Γράφει ο Ανδρέας Φ. Βασιλείου, Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος, Ειδικός Παιδαγωγός, Πολιτικός Επιστήμονας
Η δυσκολία στη ροή της ομιλίας του παιδιού που τραυλίζει στο σχολείο είναι λογικό να του προκαλεί αφόρητη πίεση, φόβο, άγχος, ματαίωση, απελπισία. Γι’ αυτό το λόγο, μαθαίνει να αποφεύγει λέξεις, πρόσωπα, αλλά και καταστάσεις από νωρίς, γιατί αδυνατεί να χειριστεί το πρόβλημά του. Και τότε έρχεστε εσείς, ο δάσκαλός του. Πώς χειρίζεστε τα συναισθήματά του; Πώς ενημερώνετε την τάξη; Πώς το βοηθάτε να πάρει χαρά μέσα στη δυσκολία του; Δώστε εσείς το παράδειγμα καλής επικοινωνίας μειώνοντας το επικοινωνιακό άγχος της.
– Μην αποφεύγετε να το κοιτάτε και δώστε του χρόνο να τελειώσει αυτό που θα θέλει να πει. Μην το διακόπτετε. Μη δείχνετε ανήσυχοι γιατί το παιδί το αντιλαμβάνεται και υποφέρει περισσότερο.
– Προσπαθήστε να μη συμπληρώνετε λέξεις ή προτάσεις που προσπαθεί να αρθρώσει και να μην το βομβαρδίζετε με ερωτήσεις.
– Δείξε του με τον τρόπο και τις ενέργειές σας ότι το προσέχετε όταν σας μιλά και δεν εστιάζετε στο πώς μιλά.
– Πριν του απαντήσετε σε μια ερώτηση, περιμένετε λίγο. Δίνετε έτσι, το μήνυμα ότι οι αργοί ρυθμοί στην ομιλία είναι αναγκαίοι, γιατί έτσι βοηθάτε να ελαττωθεί η επικοινωνιακή πίεση. Μην κάνετε σχόλια του τύπου «χαλάρωσε», «πάρε βαθιά ανάσα», «σκέψου πρώτα τι θέλεις να πεις».
– Συζητήστε για το θέμα του τραυλισμού του ανοιχτά. Δεν πρέπει να ντρέπεται, ούτε να αισθάνεται ενοχικά και μειονεκτικά. Δεν φταίει αυτό για το πρόβλημά του. Με τη βοήθεια του λογοθεραπευτή του που εξειδικεύεται στον τραυλισμό θα μάθει να τροποποιεί τον τραυλισμό του με αποδεκτό τρόπο εφαρμόζοντας συγκεκριμένες τεχνικές. Αυτό θα αυξήσει την αυτοπεποίθησή του και θα το βοηθήσει να μάθει τρόπους, τεχνικές να ελέγχει την ομιλία του.
– Μην του φέρεστε διαφορετικά απ’ ό, τι στα υπόλοιπα παιδιά. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να τροποποιηθεί η ύλη και η ποσότητα των εργασιών του. Θα πρέπει να είναι ίδια με αυτή των άλλων παιδιών.
– Μάθετε όλα τα παιδιά να περιμένουν τη σειρά τους για να μιλούν ή να ακούνε.
– Αυξήστε τις ευκαιρίες για ευφράδεια μέσα από την ενεργή συμμετοχή του σε απαγγελίες, τραγούδια, μέσα από τις οποίες μπορεί να αποκτήσει αυτοέλεγχο και να απενοχοποιήσει τον τραυλισμό του.
– Επικοινωνείτε συχνά με τους γονείς αλλά και με το λογοπεδικό εάν το παιδί ακολουθεί κάποιο πρόγραμμα αποκατάστασης.
Πώς να αντιδράσω όταν το παιδί που τραυλίζει διακόπτει κάποιο άλλο παιδί;
Αντιμετωπίστε το ακριβώς όπως κάνετε και με τα άλλα παιδιά. Είναι σημαντικό να μάθει τους κανόνες της καλής επικοινωνίας, όπως τα άλλα παιδιά στην τάξη σας. Η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές διακόπτει κάποιον συμμαθητή του γιατί διευκολύνει να μιλάει όταν παράλληλα μιλάει και κάποιος άλλος.
Δεν γνωρίζουμε το γιατί, ίσως επειδή επιδεινώνεται το άγχος του όταν έρχεται η σειρά του να μιλήσει μόνος του. Είναι τότε που εμφανίζονται κατά κανόνα τα συμπτώματα του τραυλισμού.
Πώς πρέπει να μου απαντάει μέσα στην τάξη;
– Αρχικά, μέχρι να προσαρμοστεί στην τάξη και με τους συμμαθητές του, κάνετέ του ερωτήσεις γύρω από το μάθημα, που να μπορούν να απαντηθούν μονολεκτικά ή με μικρές προτάσεις για να μειώσετε τις επικοινωνιακές απαιτήσεις που του δημιουργούν φόβο.
