σχεδόν καθημερινή. Και αν έλλειψε η ανάβλυση του νερού από τα έγκατα της γης, αν στέγνωσαν αυλάκια, νερόμυλοι και μαντάνια, αν όλα είναι γκρίζα και σε περιπτώσεις μαύρα, αφού έλειψαν οι ζωογόνες πηγές, μια σπίθα φωτός και ελπίδας φωλιάζει στις καρδιές των κατοίκων, πως θα ανασάνουμε ξανά, θα μας λούσουν με τη δροσιά τους οι πηγές, θα ακούσουμε να κοάζουν οι βάτραχοι, να παίζουν στην επιφάνεια της μικρής λιμνούλας υδρόβια και άλλα πουλιά, να απολαμβάνουν τις προσφορές των πηγών άνθρωποι και ζωντανά σαν μια συνέχεια αιώνων προσφοράς.
Οι πηγές που χάθηκαν πόσος πλούτος μας έλειψε. 6.000 στρέμματα αρδεύονταν με το νερό της Υπέρειας, 10 νερόμυλοι λειτουργούσαν, όπως και άλλες τόσες περίπου ντριστέλες και μαντάνια. Μια υδάτινη φιδοειδής γραμμή από τις πηγές μέχρι το Ριζόμυλο και από εκεί, όσο νερό περίσσευε, στην Κάρλα. Εκατοντάδες νοικοκυριά που είχαν προσδέσει την παρουσία τους και τις προοπτικές τους με τις πηγές.
Τι πλούτος Θεέ μου. Ενας χρυσοφόρος υδάτινος ορίζοντας που είχε ανεβάσει το οικονομικό επίπεδο των κατοίκων, η ανάπτυξη χάρη στις πηγές, έφερε πλούτο, δημιούργησε δεκάδες βιοτεχνίες και δεκάδες άλλα καταστήματα και επίσης είχε δημιουργηθεί μια παραγωγική όαση στον κατάξερο τότε κάμπο.
Και το σημαντικό ότι για την χρησιμοποίηση του νερού μηδέν κόστος, αφού ήταν φυσιολογική η ροή προς τα χαμηλότερα επίπεδα.
Σήμερα οι πηγές της Υπέρειας, που έχουν ιστορία αιώνων και ο Σοφοκλής αποκάλεσε το νερό τους «νάμα θεοφιλέστατον» έχουν στερέψει, αλλά η δική τους ιστορία συγκινεί, έγιναν οι πηγές θρύλος, γράφτηκαν βιβλία και παραμύθια, έγιναν θεατρικά έργα και ένας ολόκληρος κόσμος, αιώνες τώρα, μεγάλωσε ρουφώντας την ιστορία τους, με τις φαντασιώσεις της προέλευσης, της διαδρομής, με τσομπαναραίους και φλογέρες, με κρεμάλες και αρπαγές.
Και η ιστορία αναφέρει για την νεότερη προσφορά των πηγών πως το νερό της Υπέρειας έπνιξε το Τουρκικό Ιππικό στον κάμπο της «Ουβριάς» στον άτυχο πόλεμο του ’97. Μια πορεία προσφοράς και ευδαιμονίας τυλιγμένη με θρύλους και παραδόσεις, με νεράιδες και πρίγκιπες, με φουσάτα και άνομους, σκληρούς κατακτητές, με δυνάστες και αγωνιστές της λευτεριάς. Η Υπέρεια της δόξας και του μεγαλείου. Τροφοδότης και ψωμοδότης χιλιάδων ανθρώπων με τα πλούσια γεννήματα και τις άλλες προσφορές.
Ο θησαυρός του νερού, που αναδυόταν από τα σπλάχνα της γης στην ήρεμη λιμνούλα που σκορπούσε την ευωδιά της, προσκαλώντας τους πάντες για δροσιά, απόλαυση και ξεγνοιασιά. Αυτά ως πρόσφατα. Σήμερα η θλιβερή πραγματικότητα. Ένα θαύμα της φύσης που μεταμορφώθηκε σε σημείο ντροπής για τους «πολιτισμένους» Νεοέλληνες. Πόσο στρεβλά αρμενίζουμε, σε τι αδιέξοδα οδηγούμαστε…Θέλουμε πολλαπλάσια παραγωγή, τρυπάμε τη γη κατάβαθα και στερεύουμε τις πηγές, στερώντας την ανάσα ζωής των παιδιών μας. Η Υπέρεια είναι και αυτή θαύμα της βουλιμίας των ανθρώπων να ανέβουν ψηλότερα, να πλουτίσουν, να καταξιωθούν οικονομικά. Εχασαν όμως τον προσανατολισμό τους, έχασαν τον μπούσουλα.
