Του Γιάννη Γεωργούδη
Με αφορμή το θλιβερό περιστατικό του φοιτητή που οδηγήθηκε στην αυτοχειρία από κάποιους λεβέντες της Κρήτης, θα ήθελα να καταθέσω τους δικούς μου προβληματισμούς και τις δικές μου σκέψεις ενώπιον όλων σας.
Κάθε φορά που έρχεται στην επιφάνεια και στη δημοσιότητα ένα θλιβερό και τραγικό γεγονός, όλοι μας κάνουμε τους επίδοξους κοινωνικούς και πολιτικούς αναλυτές για να δώσουμε μία εξήγηση. Τα δε τηλεοπτικά κανάλια αποκτούν το ρόλο του ανακριτή δικαστή κι αποδίδουν κατηγορίες και μομφές έναντι όλων. Οδηγούν τις περισσότερες φορές τις συνειδήσεις των θεατών σε λανθασμένα επεξηγηματικά μονοπάτια που αντί να δοθεί μία σωστή κι αποτελεσματική λύση, απλά χειροτερεύουν τα πράγματα. Η επαναλαμβανόμενη και θλιβερή διαπίστωση που συνεχώς επιβεβαιώνεται στην κοινωνία μας είναι ότι στον Ελληνικό λαό όλα λειτουργούν με προχειρότητα, επιπολαιότητα κι ασχετοσύνη. Όλα όσα γίνονται έχουν κατασταλτικό και μόνο χαρακτήρα κι όχι προληπτικό για να αποφεύγονται πιθανά δυσάρεστα φαινόμενα τα οποία συνήθως έχουν ανεξέλεγκτες συνέπειες. Οταν όμως γίνει το κακό τότε όλοι ξυπνάμε από το βαθύ μας λήθαργο και ψαχνόμαστε με πανικό. Τότε τρέχουμε για να προλάβουμε το κακό αλλά είναι πλέον αργά, ο σπόρος έγινε δέντρο και καρποφόρησε. Δυστυχώς τρέχουμε πάντα πίσω από τα θλιβερά κοινωνικά αποτελέσματα των γεγονότων, διότι δεν έχουμε προβλέψει να μην δημιουργηθούν. Στην πραγματικότητα όλοι μας συμβάλλουμε αθόρυβα κι εν αγνοία μας στη δημιουργία και την καλλιέργεια των εν δυνάμει θλιβερών γεγονότων και κατ’ επέκταση κοινωνικών φαινομένων. Το κάθε τι που σχεδιάζεται θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με διορατικότητα, να δημιουργείται η ανάλογη θωρακισμένη υποδομή, ώστε τα αποτελέσματα να είναι σε βάθος χρόνου μόνιμα και σταθερά. Οπως όταν θέλουμε να κατασκευάσουμε ένα ξύλινο σπίτι σε ένα πευκοδάσος κάνουμε μία αυστηρή μελέτη πυρασφάλειας, έτσι πρέπει το κάθε νομοσχέδιο να διασφαλίζει την κοινωνία από ανεπιθύμητα κοινωνικά φαινόμενα.
Το φαινόμενο Bullying, η ενδοσχολική βία – κι όχι μόνο – είναι ένα καινούργιο κοινωνικό φρούτο που είναι στην επικαιρότητα. Παρατηρούμε με λύπη ότι συνεχώς εμφανίζονται φαινόμενα που αμαυρώνουν και καταδυναστεύουν την κοινωνία. Γνωρίσαμε στο εγγύς παρελθόν παρόμοια φαινόμενα όπως την τρομοκρατία, το ναζισμό, το χουλιγκανισμό, το ρατσισμό, τον τζιχαντισμό, τον τραμπουκισμό, την αναρχία. Φαινόμενα που μας ξαφνιάζουν όταν πρωτοεμφανίζονται, αλλά τα συνηθίζουμε με τον καιρό και συμβιβαζόμαστε μ’ αυτά. Στεκόμαστε μόνο στα εικονικά και υπαρκτά αποτελέσματα, δίχως να αναζητούμε τα βαθιά αίτια που οδήγησαν εκεί. Μήπως τα αίτια που οδήγησαν στη δημιουργία των φαινομένων είμαστε εμείς οι ίδιοι; Ο καθένας μας μήπως έχει μερίδιο ευθύνης για την εικόνα της σημερινής μας κοινωνίας; Κι όταν λέω όλοι μας εννοώ όλοι μας, γονείς, εκπαιδευτικοί, δημόσιες υπηρεσίες, πολιτική εξουσία, θρησκευτική εξουσία κλπ.
