Γράφει η Νεφέλη Καρανικόλα, Μαθήτρια της Γ’ Λυκείου του ΓΕΛ Αγριάς
Πώς να συμβιβαστεί ένα παιδί με τους κανόνες; Και πώς να υποταχθούν τα ατίθασα νιάτα στον τρόπο γραφής; Το πρόβλημα γίνεται όλο και πιο δύσκολο λόγω εξωτερικών παραγόντων! Αυτή τη στιγμή η κρίση που επικρατεί, δεν έχει «χτυπήσει» μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά! Και το μόνο μέρος στο οποίο τα παιδιά μπορούν να απευθυνθούν και να διαμαρτυρηθούν είναι το σχολείο… Πως όμως να το κάνουν αυτό όταν στο μάθημα της έκφρασης, τυπικά, είναι «απαγορευμένες» οι «αντισυστημικές» ιδέες;
Συμβουλή: «Γράψε αυτό που ο εξεταστής θέλει να ακούσει και να διαβάσει!» έτσι θα πάρεις καλό βαθμό, θα είσαι «ιδανικός» για τις ανώτατες σχολές… θα μάθεις να σκύβεις το κεφάλι! Εμείς τα παιδιά μέσα στην πίεση που μας έχει καταβάλει αυτή η κατάσταση και σε συνδυασμό με το άγχος των πανελλαδικών εξετάσεων, κάπως έτσι βλέπουμε και αντιμετωπίζουμε αυτή τη συμβουλή! Ως υποταγή! Για αυτό πολλές φορές δεν συμβιβαζόμαστε και γινόμαστε όλο και πιο επιθετικοί. Αυτό μπορώ να πω πως είναι το μεγάλο σφάλμα του συστήματος. Το ότι, δηλαδή, δεν έχει κάνει ούτε την ελάχιστη προσπάθεια να «καλμάρει» τις αντιδράσεις μας, μας δίνει όση ελευθερία χρειάζεται, ίσα-ίσα για να ξεσπάμε χωρίς να προκαλούμε πλήγματα στο ίδιο, κάνοντας δύσκολη τη δική μας ζωή αλλά και των εκπαιδευτικών.
Ο μαθητής δεν αισθάνεται ελεύθερος στο σχολείο. Αυτό συμβαίνει επειδή επικρατεί γενικότερα το αίσθημα και η ιδέα του «φυλακισμένου». Συμβαίνει εν μέρει! Επακόλουθο αυτής της κατάστασης είναι η αναζήτηση της ελευθερίας στο τσιγάρο, τις κοπάνες, την μαγκιά σε κάθε είδος της, μέχρι και την ένταξη των μαθητών σε αντιεξουσιαστικές ομάδες που ανάλογα με την εποχή είναι στη μόδα. Αυτό όμως που δεν έχουμε συνειδητοποιήσει εμείς ο ίδιοι οι μαθητές, είναι πως έχουμε στα χέρια μας το πιο ισχυρό όπλο και είμαστε μέλη μιας κοινής ομάδας πιο ισχυρής από κάθε άλλη! Το σχολείο! Εμείς καθιστούμε τα σχολεία χρήσιμα, άξια, εκπαιδευτικούς χώρους! Το σύστημα από την άλλη, μέρα με τη μέρα τα υποβαθμίζει. Ποιο πλήγμα θα ήταν ισχυρότερο αν πετύχει ο μαθητής από το να επαναφέρει την ουσία του σχολείου, βοηθώντας τον ίδιο του τον εαυτό, την τσέπη του και καταστρέφοντας τα σχέδια κάποιων; Δυστυχώς το να βανδαλίζεις τράπεζες και κάδους απορριμμάτων δεν βοηθάει σε τίποτα.
Από την άλλη η ανελευθερία επικεντρώνεται στο μάθημα της Εκθεσης, δηλαδή το γλωσσικό. Οι δεσμεύσεις που αντιμετωπίζουμε ως προς τη γραφή έχουν να κάνουν κυρίως με την ποσότητα των λέξεων, τη διάταξη των παραγράφων, το μέγεθός τους αλλά και τη λειτουργικότητά τους. Εγώ προσωπικά αυτό δεν το βλέπω σαν δέσμευση. Το να βάζεις σε σειρά τις σκέψεις σου, να οδηγείς τον αναγνώστη αισθητά σε αυτά που θέλεις να του πεις, κάνοντας έναν πρόλογο και όλα τα υπόλοιπα… είναι στάση ζωής! Τρόπος έκφρασης! Ωστόσο είναι δικαίωμα του καθενός να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο θα μιλάει και θα γράφει! Το βασικό πρόβλημα και η δέσμευση είναι ως προς το περιεχόμενο όχι τόσο για τις ενδοσχολικές εργασίες όσο για τις γραπτές πανελλήνιες εξετάσεις όπου κρίνονται όλα!
Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες ο μαθητής θα μπορούσε να εκφράσει ελεύθερα την άποψή του και ταυτόχρονα να αναπτύξει την ικανότητά του στο γραπτό λόγο, με απώτερο σκοπό να κεντρίσει τη θετική διάθεση και βαθμολόγηση του τελικού εξεταστή. Βασική, λοιπόν, προϋπόθεση είναι οι βάσεις. Ενα σωστό υπόβαθρο γλωσσικών γνώσεων έτσι ώστε η χρήση της γλώσσας να είναι εύκολη αλλά και φυσικά να ακολουθεί τους κανόνες της, μπορεί αν δώσει τη δυνατότητα στο μαθητή να εκφράσει την άποψή του περιφραστικά, με πιο «ήπιες» λέξεις. Ετσι με το να γράψει αυτό που θέλει, η ικανοποίηση που νιώθει με τον εαυτό του, του επιτρέπει να δώσει και στον καθηγητή την ευκαιρία να τον καθοδηγήσει ως προς τη μορφή του κειμένου που πρόκειται να αποτυπώσει στο χαρτί.
Η δεύτερη βασική προϋπόθεση για την επίτευξη αυτού του σκοπού είναι η κριτική σκέψη. Σε αυτόν τον τομέα πέρα από το σχολείο, καθοριστικό ρόλο παίζει η οικογένεια. Τα ερεθίσματα του κάθε παιδιού από τη μικρή τους ηλικία, τα αισθήματα, τα θέλω που του δημιουργήθηκαν, οι αξίες που του μετέφεραν, οι σκοποί για τη ζωή του που του γέννησαν.
Ετσι καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η επίτευξη της συστηματικής καλλιέργειας του γραπτού λόγου σε συνδυασμό με την ελεύθερη έκφραση είναι μια αμφίδρομη προσπάθεια των φορέων εκπαίδευσης αλλά και των μαθητών. Ο,τι και να συμβεί, οι επιλογές για τη ζωή μας θα είναι πάντοτε δικές μας. Εμείς την καθορίζουμε! Αρα είναι και στο χέρι μας να «κόψουμε και να ράψουμε» το σύστημα στα μέτρα μας!
