Γράφει ο Ανδρέας Φ. Βασιλείου, Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος, Ειδικός Παιδαγωγός, Πολιτικός Επιστήμονας
Αν όλα τα έθνη έχουν να επιδείξουν λαμπρά κατορθώματα και αν όλοι οι λαοί καυχιούνται για το ένδοξο παρελθόν τους και τους προγόνους τους, η Ελλάδα με την ένδοξη ιστορία της έχει να επιδείξει ασύγκριτα σε λαμπρότητα κατορθώματα ή μάλλον θαύματα. Γι’ αυτό, οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα, περισσότερο από κάθε άλλο λαό, να καυχιούνται για το παρελθόν τους και τους προγόνους τους, γιατί είναι απόγονοι μαρτύρων και μέσα τους τρέχει ηρώων αίμα!
Η Ελλάδα, πάντοτε η ίδια, αναλλοίωτη μέσα στους αιώνες από τους αρχαίους χρόνους ως την εποχή μας, έγραψε την απαράμιλλη σε λαμπρότητα και κάλλος ιστορία της. Την αξιοθαύμαστη αυτήν ιστορία της έγραψε με το σπαθί και το καριοφίλι, με την πένα και την σμίλη. Με το σπαθί της κατατρόπωσε τους βαρβάρους, ταπείνωσε τους εχθρούς της και έκαμε αντιστροφή των όρων, ώστε οι ξένοι να λένε ότι οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες. Με την πένα της σκόρπισε γύρω της σε πολύ μεγάλη έκταση, το ανέσπερο φως του δαιμόνιου πνεύματός της. Φώτισε τα σκεύη της βαρβαρότητας και έγινε παιδαγωγός όλης της ανθρωπότητας.
Την ιστορία της όμως, η Ελλάδα δεν την έγραφε πάντοτε καθισμένη πάνω στις δάφνες της. Πολλές φορές ήταν δεμένη με αλυσίδες μέσα σε υγρές και σκοτεινές φυλακές. Εκεί έσερνε αργά την πένα της και χάραζε πάνω στον πάπυρο την ιστορία της. Αλλά την υπέροχη αυτήν ιστορία της δεν την έγραφε με μελάνι, την έγραφε με το αίμα της.
Τρίτη 29η Μαΐου 1453. Μέρα φρικτή! Μέρα σκοτεινή. Μέρα που σκεπάζει παντού την απόγνωση! Την ημέρα αυτήν έπεσε στα χέρια των πιστών του Αλλάχ η ιερή “Επτάλοφος”, το τελευταίο προπύργιο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο τελευταίος βασιλιάς της μαρμαρώθηκε και η Αγία Τράπεζα στάλθηκε στη Φραγκιά.
Από την ημέρα αυτή, στην ένδοξη χώρα μας, όλα ήταν σκοτεινά και σιωπηλά. Ήταν βουβά «γιατί τά’ σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωσε η σκλαβιά» κατά τον εθνικό μας ποιητή. Ο ωραίος φοίνικας κάηκε και πάλι, κρύβοντας μέσα στη στάχτη του την άσβεστη σπίθα που θα τον ξαναγεννούσε πιο μεγάλο και πιο όμορφο.
Ολα τώρα για τους Έλληνες είναι μαύρα και σκοτεινά. Βαρύς ζυγός, πικρή σκλαβιά, σκληρός αφέντης. Η ζωή, η τιμή και η περιουσία του ραγιά εξαρτιούνται από τη θέληση του Τούρκου αφέντη. Ο Έλληνας δεν έχει κανένα δικαίωμα. Το μόνο δικαίωμα που έχει είναι να σκύβει το κεφάλι!
Τα σχολεία κλείνουν, οι δάσκαλοι διώχνονται ή φεύγουν στο εξωτερικό. Οι εκκλησίες γίνονται τζαμιά και η Ελλάδα, που γέννησε το φως και τον πολιτισμό, βυθίζεται στο σκοτάδι της αμάθειας. Οι ημέρες περνούν πικρές, τα χρόνια σκοτεινά, οι αιώνες μαύροι.