Οταν ολόκληρη σχεδόν η κοινωνία μας αποδέχεται ως επιτυχημένους και καταξιωμένους όσους έχουν οικονομική ισχύ, εξωτερική ομορφιά και σωματική δύναμη, αυτό δεν είναι μία μορφή Bullying έναντι των αδυνάτων, φιλήσυχων απλών βιοπαλαιστών και καθημερινών ανθρώπων; Οταν οι κυβερνήσεις κατασκευάζουν φοροαρπακτικούς νόμους και τους επιβάλουν στους ανέργους και πτωχούς βιοπαλαιστές, αυτό δεν είναι Bullying; Ας ρίξει ο καθένας μια ματιά να δει τι προβάλλουν τα κανάλια και τα περιοδικά και θα καταλάβει. Τι μηνύματα παίρνουν τα παιδιά για να βάλουν στόχο στη ζωή τους και ποια ιδανικά θα αποκτήσουν;
Οταν ο γονιός ωθεί το παιδί του να είναι ο καλύτερος κι ο πρώτος στο σχολείο σε σχέση με τα άλλα παιδιά, μήπως έτσι το βάζει στο παιγνίδι του ανταγωνισμού και της σύγκρισης με τους άλλους; Μήπως έτσι ωθούμε το παιδί στο να προσπαθεί να εκμηδενίζει και να μειώνει τους άλλους για να προβάλλεται αυτό; Μήπως έτσι ωθούμε το παιδί στο να ζηλεύει και να μισεί τους καλύτερους κι ανώτερους απ’ αυτό; Οταν ο πατέρας ωθεί το παιδί του να τους «σκίσει και να τους φάει όλους», τότε ποιος σφυρίζει κλέφτικα απέναντι στον αυριανό τζιχαντιστή, τραμπούκο, βιαστή, ρατσιστή ή χουλιγκάνο; Οταν ο κάθε γονιός σπέρνει σπόρους ανταγωνισμού κι αντιπαλότητας εν αγνοία του, τότε τι παιδί θα βγει στην κοινωνία στο μέλλον;
Οταν οι μαθητές από μικρή ηλικία μουτζουρώνουν με σπρέι και μαρκαδόρους τα θρανία τους, τις αίθουσες, τους τοίχους, τις τουαλέτες του σχολείου τους κι όχι μόνο και δεν τιμωρούνται για τις ενέργειές τους από τους δασκάλους, τότε αυτό μήπως οδηγεί στον αυριανό χουλιγκανισμό, την αναρχία και τους βανδαλισμούς; Όταν σπέρνει κανείς ανέμους, θερίζει θύελλες και τυφώνες. Αυτό είναι Νόμος της ζωής.
Οταν οι «ώριμοι» σπουδαστές αποκεφαλίζουν αγάλματα του Πανεπιστημίου, μήπως στο μέλλον θα αποκεφαλίσουν πραγματικούς ανθρώπους; Λέτε τα άτομα αυτά να έγιναν έτσι μέσα σε μία νύχτα;
Οταν ο γονιός αγοράζει στο παιδί του πολεμικά παιγνίδια με όπλα και μαχαίρια για να αποκτήσει το καθαρόαιμο αντρικό πρότυπο, τότε ποιος βάζει το σπόρο στην εμφάνιση μιας μελλοντικής επιθετικότητας, ρατσισμού, εγκληματικότητας στο παιδί τους;
Οταν ο γονιός ντύνει το μικρό παιδί του με χρωματιστά σκουφάκια και κασκόλ και το οδηγεί στο γήπεδο για να ακούει κάθε λογής βωμολοχίες και να εισπράττει φανατισμό κι ένταση, μήπως τότε βαπτίζει το παιδί του ως ένα αυριανό χουλιγκάνο των γηπέδων;
Ετσι κάποια στιγμή εμφανίζονται στην αρχή μεμονωμένα περιστατικά παρεκτροπής που στη συνέχεια γίνονται γρήγορα κοινωνικό φαινόμενο με ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Οταν πρωτοεμφανίζεται ένα δείγμα παρεκτροπής στην παιδική ηλικία, τότε όλοι λένε γελαστοί «παιδάκι είναι, θα μεγαλώσει και θα καταλάβει». Ποιος όμως θα του δώσει να καταλάβει ότι αυτό που έκανε δεν θα πρέπει να το επαναλάβει κι ότι εάν το επαναλάβει θα τιμωρηθεί αυστηρά; Κανένας. Ολοι είμαστε ελαστικοί, χαλαροί και άναρχοι στα παιδιά μας. Ολοι γνωρίζουμε όμως ότι κάθε μεγάλο κακό ξεκινά από μικρό που σιγά – σιγά μεγαλώνει. Αλήθεια πώς έφτασε να υφίσταται η ενδοσχολική βία στη χώρα μας; Το