Γράφει ο Θανάσης Κούντριας, Γεωπόνος M.Sc. – M.B.A.
Στη φύση γίνονται, στο πέρασμα των χρόνων, φυσικές μεταλλάξεις ανάλογα με τις γεωκλιματικές διαφοροποιήσεις και τις ανάγκες που δημιουργούνται στα φυτά και τα ζώα για να εξυπηρετηθεί η επιβίωσή τους και οι αντίστοιχες ισορροπίες.
Φυτά που γειτονεύουν με άλλα της ίδιας οικογένειας μπορεί να πάρουν ιδιότητες το ένα από το άλλο, να τροποποιηθούν χαρακτηριστικά φυτών και ζώων αλλά και των ανθρώπων, σύμφωνα με τις νέες ανάγκες που δημιουργούνται λόγω των περιβαλλοντολογικών αλλαγών και ολ’ αυτά για τη συνέχιση της ύπαρξης του κάθε είδους.
Οι μέθοδοι της γενετικής μηχανικής επιτρέπουν σήμερα την τροποποίηση του γενετικού κώδικα ο οποίος βρίσκεται στο DNA των κυττάρων. Με διάφορες μεθόδους της μηχανικής γενετικής μεταφέρονται γονίδια από έναν οργανισμό σε έναν άλλο εξασφαλίζοντας κατά αυτό τον τρόπο την παραγωγή οργανισμών με συγκεκριμένους επιθυμητούς χαρακτήρες.
Για ορισμένα από τα 28 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Γαλλία, τα τροποποιημένα τρόφιμα αποτελούν μια δυνητική απειλή για τη δημόσια υγεία, καθώς και την εντιμότητα και την ακεραιότητα της φημισμένης τους γεωργικής παραγωγής.
Για άλλες χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα αποτελούν μια βασική τεχνολογία που δεν μπορεί να αγνοηθεί και είναι αναγκαία για να θρέψει τον αυξανόμενο παγκόσμιο πληθυσμό.
Ο άνθρωπος έχει επέμβει στο γενετικό κώδικα των προϊόντων αυτών με σκοπό:
1. τη μεγιστοποίηση της παραγωγής τους.
Βέβαια αποβλέπει και:
2. στη μεγιστοποίηση της αντοχής τους σε δύσκολες καιρικές συνθήκες και
3. στην παραγωγή καλύτερων ποικιλιών φυτών.
Λέγεται ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τον υπερπληθυσμό στον πλανήτη μας.
Παράλληλα όμως υπάρχουν και οι πιθανοί κίνδυνοι με κυριότερους:
1. την πιθανότητα ανάπτυξης αλλεργιών,
2. την αλλοίωση της φυσικής χλωρίδας με μη προβλέψιμες συνέπειες,
3. τη μείωση της βιοποικιλότητας,
4. την πιθανή επανεμφάνιση ξεχασμένων ασθενειών, αλλά και
5. τη συγκέντρωση της παραγωγής στα χέρια λίγων πολυεθνικών εις βάρος του αγροτικού λαού.
Είναι καλό να δούμε αναλυτικά τα υπέρ και τα κατά των ΓΤ προϊόντων.
Τα πλεονεκτήματα είναι τα ακόλουθα:
Α. Προϊόντα φυτικής προέλευσης:
1. Καλύτερη γεύση και ποιότητα
2. Μείωση χρόνου ωρίμανσης των φυτών ή δέντρων που τα παράγουν
3. Τα ΓΤ φυτά προσφέρουν καλύτερες και μεγαλύτερες σοδειές, αυξημένη αντίσταση εναντίον βλαβερών οργανισμών και ασθενειών, χρειάζονται λιγότερα εντομοκτόνα και ζιζανιοκτόνα
4. Αυξημένη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά
5. Πιθανότητες για νέα προϊόντα και μεθόδους καλλιέργειας.
Β. Προϊόντα ζωικής προέλευσης:
1. Περισσότερες θρεπτικές ιδιότητες, αυξημένη αντίσταση των ζώων σε ασθένειες, αύξηση της παραγωγικότητας
2. Καλύτερη και περισσότερη παραγωγή κρέατος, αυγών και γάλακτος
3. Βελτίωση της υγείας των ζώων και καλύτερες διαγνωστικές μέθοδοι.
Γ. Ωφελήματα για το περιβάλλον
1. Λιγότερη χρήση εντομοκτόνων, ζιζανιοκτόνων και λιπασμάτων
2. Καλύτερη διατήρηση του εδάφους και των υδάτων όπως επίσης εξοικονόμηση ενέργειας
3. Βιολογική επεξεργασία των δασικών προϊόντων
4. Καλύτερος χειρισμός και επεξεργασία των αποβλήτων.
Δ. Ωφελήματα για την κοινωνία
1. Αυξημένη παραγωγή τροφίμων και ασφάλεια για τον αυξανόμενο ανθρώπινο πληθυσμό της γης
2. Αντιμετώπιση του προβλήματος της πείνας και του υποσιτισμού που μαστίζει σήμερα ένα πολύ μεγάλο αριθμό χωρών παγκοσμίως.