Κάτω όμως, από την κρύα στάχτη μένει πάντοτε άσβεστη η θαυματουργική σπίθα. Ο πόθος της λευτεριάς μένει άσβεστος στα βάθη της ψυχής του ραγιά και η πίστη του στην Ανάσταση του Γένους είναι ακλόνητη: «Πάλι με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θά’ ναι». Το ξερό κλαδί του Μιστρά, που άπλωσε ρίζες και έβγαλε φύλλα, τι άλλο είναι, παρά η πίστη του Έλληνα στην αθανασία της Ελλάδα: «Η Ελλάδα δεν πεθαίνει, σαν τον φοίνικα αναζεί και αν πεθάνει η Οικουμένη η Ελλάδα μας θα ζει». Η σπίθα αυτή διατηρήθηκε τετρακόσια χρόνια κάτω απ’ το τριμμένο ράσο του απλοϊκού παπά. Ο σεβάσμιος ασπρομάλλης γέρος συγκέντρωσε τα σκλαβόπουλα κάτω από το τρεμάμενο φως του καντηλιού. Εκεί, μαζί με το αλφάβητο, τους δίδασκε την ιστορία του έθνους και δυνάμωνε τον πόθο της λευτεριάς. Πόσο θαυμάσιο είναι το νόημα της στροφής «Μη σκιάζεστε στα σκότη. Η λευτεριά, σαν της αυγής το φεγγοβόλο αστέρι, της νύχτας το ξημέρωμα θα φέρει».
Και το πλήρωμα του χρόνου ήρθε. Η μεγάλη στιγμή πλησίασε. Το φεγγοβόλο αστέρι της αυγής σε λίγο θα ανατείλει. Οι πόρτες της φυλακής τρίζουν και η Ελλάδα αλυσοδεμένη και με βαθιές πληγές βγαίνει και προχωρεί. Η αυγή πλησιάζει και πάει να συναντήσει τα παιδιά της. Πηγαίνει στο Ρήγα, του δίνει το εγερτήριο φίλημα και ο Βελεστινλής αγουροξυπνημένος κρούει την επτάχορδη λύρα του και ψάλλει: «Ως πότε παλικάρια θα ζούμε στη σκλαβιά… Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή, παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Από εκεί πηγαίνει στην πριγκιπική οικογένεια του Υψηλάντη και δίνει το σκήπτρο. Εγγίζει την αγνή ψυχή του Διάκου και δίνει πύρινο ενθουσιασμό στον Παπαφλέσσα. Δυναμώνει τα χέρια του Παλιών Πατρών Γερμανού που θα σηκώσουν το λάβαρο. Ψιθυρίζει σ’ όλων τα αυτιά «Σηκωθείτε!» και τρέχει στα μαργαριταρένια νησιά της να ξεσηκώσει και εκείνα.
Ολα είναι έτοιμα. Τι είναι έτοιμα; Ο ακράτητος ενθουσιασμός των Ελλήνων και η θερμή πίστη τους στη λευτεριά. Αυτοί είναι οι δυο μοχλοί που ανάτρεψαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
25η Μαρτίου 1821! Ημέρα χρυσή! Ημέρα γλυκιά! Ημέρα χαριτωμένη! Μοναδικός και πελώριος σταθμός της ιστορίας. Το τέρμα της μεγάλης και σκοτεινής περιόδου, που άρχισε το 1453. Κατά την περίοδο αυτήν, το ελληνικό έθνος με το βαρύ σταυρό στον ώμο ανεβαίνει το δρόμο του Γολγοθά. Η πλάκα του τάφου σήμερα σπάζει και το ελληνικό έθνος σύσσωμο, με όλη τη ζωτικότητά του, ανασταίνεται. Οι βαριές αλυσίδες, που κρατούσαν δεμένη την Ελλάδα τετρακόσια χρόνια, σπάζουν και οι χάλκινοι κρίκοι της γίνονται σπαθιά στα χέρια των ραγιάδων. Όλοι οι Έλληνες με μια ψυχή, μ’ έναν παλμό, με μια καρδιά ξεσηκώνονται και ζητούν σε μια μέρα να εκδικηθούν σκλαβιά τετρακοσίων χρόνων. Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει το λάβαρο στη μονή της Αγίας Λαύρας και κάτω απ’ αυτό δίνουν τον όρκο τους οι αγωνιστές: «Ελευθερία ή θάνατος».