– Εάν όλα τα παιδιά πρέπει να απαντήσουν στην ερώτησή σας, δώστε προτεραιότητα. Όσο πιο πολύ περιμένει τη σειρά του, τόσο εντείνεται το άγχος του. Μην ξεχνάτε ότι συνειδητοποιεί τις δυσκολίες του και αναπτύσσει χαμηλή αυτοεκτίμηση.
– Διαβεβαιώστε την τάξη ως σύνολα.
1. Ότι θα τους δίνετε πολύ χρόνο να απαντήσουν.
2. Ότι σας ενδιαφέρει να μην απαντούν γρήγορα, αλλά να σκέφτονται τις απαντήσεις τους.
3. Ότι πρέπει να περιμένουν τη σειρά τους και να μη διακόπτουν τον συνομιλητή τους.
Να του υπενθυμίζω να εφαρμόζει τις τεχνικές που έχει μάθει μέσα στην τάξη;
Ισως είναι καλύτερα να μην το κάνετε, εκτός αν σας το ζητήσει το παιδί ή ο λογοπεδικός. Οι ειδικευμένες τεχνικές για τον έλεγχο του τραυλισμού είναι δύσκολο να γενικευτούν και χρειάζονται χρόνος και πρακτική εξάσκηση. Επομένως, ίσως να μην είναι ρεαλιστικό να περιμένει να χρησιμοποιεί το παιδί τις τεχνικές του στην τάξη.
Είναι σωστό να διαβάζει φωναχτά την ανάγνωση όπως οι άλλοι;
Πολλά παιδιά που τραυλίζουν καταφέρνουν να διαβάζουν φωναχτά ικανοποιητικά, ιδίως όταν ενθαρρύνονται να κάνουν εξάσκηση στο σπίτι. Μερικές φορές όμως, μπορεί να υπάρξει και επιδείνωση της ροής της ομιλίας. Ένας πρακτικός τρόπος είναι να διαβάζει συγχρόνως με κάποιον άλλο συμμαθητή του, γιατί έτσι ελέγχει και αυξάνει την ευφράδειά του. Μερικές φορές, βάλτε όλα τα παιδιά να διαβάζουν σε ζευγάρια για να μην αισθανθεί διαφορετικά. Σταδιακά μπορεί να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να τα καταφέρει μόνο του.
Μερικές φορές κάνουμε προφορικές παρουσιάσεις σε κάποιο μάθημα. Πώς να το διευκολύνω;
– Προσέξτε τη σειρά του. Ρωτήστε το εάν θέλει να είναι από τους πρώτους που θα μιλήσουν στη μέση ή τελευταία. Γενικά πάντως, μπροστά σε ακροατήριο έχει πάντα πρόβλημα.
– Κάνετε πρόβες, βρείτε τρόπους να εξασκηθεί που μειώνουν την ένταση και το άγχος του, στο σπίτι, μαζί σας, με έναν φίλο του ή την ώρα της λογοθεραπευτικής συνεδρίας.
– Σκεφτείτε το μέγεθος του ακροατηρίου – θα είναι μια μικρή ομάδα; Θα πρέπει να λάβει μέρος όλη η τάξη; Μήπως θα πρέπει να πει την εργασία του μόνο του σε σας;
– Δώστε του περισσότερο χρόνο για να μην αισθάνεται πιεσμένο.
Πώς να το ενθαρρύνω να μιλάει στην τάξη;
Ο καλύτερος τρόπος είναι να αποκτήσει εμπιστοσύνη και ασφάλεια ότι τίποτα και κανείς δεν το απειλεί. Κυρίως ότι έχει τη στήριξη της ομάδας.
– Επαινέστε κάθε προσπάθεια να μοιραστεί προφορικά τις ιδέες του.
– Δώστε του ευκαιρίες να μιλήσει, να αρχίσει μια συζήτηση, να εκφράσει τις σκέψεις του.
– Πείτε του ότι δεν ενοχλεί ούτε εσάς ούτε τα παιδιά ο τραυλισμός του και ότι μπορεί να τραυλίζει ελεύθερα. Απενοχοποιήστε τον τραυλισμό.
– Μην ξεχνάτε ότι για οποιοδήποτε πρόβλημα η απορία θα πρέπει οπωσδήποτε να συνεργαστείτε με το λογοπεδικό σας.
– Ισως το πιο σημαντικό για τον δάσκαλο είναι να βοηθήσει το παιδί να συμμετέχει την επικοινωνιακή διαδικασία μέσα στην τάξη με τη δημιουργία μιας ατμόσφαιρας ασφάλειας, εμπιστοσύνης και κυρίως, αγάπης.
