Γράφει ο Νικόλας Δεληγεώργης, Διδάκτωρ Πολιτικός Μηχανικός, τ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Padova
Το Μουσείο Μπενάκη, κεντρικό κτίριο, Κολωνάκι Αθηνών, πραγματοποίησε στον εκθεσιακό του χώρο την έκθεση ζωγραφικής του Στέφανου Δασκαλάκη με τίτλο: «Ανθρωποι».
Παρουσιάζονται για πρώτη φορά συγκεντρωμένα τριάντα ένα πορτρέτα σε λάδι, τα περισσότερα μεγάλων διαστάσεων, που έκανε από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μέχρι σήμερα. Οι ολόσωμες, κατά το πλείστον, μορφές των έργων αυτών αποτελούν τη συνέχεια μιας ζωγραφικής πορείας που ξεκίνησε από τα εσωτερικά δωμάτια της δεκαετίας του ’80 και τις μεγάλες νεκρές φύσεις του ’90, με κοινό άξονα πάντα τη ζωγραφική με μοντέλο, έμψυχο ή άψυχο, στον κλειστό χώρο του εργαστηρίου.
Τα πορτρέτα της έκθεσης αυτής φανερώνουν όχι την εμμονή με την πιστότητα της αναπαράστασης, αλλά το πώς ο Δασκαλάκης συναντά μέσα από την απτή πραγματικότητα, τη δική του και του μοντέλου του. Μέσα από την αγάπη για την ίδια την ύλη της ζωγραφικής, η οποία έχει έντονη παρουσία σε πολλά από τα πορτρέτα αυτά με την παχιά πάστα λαδιού, οι ζωγραφικές μορφές γίνονται υπαρκτές, σωματικές παρουσίες που αιωρούνται μεταξύ φυσικού και ζωγραφικού ανάμεσά μας, θέτοντας έντονα ερωτήματα γύρω από τα ζητήματα της ομοιότητας του ορατού και του πνευματικού στην τέχνη.
Καθιστές ή ξαπλωμένες, ντυμένες ή γυμνές, οι γυναίκες που ποζάρουν υφίστανται το αβυσσαλέο βλέμμα του ζωγράφου, που τις μεταβάλλει σε υποκείμενα της μοίρας των θνητών. Η εγκατάλειψη, η μελαγχολία είναι συναισθήματα που ανήκουν σ’ αυτές από τον ζωγράφο. Τα έργα του αυτά εντάσσουν τον καλλιτέχνη στην οικογένεια των εξπρεσιονιστών. Ο εξπρεσιονιστής προβάλλει το εκρηκτικό του βίωμα στον έξω κόσμο και στο θεωρούμενο αντικείμενο με τόση ένταση, ώστε τελικά να το παραμορφώνει και να το κάνει ομοιοπαθητικό κάτοπτρο του δικού του ψυχισμού.
Στα έργα του, λόγω του έντονου ρεαλισμού, νιώθει κανείς την επιθυμία να μπορούσε να δει την πραγματική εικόνα. Η ζωγραφική του Δασκαλάκη γδέρνει εκείνον που την αντικρίζει και τον αναγκάζει να θέλει να δει, να αντιληφθεί τη ρεαλιστική απεικόνιση του κόσμου που μας περιβάλλει. Το μοντέλο στη ζωγραφική του δεν είναι το εξωτερικό πρόσχημα για να δημιουργήσει ο ζωγράφος τη δική του εσωτερική αποκάλυψη.
Η ζωγραφική του Δασκαλάκη δε γίνεται ερήμην, χωρίς τη συμμετοχή του ανθρώπου που βρίσκεται απέναντι από το τελάρο του. Μοντέλο και ζωγράφος σε μια δημιουργική συνεργασία, για πολλές ημέρες, αλληλοαποκαλύπτονται μέσα από μια διαδικασία αναμονής, χαλάρωσης, σιωπής, άσκησης του βλέμματος και πάλης των υλικών χρωμάτων. Ο Δασκαλάκης είναι ο ζωγράφος της όρασης και των παραστάσεων, που δεν έχει ανάγκη να καταφύγει σε λόγια αφηρημένων ιδεών για να είναι σπουδαιοφανής. Στις συνθετικές, μας καθηλώνει να χαρούμε με απόλαυση το σύνολο, όσο και τα μέρη. Ενα μήλο και ένα ρόδι λάμπουν στο φως και στο χρώμα και σε λίγο μας μεταφέρει στο σκιερό μέρος, που και αυτό έχει ίδια αξία όσο και το λαμπερό.
Θαυμάζει κανείς το πώς απλώνεται η πλαστικότητα του σχεδίου, το θάμπος της λευκής σάρκας γύρω από τα λαγόνια της γυμνής γυναικείας φιγούρας, σαν το δροσερό μήλο. Προσπαθεί να δει και εργάζεται για να αποδώσει ό,τι βλέπει, σεβόμενος τους κανόνες της ζωγραφικής τέχνης, που υπάρχουν από πολλούς αιώνες. Οι κανόνες δεν είναι οι μορφές και τα μοτίβα, που είναι φυσικό και επιθυμητό να αλλάζουν, αλλά κάτι πολύ βαθύτερο και δυσκολοεξήγητο. Εξάλλου η ζωγραφική είναι αυτό που βλέπουμε, όχι αυτό που δε βλέπουμε. Και ο Δασκαλάκης το είδε και μας το προσφέρει. Ζωγραφίζει την πραγματικότητα από την πραγματικότητα. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, βλέπει τα πρόσωπα σαν τις νεκρές φύσεις του στα δωμάτια. Μόνο που τα πρόσωπα έχουν ψυχή και αυτήν ζωγραφίζει. Βλέπει μια ομορφιά εκεί που οι άλλοι την αφήνουν απαρατήρητη και την αποτυπώνει ζωγραφικά. Τα κορμιά του, στους πίνακες, όπως τα τοπία αποκτούν τη δική τους μορφολογία μέσα από τα χρώματα. Η πλούσια πάστα τα κάνει σχεδόν ανάγλυφα, δημιουργώντας τον πειρασμό να απλώσεις το ακροδάχτυλο για να ακουμπήσεις τη ζωγραφισμένη σάρκα, τα ρούχα, τα έπιπλα και τα αντικείμενα. Δουλεύει το ίδιο έργο ξανά και ξανά, όπως φαίνεται από τα αλλεπάλληλα στρώματα χρωμάτων του καμβά. Παρακολουθεί τους ανθρώπους που ζωγραφίζει μέχρι να στοχεύσει με ακρίβεια.