Τα μειονεκτήματα και προβλήματα που συνοδεύουν τα ΓΤ προϊόντα αφορούν τους ακόλουθους τομείς:
Α. Ασφάλεια
1. Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία: Μεταφορά αλλεργιών, δημιουργία ανθεκτικών μικροοργανισμών στα αντιβιοτικά λόγω μετάδοσης των γονιδίων που προσδίδουν την ανθεκτικότητα αυτή, πιθανότητα για άγνωστες επιδράσεις που μπορούν να έχουν σχέση με καρκίνο ή άλλες επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία
2. Κίνδυνοι για το περιβάλλον: Ανεπιθύμητη μεταφορά ΓΤ χαρακτηριστικών σε άλλους οργανισμούς με φυσικούς τρόπους, απώλεια του πλούτου της βιολογικής διαφοροποίησης στο φυτικό και ζωικό βασίλειο, άγνωστες επιδράσεις σε μικρόβια ή άλλους μικροοργανισμούς του εδάφους.
Β. Προβλήματα πνευματικών δικαιωμάτων
1. Υπάρχει ο κίνδυνος, μερικές πολυεθνικές εταιρείες να μπορούν να ελέγχουν την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων λόγω πνευματικών δικαιωμάτων
2. Αύξηση της εξάρτησης των φτωχότερων και λιγότερο αναπτυγμένων χωρών από τις πλουσιότερες και βιομηχανοποιημένες χώρες
3. Εκμετάλλευση από τις πιο αναπτυγμένες χώρες των φυσικών πόρων άλλων πιο αδύνατων χωρών.
Γ. Ηθικά προβλήματα
1. Επέμβαση στους γενετικούς μηχανισμούς της φύσης και παραβίαση των εσωτερικών αξιών φυσικών οργανισμών
2. Ανάμειξη γονιδίων από βιολογικά διαφορετικούς οργανισμούς
3. Αντίθεση για την κατανάλωση προϊόντων φυτικής προέλευσης που περιέχουν ζωικά γονίδια και αντίθετα.
Δ. Προβλήματα σήμανσης
1. Σε μερικές χώρες δεν είναι υποχρεωτικό να αναφέρεται πάνω στα προϊόντα κατά πόσο προέρχονται από ΓΤ
2. Η ανάμειξη ΓΤ και μη ΓΤ προϊόντων δυσκολεύει τις προσπάθειες σήμανσης αναφορικά με την προέλευση και το είδος των προϊόντων.
Ε. Προβλήματα για την κοινωνία
Δεδομένου ότι είναι οι περισσότερο πλούσιες και ανεπτυγμένες χώρες που ελέγχουν την τεχνολογία των ΓΤΤ , υπάρχει ο κίνδυνος στρέβλωσης και τα νέα προϊόντα θα αναπτύσσονται σύμφωνα με τα συμφέροντα των πλουσιοτέρων χωρών.
Οπότε κανείς δεν μπορεί να πει κατηγορηματικά και με απόλυτη βεβαιότητα ότι οι εφαρμογές της βιοτεχνολογίας αποτελούν βελτίωση ή απειλή για τη ποιότητα ζωής, γιατί πρόκειται για μια κατάσταση εν εξελίξει.
Τα μεταλλαγμένα προϊόντα λοιπόν, αργά και σταθερά, διεισδύουν στη διατροφή μας και κάπου εδώ γεννιέται το ερώτημα:
Τελικά τί είναι ακίνδυνο και τί πρέπει να τρώμε; Σε κάθε περίπτωση πάντως, είναι δικαίωμα όλων να γνωρίζουν αν ένα τρόφιμο είναι ή όχι γενετικά τροποποιημένο. Ας έχουμε λοιπόν πάντα στο νου μας τη φράση του Ιπποκράτη : Είμαστε ότι τρώμε…
Υβρίδια VS μεταλλαγμένα
Δαρβίνος: «όλα τα είδη ζωής μεταβάλλονται με το πέρασμα του χρόνου μέσω τυχαίων μεταλλάξεων, οι οποίες επικρατούν εφ’ όσον αυξάνουν τις πιθανότητες ενός είδους να επιβιώσει».
Προκειμένου να μην υπάρχει κίνδυνος κλοπής των εδικά διαμορφωμένων ποικιλιών από ανταγωνιστές, οι ιδιοκτήτριες εταιρίες εξασφαλίζουν ότι τα παραγόμενα υβρίδια είναι άσπορα ή στείρα.
Ένα αντίδοτο σε αυτήν την «παρενέργεια» του υβριδισμού επιχείρησαν να δώσουν οι επιστήμονες μέσω της γενετικής τροποποίησης- επεμβαίνοντας, δηλαδή, στο γενετικό υλικό των παραγόμενων οργανισμών, και εξασφαλίζοντας ότι διαθέτουν τον «σωστό» συνδυασμό γονιδίων. Στη συνέχεια, τα προϊόντα αυτής της διαδικασίας μπορούν να διασταυρωθούν μεταξύ τους ή με άλλες ποικιλίες, ώσπου να δημιουργηθεί το επιθυμητό υβρίδιο.
Σύμφωνα με τους υπέρμαχους της αμφιλεγόμενης μεθόδου, η κύρια διαφορά της από την απλούστερη διαδικασία του υβριδισμού είναι πως τα γονίδια επιλέγονται συνειδητά αντί να αναμειγνύονται κατά τύχη.