Με την ευλογία της εκκλησίας και με μόνη προετοιμασία τον ακράτητο ενθουσιασμό των αγωνιστών και την πίστη τους στη λευτεριά, άρχισε ο μεγάλος ελληνικός αγώνας. Ο αγώνας αυτός έφερε το λυτρωτικό αποτέλεσμα ύστερα από επτά χρόνια σκληρών θυσιών. Κατά τη διάρκεια του υπέροχου αυτού αγώνα, το δέντρο της λευτεριάς ποτίστηκε με άφθονο ελληνικό αίμα. Κατορθώματα απαράμιλλα, ολοκαυτώματα αμέτρητα και αυτοθυσίες πρωτάκουστες στον άνισο αυτόν αγώνα! Κατά τη διάρκεια του αγώνα, το ελληνικό έθνος έλαμψε και πάλι σαν εκτυφλωτικό αστέρι στο στερέωμα. Με τη λάμψη του θάμπωσε τα μάτια των ξένων και μετέβαλε τις βουλήσεις τους, ώστε, από άσπονδοι οχθροί της επανάστασης, να γίνουν θερμοί υποστηρικτές. Δεν μπόρεσαν οι ξένοι να κρατήσουν κλειστά τα μάτια τους μπροστά στο ελληνικό θαύμα.
Ολόκληρος ο ελληνικός αγώνας είναι βαθιά ποτισμένος από το πνεύμα της αυτοθυσίας και συνυφασμένος με το ολοκαύτωμα. Η ελληνική ψυχή έδειξε τότε και δείχνει πάντοτε, όσες φορές οι περιστάσεις το καλούν, την ακαταμάχητη δύναμη που κρύβει μέσα της.
Ο Διάκος απορρίπτει με αποτροπιασμό τις δελεαστικές υποσχέσεις του Τούρκου Πασά: «Πάτε και σεις και η πίστη σας – Εγώ, Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω». Και θυσιάζεται χωρίς να βγάλει από το στόμα του ούτε έναν αναστεναγμό. Νέος αυτός, πάνω στο άνθος της ηλικίας του, νέα και η γύρω φύση με την απριλιάτικη ομορφιά της, τον μάγεψε πραγματικά! Άφησε τότε, να ξεφύγει απ’ τα αγγελικά του χείλη το πικρό παράπονο: «Για δες καιρό που διάλεξε ο Χάρος να με πάρει, τώρα π’ ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γη χορτάρι». Χαρακτηριστικά, ο Σολωμός μας λέει: «όποιος πεθαίνει τέτοιον καιρό – την άνοιξη – χίλιες φορές πεθαίνει».
Ερχονται έπειτα να δευτερώσουν τη θυσία του Διάκου οι νεαροί Ιερολοχίτες του Υψηλάντη στο Δραγατσάνι. Έρχονται με τη σειρά τους οι παρθένες της Βέροιας, που προτιμούν να πνιγούν στα νερά του Αραπίτσα, παρά να παραδοθούν στην ατίμωση. Οι σφαγές της Χίου ποτίζουν με άφθονο αίμα το δέντρο της λευτεριάς. Είναι οι σφαγείς που δεν άφησαν ασυγκίνητους τους ξένους ζωγράφους, τους λογοτέχνες και τους ποιητές. Οι άνθρωποι αυτοί πολύ βοήθησαν τον τίμιο και δίκαιο αγώνα των προγόνων μας.