φαινόμενο ξεκινά φυσικά από την μικρή ηλικία αθόρυβα και καλλιεργείται κάτω από τα συγχωρητικά βλέμματα των γονιών και των δασκάλων. Οταν το μικρό παιδί μουτζουρώνει και σκίζει το τετράδιο του συμμαθητή του, όταν βάζει τρικλοποδιά, όταν σπρώχνει τους άλλους στην πόρτα, όταν πετά πέτρες στους άλλους, αυτό δεν είναι μιας μορφής «αυγό που εκκολάπτεται»; Οταν ο κάθε δάσκαλος θεωρεί ότι όλα αυτά είναι συμπτώματα της παιδικής ηλικίας κι αφήνει ατιμώρητη την παραπτωματική ενέργεια, αυτό μήπως αποτελεί ενοχική συμμετοχή στην εξέλιξη του φαινομένου; Αυτό δεν είναι ηθική αυτουργία στο μελλοντικό ανεξέλεγκτο φαινόμενο; Η δικαιολογία και η απάντηση του κάθε γονιού και κάθε δασκάλου του τύπου «παιδάκια είναι» και τα τοιαύτα δεν αρμόζουν. Το μεγάλο κακό δεν γίνεται ξαφνικά. Οταν μέσα στα σχολεία δεν υπάρχει αποκλειστικό μάθημα διαπαιδαγώγησης που να δημιουργεί, να αναπτύσσει και να καλλιεργεί χαρακτήρες, τότε ποιος ευθύνεται γι’ αυτό; Οι χαρακτήρες των παιδιών διαμορφώνονται από ελάχιστους συνειδητούς και φιλότιμους γονείς και δασκάλους που καταφέρνουν να βρίσκουν χρόνο για να διδάξουν αξίες, αρετές, ιδανικά, σεβασμό, οράματα, αρχές, αγωγή στα παιδιά. Γιατί άραγε το υπουργείο παιδείας αλλά και θρησκευμάτων δίνει μεγάλο βάρος στις πολλές και ξερές γνώσεις και δεν δίνει βάρος στη διαπαιδαγώγηση του χαρακτήρα των παιδιών; Όσο καλός επιστήμονας και να γίνει κάποιος, εάν δεν έχει ακέραιο χαρακτήρα και ήθος τότε δεν έχει καμία αξία. Εάν δεν έχει σεβασμό προς τους συνανθρώπους και προς το περιβάλλον, τότε είναι ένα επιστημονικό ανθρωποειδές. Δεν γίνεται ξαφνικά ο έφηβος χουλιγκάνος, ρατσιστής, βιαστής, αναρχικός, κλέφτης, τραμπούκος. Ολο το σύστημα το οποίο αποτελείται από την εκπαίδευση, την εκκλησία, την κοινωνία, την οικογένεια συνηγόρησε γι’ αυτό το αποτέλεσμα.
Κι έρχεται δυστυχώς κάποια στιγμή η κακιά ώρα και γίνεται το κακό και ξαφνιαζόμαστε. Τότε όλοι λέμε «μα πώς έγινε κάτι τέτοιο;» Τότε αρχίζει να αποκαλύπτεται το κουκουλωμένο κι εκκολαπτόμενο προβληματικό φαινόμενο κι όλοι αναρωτιούνται για το ποιος φταίει. Τότε αντί να αποδίδουμε ευθύνες και στον εαυτό μας, φλυαρούμε κι αποδίδουμε ευθύνες στους άλλους σαν κορυφαίοι δικαστές. Τρέχει τότε η πολιτεία και διοργανώνει ημερίδες κι ενημερώσεις του κοινού και του εκπαιδευτικού κόσμου για τη σχολική βία. Ολοι αυτοί που μέχρι χθες έκλειναν τα μάτια τους κι αποσιωπούσαν τα περιστατικά με ατιμωρησία κι αδιαφορία εντός των σχολείων.
Για όλα αυτά ο καθένας μας συνήθως κάνει κριτική κι αποδίδει ευθύνες σε όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό του. Η λέξη «αυτοκριτική» δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο των περισσοτέρων μας. Ο εγωισμός είναι σε υπερθετικό βαθμό που δεν επιτρέπει να αναγνωρίσει κάποιος το λάθος του και την αναλογία της ευθύνη του σε όλα τα φαινόμενα της κοινωνίας που εμφανίζονται. Ετσι ο καθένας τα περιμένει όλα από τους άλλους και περιορίζεται στο να μένει αμέτοχος θεατής, είτε να κάνει μόνο κριτική. Μ’ αυτόν τον τρόπο όχι μόνο δεν συμμετέχει στην πρόοδο της κοινωνίας, αλλά ούτε και της δικής του εξέλιξης.