Αλλά εκεί που κορυφώνεται το μεγαλείο και η ακατανίκητη δύναμη της ελληνικής ψυχής, είναι η καρτερική αντίσταση και η ηρωική έξοδος του Μεσολογγίου. Μήνες αποκλεισμένοι, χωρίς τρόφιμα. Μπαρουτο-καπνισμένοι, σκελετωμένοι από την πείνα, διψασμένοι, τυφλωμένοι από την αϋπνία σέρνονται σαν φαντάσματα. Όλα τα υπομένουν με καρτερία και κανείς δε σκέφτεται να παραδοθεί. Όταν όμως, η κατάσταση φτάνει στο απροχώρητο, κάνουν την ηρωική έξοδο! Γεγονός μοναδικό στην ιστορία των ανθρώπων!
Τι να πρωτοαναφέρει κανείς! Ο Σαμουήλ στο Κούγκι, οι Σουλιώτισσες στο Ζάλογγο, ο Μάρκος Μπότσαρης στο Καρπενήσι, ο Παπαφλέσσας στο Μανιάκι, ο Καραϊσκάκης στο Φάληρο, στρατιά ολόκληρη θυμάτων της θεάς ελευθερίας. Τα αγαθά αυτά της ελευθερίας απολαμβάνουμε εμείς σήμερα.
Οι πρόγονοί μας του 1821 ξεσηκώθηκαν με ακράτητο ενθουσιασμό και πίστη στη λευτεριά. Αγωνίστηκαν με απαράμιλλο ηρωισμό. Έδειξαν αφάνταστη υπομονή στην πείνα, στη δίψα και στο κρύο. Θυσίασαν ό, τι πολυτιμότερο είχαν. Σφάχτηκαν, κάηκαν, σουβλίστηκαν, αλλά δεν παραδόθηκαν. Χάρισαν έτσι, σ’ εμάς, τη γλυκιά λευτεριά που ξεπήδησε μέσα απ’ τα κόκαλά τους τα ιερά.
Είμαστε απόγονοι τέτοιον προγόνων. Χαιρόμαστε μια λευτεριά που κερδήθηκε με άφθονο νερό. Στους ώμους μας φέρνουμε βαριά κληρονομιά. Καλούμαστε να γράψουμε σελίδες αντάξιες με εκείνες που έγραψαν οι πρόγονοί μας. Έχουμε τη φιλοδοξία να φανούμε αντάξιοι απόγονοι, άξιοι προγόνων. Ρίγη συγκίνησης αυλακώνουν σήμερα το κορμί μας και είμαστε έτοιμοι να αναφωνήσουμε στη μνήμη τους «ειμείς δε γενόμεθα πολλώ κάρονες». Σήμερα τα πνεύματα των ηρώων του 1821 φτερουγίζουν ολόγυρά μας με χαρά. Μας καμαρώνουν και ψάλλουν τον Ύμνο της λευτεριάς.
Ας αφήσουμε την ψυχή μας να εγγίσουν τα αγαθά αυτά πνεύματα. Ας την αφήσουμε να ποτιστεί βαθιά από την αγνότητα της ψυχής του Διάκου, από τον πύρινο ενθουσιασμό του Παπαφλέσσα, από το ατρόμητο φρόνημα του Κανάρη. Ας παραδειγματιστούμε από την ανωτερότητα του Μάρκου Μπότσαρη, που γνωρίζει να πάρει τα διπλώματα στη μάχη με το σπαθί. Ας τραντάξει την ύπαρξή μας η βροντερή φωνή του γέρου του Μωριά. Ας ψάλλουμε μαζί με τους αθάνατους αυτούς ήρωες το γλυκύτατο ύμνο: «Χαίρε ως χαίρε λευτεριά!». Ας μη λησμονούμε ότι για το ελληνικό έθνος η σημερινή γιορτή είναι διπλή, εθνική και θρησκευτική. Γι’ αυτό, μαζί με τον ύμνο των ηρώων μας, ας ψάλλουμε ευλαβικά και τον ύμνο για την Υπέρμαχο Στρατηγό.
